O δεκαεπτάχρονος Seryozha στριμώχνεται για να περάσει ανάμεσα από τις σιδερένιες μπάρες και μου γνέφει να τον ακολουθήσω. ‘Εχει
-8 βαθμούς C, αλλά πρέπει να βγάλω το παλτό μου αλλιώς δεν θα μπορέσω να περάσω ανάμεσα από το κενό που αφήνουν οι μπάρες. Ξαπλώνω στο έδαφος, κρατάω την αναπνοή μου και προσπαθώ να περάσω, είναι ιδιαίτερα δύσκολο,
αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να μπούμε μέσα.
Η περίφραξη από τις σιδερένιες μπάρες βρίσκεται σε ένα υπόγειο δωμάτιο που χρησιμεύει για το σύστημα θέρμανσης και αποχέτευσης ενός συγκροτήματος διαμερισμάτων από την σοβιετική εποχή.
Ακολουθώ τον Seryozha επιφυλακτικά μέσα από σκοτεινούς θαλάμους, χρησιμοποιώντας τον φακό μου για να αποφύγω τις σωλήνες και τους σωρούς των ανθρώπινων περιττωμάτων. Από π
άνω μας, το Κίεβο απολαμβάνει μια ηλιόλουστη μέρα μέσα στον κρύο χειμώνα.
Στην άκρη των θαλάμων μια λάμπα ρίχνει ένα αχνό κίτρινο φως σε μια σειρά από βρώμικα στρώματα.
Ο Seryozha μου δείχνει μια τσάντα από αποφάγια τροφίμων, τα οποία είχε μαζέψει από τους κάδους.
Η μυρωδιά μου φέρνει αναγούλα.
Για τον Seryozha και τουλάχιστον για άλλους δύο, το μέρος αυτό είναι το σπίτι τους.
Φαίνονται να αδιαφορούν για την κατάσταση στην οποία ζουν, πιθανώς επειδή είναι όλοι μαστουρωμένοι.
Το βρώμικο πάτωμα είναι γεμάτο από άδεια κίτρινα σωληνάρια. Είναι σωληνάρια από μια κόλλα της Ουκρανίας που χρησιμοποιείται για να κολλιούνται οι σόλες των παπουτσιών, αλλά όταν εισπνέεται μέσα από μια πλαστική σακούλα, προκαλεί ένα είδος μαστούρας που καταστέλλει
τα συναισθήματα του κρύου και της πείνας και παράγει ακουστικές και οπτικές ψευδαισθήσεις.
Μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβες στον εγκέφαλο.
Σε ένα από τα στρώματα, μια γυναίκα περίπου 20 χρονών εισπνέει μέσα από την σακούλα με ανυπομονησία.
Η σακούλα που κρατά στερεωμένη στο στόμα της φουσκώνει και ξεφουσκώνει ταυτόχρονα με την αναπνοή της. “
Κοιτάξτε, αυτή σνιφάρει !” λέει ο
Seryozha χαχανίζοντας.
Έχει σημαδεμένο πρόσωπο και τα μάτια του είναι γεμάτα δυσπιστία, αλλά όταν χαμογελά φαίνεται νέος και ξαφνικά αξιαγάπητος. Οι κόρες των ματιών της γυναίκας γυρίζουν προς τα πίσω και για λίγο μεταφέρεται σε έναν άλλο χώρο.
“Glukhi, glukhi!” φωνάζει ο
Seryozha.
Παραισθήσεις.
Στα 17 του ο Seryozha είναι αρκετά νέος για να πάρει μια θέση σε ένα από τα καταφύγια του Κιέβου για τα άστεγα παιδιά, αλλά δεν ενδιαφέρεται.
“Υπάρχουν κάγκελα στα παράθυρα”, λέει. Του επισημαίνω πως και εδώ που μένει έχει κάγκελα και σιδερένιες μπάρες. Μου χαμογελάει.
“Αλλά μπορείς να βγεις έξω, μπορείς να πας μια βόλτα.”
Η λέξη που χρησιμοποιεί για να πει να πας μια βόλτα, “gulyat”, σημαίνει να “περιπλανηθείς”, αλλά όταν την χρησιμοποιούν τα άστεγα παιδιά, αυτό μπορεί να σημαίνει διάφορα, όπως “περιπλανηθώ”, “να κάνω παρέα”, ακόμη και “ζητιανεύω”.
Ο Seryozha είναι αυτό που οι Ουκρανοί ονομάζουν «κοινωνικά ορφανό»: ένα παιδί με έναν ή περισσότερους γονείς που ζουν οι οποίοι όμως είναι ανίκανοι να φροντίσουν γι ‘αυτόν. Η ιστορία του περιλαμβάνει, κατάχρηση οινοπνεύματος, ξυλοδαρμούς, εγκατάλειψη σε διάφορα ορφανοτροφεία και απουσία γονικής φροντίδας
.
