Εσφαλμένες ομαδικές αποφάσεις – Το φαινόμενο του Groupthink

b2ap3_thumbnail_Grid_GroupThink2-300x204.jpgΤο «Groupthink» είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο που συμβαίνει όταν η επιθυμία για αρμονία και συμμόρφωση στους κόλπους μιας ομάδας οδηγεί τα άτομα που είναι μέσα στην ομάδα να λειτουργήσουν έτσι ώστε τελικά να πάρουν μια εσφαλμένη απόφαση. Οι δυσλειτουργικές σχέσεις της ομάδας παράγουν την ψευδαίσθηση του άτρωτου όπου στοιχίζει στην ομάδα την απώλεια της ατομικής δημιουργικότητας, την μοναδικότητα και την ανεξάρτητη σκέψη. Οι πρωταρχικές έρευνες πάνω στη θεωρία του groupthink πραγματοποιήθηκαν από τον Irving Janis, ψυχολόγο και ερευνητή στο πανεπιστήμιο του Yale.

Το φαινόμενο groupthink αποτελεί δηλαδή μια ακραία περίπτωση πόλωσης της ομάδας που οδηγεί σε εσφαλμένες ή ελλιπείς αποφάσεις.
Είναι συχνό το φαινόμενο να βγαίνουμε από κάποια σύσκεψη όπου μόλις έχει ληφθεί μια απόφαση και να απορούμε και εμείς οι ίδιοι πως συναινέσαμε σε μια τέτοια απόφαση. Ο Janis (1972) μελέτησε διάφορες πολιτικές αποφάσεις που έλαβαν Αμερικανικές κυβερνήσεις και είχαν τελικά καταστρεπτικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με το μοντέλο του groupthink του Janis, σε μια ομάδα μπορούν να δημιουργηθούν τέτοιες πιέσεις για ομοφωνία και συναίνεση που να απειλήσουν σοβαρά την κρίση και τις γνωστικές διαδικασίες των μελών της ομάδας. Η τάση αυτή εμφανίζεται κυρίως σε ομάδες που θέλουν να διατηρήσουν την ομοιογένειά τους και αυτό το επιδιώκουν αποθαρρύνοντας ή καταπνίγοντας κάθε είδους αντίρρηση.

Στις ομάδες που παρατηρήθηκε το φαινόμενο του groupthink μπορούμε να διακρίνουμε πέντε βασικά χαρακτηριστικά( Brown, 1988 ):

Η ομάδα που επρόκειτο να πάρει την απόφαση χαρακτηριζόταν από υψηλό βαθμό συνοχής.
Η ομάδα ήταν απομονωμένη από εξωτερική πληροφόρηση. Η όποια πληροφόρησή της προερχόταν από την ίδια την ομάδα και τις διαδικασίες που χρησιμοποιούσε.
Τα άτομα που συμμετείχαν στην ομάδα λήψης αποφάσεων δεν αναζήτησαν πιθανές εναλλακτικές λύσεις τις οποίες μπορούσαν να συγκρίνουν με την προτεινόμενη λύση.
Η ομάδα πιεζόταν από την ανάγκη να πάρει μια απόφαση όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Στην ομάδα υπήρχε πάντα κάποιος ισχυρός και κατευθυντικός ηγέτης…

Εφόσον υπάρχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις (ή κάποιες από αυτές) στην ομάδα που παίρνει τις αποφάσεις, εμφανίζονται μερικά ενδεικτικά στοιχεία που τελικά οδηγούν σε εσφαλμένες ή ελλιπείς αποφάσεις. Τα στοιχεία αυτά είναι:

Η ομάδα υπερεκτιμά τον εαυτό της. Τα μέλη της ομάδας έχουν την ψευδαίσθηση ότι η ομάδα τους είναι άτρωτη και δεν μπορεί να ηττηθεί από τον «αντίπαλο» κατά του οποίου πρόκειται να πάρουν τα μέτρα. Έχουν την αίσθηση ότι ο αντίπαλος έχει οπωσδήποτε άδικο .Όλα αυτά οδηγούν σε υπερβολική αισιοδοξία και σε ριψοκίνδυνες αποφάσεις.
Έλλειψη ευρύτητας σκέψης. Οποιαδήποτε ανησυχία ή αποτρεπτική πληροφορία περνάει από διαδικασίες εκλογίκευσης: δηλαδή δημιουργούνται εκείνες οι λογικές διαδικασίες που θα οδηγήσουν σε απόρριψη όλων των αποτρεπτικών στοιχείων.
Πιέσεις για ομοιομορφία και συναίνεση. Τα μέλη της ομάδας δεν εκφράζουν τις αντιρρήσεις και τις αμφιβολίες που έχουν. Όταν ακούγεται κάποια διαφωνία αυτή συνήθως καταπνίγεται προκειμένου να διατηρηθεί η ομοφωνία.

Οι διαδικασίες αυτές οδηγούν σε ομαδικές αποφάσεις που χαρακτηρίζονται από εμφανείς ελλείψεις. Οι εναλλακτικές λύσεις και οι επιδιωκόμενοι στόχοι που πιθανόν να υπάρχουν δεν καταγράφονται πλήρως. Επιπλέον , η αναζήτηση σχετικών πληροφοριών είναι ελλιπής, οι υπάρχουσες πληροφορίες εξετάζονται επιλεκτικά και κατά τρόπο μεροληπτικό και δεν καταρτίζονται εναλλακτικά σχέδια δράσης.

Ο Janis (1972,1982,1989) προτείνει μια σειρά από μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την αποφυγή των λανθασμένων ομαδικών αποφάσεων που οφείλονται στο φαινόμενο του groupthink και είναι τα εξής: Ο ηγέτης πρέπει να είναι αμερόληπτος και δεν πρέπει να εκφράζει εξαρχής την άποψή του. Επιπλέον, πρέπει να ενθαρρύνει τα μέλη της ομάδας να εκφράζουν τις αντιρρήσεις και τις αμφιβολίες τους. Η παρουσία ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων που θα έδιναν την δική τους άποψη κατά τη διάρκεια της συζήτησης, είναι εξίσου σημαντική. Αν η απόφαση αφορά μια κίνηση προς έναν ανταγωνιστή, δεν πρέπει να υποτιμάται η ικανότητα του ανταγωνιστή αλλά να λαμβάνονται σοβαρά οι προθέσεις του. Τέλος αφού έχει ληφθεί μια προκαταρκτική απόφαση, καλό θα ήταν να ακολουθήσει άλλη μια συνάντηση της ομάδας για την περαιτέρω αξιολόγηση της απόφασης.

Διζέ Σμαράγδα, Εργασιακή Ψυχολόγος

Πηγή: Psyxology.gr

Και λίγη ακόμα τροφή για σκέψη. Το πείραμα της συμμόρφωσης:

Στηρίξτε το omniatv:

Σχόλια

0 0 votes
Βαθμολογία άρθρου
Subscribe
Notify of
guest
0 Σχόλια
Inline Feedbacks
View all comments
Μετάβαση στο περιεχόμενο