(Πλουτάρχου Περί Φυγής, ενότητα 5. Αρχαίο κείμενο και νεοελληνική απόδοση)
«…Φύσει γὰρ οὐκ ἔστι πατρίς, ὥσπερ οὐδὲ οἶκος οὐδὲ ἀγρὸς οὐδὲ χαλκεῖον, ὡς Ἀρίστων ἔλεγεν, οὐδὲ ἰατρεῖον· ἀλλὰ γίνεται, μᾶλλον δὲ ὀνομάζεται καὶ καλεῖται, τούτων ἕκαστον ἐαὶ πρὸς τὸν οἰκοῦντα καὶ χρώμενον. ὁ γὰρ ἄνθρωπος, ᾗ φησιν ὁ Πλάτων, “φυτὸν οὐκ ἔγγειον” οὐδὲ ἀκίνητον, “ἀλλ᾽ οὐρανιόν” ἐστιν, ὥσπερ ἐκ ῥίζης τὸ σῶμα τῆς κεφαλῆς ὀρθὸν ἱστώσης, πρὸς τὸν οὐρανὸν ἀνεστραμμένον. ὅθεν εὖ μὲν ὁ Ἡρακλῆς εἶπεν «Ἀργεῖος ἢ Θηβαῖος· οὐ γὰρ εὔχομαι μιᾶς· ἅπας μοι πύργος Ἑλλήνων πατρίς», ὁ δὲ Σωκράτης βέλτιον, οὐκ Ἀθηναῖος οὐδὲ Ἕλλην, ἀλλὰ “Κόσμιος” εἶναι φήσας, ὡς ἄν τις “Ῥόδιος” εἶπεν ἢ “Κορίνθιος,” ὅτι μηδὲ Σουνίῳ μηδὲ Ταινάρῳ μηδὲ τοῖς Κεραυνίοις ἐνέκλεισεν ἑαυτόν. «Ὁρᾷς τὸν ὑψοῦ τόνδ᾽ ἄπειρον αἰθέρα, καὶ γῆν πέριξ ἔχονθ᾽ ὑγραῖς ἐν ἀγκάλαις;».
οὗτοι τῆς πατρίδος ἡμῶν ὅροι, καὶ οὐδεὶς οὔτε φυγὰς ἐν τούτοις οὔτε ξένος οὔτε ἀλλοδαπός, ὅπου τὸ αὐτὸ πῦρ, ὕδωρ, ἀήρ, ἄρχοντες οἱ αὐτοὶ καὶ διοικηταὶ καὶ πρυτάνεις· ἥλιος, σελήνη, φωσφόρος· οἱ αὐτοὶ νόμοι πᾶσιν, ὑφ᾽ ἑνὸς προστάγματος καὶ μιᾶς ἡγεμονίας· τροπαὶ βόρειοι, τροπαὶ νότιοι, ἰσημερία, Πλειάς, Ἀρκτοῦρος, ὧραι σπόρων, ὧραι φυτειῶν· εἷς δὲ βασιλεὺς καὶ ἄρχων, “θεός, ἀρχήν τε καὶ μέσα καὶ τελευτὴν ἔχων τοῦ παντός, εὐθείᾳ περαίνει κατὰ φύσιν περιπορευόμενος· τῷ δὲ ἕπεται Δίκη τῶν ἀπολειπομένων τοῦ θείου νόμου τιμωρός,” ᾗ χρώμεθα πάντες ἄνθρωποι φύσει πρὸς πάντας ἀνθρώπους ὥσπερ πολίτας.»
«Η πατρίδα δεν υπάρχει από τη φύση, όπως δεν υπάρχει από τη φύση σπίτι, αγρός, χαλκουργείο ή ιατρείο, όπως έλεγε ο Αρίστων. Αντίθετα, καθένα απ’ αυτά γίνεται, ή μάλλον ονομάζεται, αναφορικά προς αυτόν που μένει εκεί και τα χρησιμοποιεί. Καθότι ο άνθρωπος, όπως λέει και ο Πλάτωνας, «δεν είναι γήινο ή ακίνητο φυτό, αλλά ουράνιο, με το κεφάλι να κρατά το σώμα στραμμένο προς τον ουρανό». Συνεπώς, ο Ηρακλής σωστά είπε ότι δεν είναι Αργείος ή Θηβαίος, αλλά κάθε ελληνική πόλη είναι γι’ αυτόν πατρίδα – και ο Σωκράτης ακόμα σωστότερα είπε «Δεν είμαι ούτε Αθηναίος ούτε Έλληνας, αλλά πολίτης του κόσμου», γιατί δεν έκλεισε τον εαυτό του σε Σούνιο, Ταίναρο ή Κεραύνια Βουνά. «Βλέπεις τον χωρίς όρια αιθέρα επάνω, που κρατά τη Γη μέσα στην απαλή του αγκαλιά»;
Αυτά είναι τα σύνορα της πατρίδας μας, και εδώ κανείς δεν είναι ούτε εξόριστος ούτε ξένος ούτε αλλοδαπός. Εδώ είναι ίδια η φωτιά, το νερό και ο αέρας. Ίδιοι είναι οι άρχοντες και οι διοικητές και οι πρυτάνεις, ο Ήλιος, η Σελήνη και ο Αυγερινός. Ίδιοι είναι οι νόμοι για όλους, και προέρχονται από το ίδιο πρόσταγμα και την ίδια αρχή, τα ηλιοστάσια, τις ισημερίες, τις Πλειάδες, τον Αρκτούρο, τις εποχές της σποράς και της φύτευσης. Και ένας είναι ο βασιλιάς και κύριος, ο Θεός, που κρατά την αρχή και το μέσον και το τέλος του παντός. Τον ακολουθεί η Δικαιοσύνη, που είναι τιμωρός όσων υπολείπονται του θείου νόμου. Αυτή τη Δικαιοσύνη είναι η φύση μας να τηρούμε όλοι οι άνθρωποι προς όλους τους ανθρώπους σαν να είναι συμπολίτες μας»