Μέχρι τώρα, η ιστορία είναι γνωστή. Έχω ακούσει μια εκδοχή της από κάθε παιδί του δρόμου με το οποίο έχω μιλήσει.
Δεν μπορεί να θυμηθεί πότε ξεκίνησε να σνιφάρει κόλλα, και όταν μιλάει μουρμουρίζει με έναν τρόπο που μου θυμίζει μπόξερ μεθυσμένο.
Έχει ένα ασαφές σχέδιο για να μπει σε ένα κέντρο αποτοξίνωσης και να απεξαρτηθεί, αλλά στη συνέχεια αμέσως μιλάει για τα σχέδιά του για το καλοκαίρι, και το πόσο ανυπομονεί να ζει έξω στο δρόμο.
Κανείς δεν ξέρει πόσοι Seryozhas κοιμούνται σε φρεάτια, ή υπόγεια, κάτω από γέφυρες, ή πάνω από σωλήνες ζεστού νερού γύρω από την Ουκρανία, αλλά ο αριθμός πιθανόν να είναι δεκάδες χιλιάδες.
Η UNICEF εκτιμά ότι ο αριθμός κυμαίνεται περίπου στους 100.000, αλλά είναι μια αμφιλεγόμενη εκτίμηση: περιλαμβάνει και τα παιδιά που ενώ έχουν σπίτι, περνούν ένα μεγάλο χρόνο της κάθε μέρας τους στο δρόμο.
Ο επικεφαλής του Κέντρου του Κιέβου για τις υπηρεσίες των παιδιών είναι ένας γοητευτικός πρώην κοινωνικός λειτουργός που ονομάζεται Νικολάι Kulyeba.
Λέει ότι δεν υπάρχουν περισσότερα από 10 ή 15 παιδιά κάτω των 18 ετών που ζουν στους δρόμους του Κιέβου. “
Διαφορετικά”, λέει, ενώ σφυγμομετράει την σκέψη του “θα ήθελα να γνωρίζω γι ‘αυτό.”
Απαριθμώ τα παιδιά που έχω γνωρίσει μέχρι στιγμής: Dima, 14 χρονών από τη δυτική Ουκρανία, που κοιμάται σε σωλήνες θέρμανσης κάτω από το σιδηροδρομικό σταθμό, Slavik, 16 χρονών, ο οποίος έχει φύγει από την αλκοολική μητέρα του και ζει σε ένα υπόγειο με 12 άλλους,
Sergei 17-χρονών με ένα μαυρισμένο μάτι, Olya 15 χρονών που είναι αναλφάβητη και ζει σε ένα υπόγειο γεμάτο τοξικομανείς. Στα
γρήγορα λοιπόν έχω φτάσει στα 11 – χωρίς να συμπεριλαμβάνω τις οριακές περιπτώσεις, όπως την Sabina, η οποία λέει ότι είναι 18 ετών αλλά φαίνεται 15 και ζει σε ένα φρεάτιο. Ρωτώ λοιπόν τον
Kulyeba αν είναι πιθανό μέσα σε δύο εβδομάδες που βρίσκομαι στο Κίεβο, κατά τη διάρκεια μάλιστα ενός παγωμένου χειμώνα, όταν πολλοί άνθρωποι δεν βγαίνουν καν έξω από τα σπίτια τους, να κατάφερα να συναντήσω ολόκληρο το πλήθος των παιδιών που ζουν στον δρόμο.
“Ίσως δεν σας είπαν την πραγματική ηλικία τους. Ίσως σας είπαν ότι είναι κάτω των 18 ετών έτσι ώστε να τα λυπηθείτε.”
Έξω από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Κιέβου, ομάδες προσφέρουν δωρεάν ιατρικές εξετάσεις σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 14 και 17.
Ένα κορίτσι με σκούρα μαλλιά που λέει πως είναι 18 χρονών δίνει διστακτικά το δάχτυλό της για να της πάρουν αίμα. Η νοσοκόμα παλεύει ώρες να την πείσει να δώσει λίγες σταγόνες αίμα.
Μέσα σε λίγα λεπτά, η εξέταση δείχνει ότι είναι αρνητική στους ιούς της ηπατίτιδας Β και C και του HIV, αλλά είναι θετική στη σύφιλη.
“Είναι τρομερά κακό αυτό για το μωρό που κυοφορεί”, λέει η νοσοκόμα, “αλλά, δυστυχώς, βλέπουμε πολλές περιπτώσεις όπως αυτή.”
Τα παιδιά που ζουν στους δρόμους πλήττονται επίσης δυσανάλογα από την επιδημία του HIV της Ουκρανίας. Η βασική εκτίμηση
της λοίμωξης εδώ είναι ήδη υψηλότερη από το 1% του πληθυσμού και σύμφωνα με τους επιδημιολόγους αυτό είναι ένα κρίσιμο όριο.
Οι ομάδες που κάνουν τις εξετάσεις, μου ανέφεραν ότι σχεδόν 1 στα10 από όλα τα παιδιά που εξετάστηκαν αποδείχτηκαν θετικά στον ιό HIV. Η
Oksana, 17χρονών, λέει ότι κόλλησε τον ιό HIV, όταν βιάστηκε ενώ ζούσε στο δρόμο.
Είναι στα αρχικά στάδια της μόλυνσης, και δεν είναι ακόμη απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή.
Αλλά αυτή θα έχει πρόσβαση σε θεραπεία, όταν έρθει η ώρα;
Κατ ‘αρχήν, το Σύνταγμα της Ουκρανίας εγγυάται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε κάθε πολίτη, αλλά όταν το αναφέρω αυτό σε έναν Ουκρανό
, η αντίδραση είναι ένα κοροϊδευτικό γέλιο. Στην πράξη, θα πρέπει να δίνεις μίζες ή «δωρεές», όταν επισκέπτεσαι το νοσοκομείο, καθώς και να πληρώνεις για τα φάρμακά σου. Η χώρα δεν έχει καταργήσει το σύστημα των εσωτερικών διαβατηρίων που η Σοβιετική Ένωση χρησιμοποιούσε για τον έλεγχο της κυκλοφορίας των πολιτών της. Οι Ουκρανοί έχουν ακόμα μια σφραγίδα στο διαβατήριό τους που δείχνει τον τόπο διαμονής τους, και ενώ υποτίθεται ότι είναι άσχετο με τις ευκαιρίες απασχόλησης και την υγειονομική περίθαλψη, στην πράξη, βρίσκεται κανείς σε σοβαρό κίνδυνο χωρίς αυτό.
“Bez bumazhki, ty bukashka,” λέει το παλιό σοβιετικό ρητό: χωρίς τα σωστά χαρτιά, είσαι απλώς ένα έντομο.
Η
Ουκρανία ξοδεύει μια περιουσία για την διοργάνωση του Euro 2012 που θα διεξαχθεί τον επόμενο μήνα.
Ο τελικός θα παιχτεί στο Olympiskiy Στάδιο, ψηλά πάνω από το Κίεβο, ένα λαμπερό κομμάτι της αρχιτεκτονικής, που ανοικοδομήθηκε από το μηδέν για την περίσταση με τεράστιο κόστος.
“Φυσικά, θα ήθελα πολύ να έχω αυτά τα χρήματα στον προϋπολογισμό μου”, λέει ο Kulyeba με ένα θλιμμένο γέλιο.
“Αλλά είμαι σίγουρος ότι έχει ήδη υπολογιστεί έτσι ώστε να αποφέρει κέρδος.”
Στην πόλη σε ένα από τα κέντρα, όπου συχνάζουν οι νέοι που ζουν στον δρόμο, το δωμάτιο μυρίζει έντονα από τα άπλυτα σώματα.
Κάποιος μου λέει ότι ήταν και ο Seryozha εκεί νωρίτερα, αλλά του ζητήθηκε να φύγει, επειδή έσπασε έναν από τους κανόνες του κέντρου με το να είναι μαστουρωμένος.
Τρεις μήνες μετά, τα τελευταία νέα που έχω ακούσει για τον Seryozha είναι ότι έχει μετακινηθεί από το υπόγειο του, αλλά η ζωή του σε γενικές γραμμές είναι αμετάβλητη . Ζητιανεύει ακόμα
και εξακολουθεί να μαστουρώνει με κόλλα.
Είναι σαφές πως δεν είναι έτοιμος να αφήσει τη ζωή του δρόμου, και ποιος ξέρει αν θα είναι ποτέ.
Ο διευθυντής του κέντρου, Leonid Krysov, ασχολείται με πάθος γύρω από την προσπάθεια για την επανένωση των παιδιών με ζωτικής σημασίας έγγραφα: τα πιστοποιητικά γέννησης, διαβατήρια και έγγραφα ταξινόμησης που αποτελούν προϋπόθεση για να ξεφύγουν από την ζωή του δρόμου.
«Συνήθως έχουμε μια κατανομή, αλλά αυτή τη φορά δεν μπορώ να πάρω κάποια εισιτήρια για το ποδόσφαιρο», λέει με ένα αναστεναγμό.
“Αλλά τα παιδιά μου είπαν να μην ανησυχούμε. Προφανώς ξέρουν κάποιες σωλήνες θέρμανσης που οδηγούν επάνω δεξιά μέσα στο γήπεδο.”
(Θεωρώ πως σε όλους μας όλο και κάτι θυμίζει η παραπάνω ιστορία και περιγραφή…..φανταχτερές και λουστραρισμένες αθλητικές εκδηλώσεις με υπερκατανάλωση χρημάτων για την διοργάνωσή τους, δίπλα σε εξαθλιωμένους, άστεγους, τοξικομανείς που εν μία νυκτί για να μην χαλάσει η μόστρα της εκδήλωσης……εξαφανίζονται )
