του Hannes Hofbauer (μετάφραση filistina)
18.02.2014
Όταν η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, ζητά από τον κόσμο να δώσει χώρο για περαιτέρω διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ουκρανού Προέδρου και των ηγετών της αντιπολίτευσης, πριν αποφασίσει για ενδεχόμενες κυρώσεις, όλοι καταλαβαίνουν καλά ότι αναφέρεται σε κυρώσεις εναντίον του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς και του περιβάλλοντός του και όχι εναντίον των ακροδεξιών που βρίσκονται στους δρόμους του Κιέβου. Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Το γνωστό ίδρυμα του κόμματός της, το Konrad Adenauer – Stiftung, ανέδειξε ως πολιτική προσωπικότητα τον πυγμάχο Vitali Klitschko, στηρίζοντας έτσι την άνοδό του ως εξέχοντος ηγέτη της αντιπολίτευσης. Και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Guido Westerwelle, στάθηκε ξεκάθαρα στο πλευρό του μετώπου διαμαρτυρίας εναντίον του εκλεγμένου κοινοβουλίου και της προεδρίας, μαζί με τον Oleh Tyahnybok του ακροδεξιού «Σβόμποντα».
Αυτή η συμμαχία δεν είναι κάτι καινούργιο. Ας ρίξουμε μια ματιά στους μεγάλους ιστορικούς δεσμούς μεταξύ των εκπροσώπων των κεντρικών δυτικών κρατών και των Ουκρανών ακροδεξιών ή/και των αυτονομιστών. Δεν θέλουμε να πάμε τόσο πίσω όσον αφορά στην ιστορία, για να τονίσουμε το έτος 1772, όταν η Βιέννη ως το κέντρο της «Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους» ανέλαβε τον έλεγχο τμημάτων του εξαφανιζόμενου Πολωνικού κράτους υποτάσσοντας τον πολυεθνικό (κυρίως τον Πολωνικό και Ουκρανικό) πληθυσμό στη Γαλικία των Αψβούργων. Ούτε θέλουμε να εστιάσουμε στην πολιτιστική παρέμβαση υπό τον Πολωνό βασιλιά Sigismund III, ο οποίος έστρωσε το δρόμο της ενοποίησης των ορθόδοξων Χριστιανών με τον Λατινικό Χριστιανισμό, με την «Ένωση του Μπρεστ» το 1594-1595.
Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, αυτό το άρπαγμα των ορθόδοξων ψυχών ανανεώθηκε υπό τη σημαία της αυτοκράτειρας της Βιέννης, Μαρίας Τερέζας. Η εφαρμογή των ελληνο-καθολικών [σ.σ. ουνιτικών] επισκοπών και μητροπόλεων έφερε εκατομμύρια Ουκρανούς υπό τη θρησκευτική δικαιοδοσία της Ρώμης χωρίς να τους σπρώχνει προς το λατινικό τελετουργικό. Ο ιστορικός διαχωρισμός μεταξύ Ουκρανικής Δύσης και Ανατολής/Νότου έχει τις ρίζες της σε αυτό το γεγονός.
Η σημερινή αντιπολίτευση στην πλατεία Majdan ταυτίζεται με πολύ πιο επικίνδυνα ιστορικά στοιχεία. Το Βερολίνο, η Βιέννη και οι Βρυξέλλες, για να μην μιλήσουμε για τη Βαρσοβία, την υποστηρίζουν. Η ακροδεξιά κυριαρχεί στους δρόμους της ουκρανικής πρωτεύουσας. Εξυμνεί ανοιχτά φασίστες ήρωες του 1930 και του 1940. Και η Δύση χειροκροτεί. Κάποιοι μπορεί να αποκαλούν ειρωνεία ότι ενώ η επίσημη Γερμανία και η επίσημη Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χάνουν ευκαιρία να δυσφημίσουν και να αγωνιστούν εναντίον των ακροδεξιών ταυτόχρονα υποστηρίζουν τον ουκρανικό συνασπισμό των τριών αντιπολιτευτικών ομάδων και των ακροδεξιών μπλοκ στο πλαίσιο των διαδηλώσεων.
Εμείς θεωρούμε ότι δεν πρόκειται για ειρωνεία, αλλά για μια στρατηγική συμμαχία με ιστορικές ρίζες. Από γενιές οι αντι-ρώσοι Ουκρανοί έχουν γίνει όργανα της δυτική πολιτικής, χωρίς όμως να πετυχαίνουν τους δικούς τους εθνικούς στόχους.
Απλά ρίξτε μια ματιά στο «Σβόμποντα» του Oleh Tyahnybok, ο οποίος υποστήριξε τον «πορτοκαλί» Βίκτορ Γιούσενκο και τις προεδρικές εκστρατείες του από το 2001. Και οι δύο – και πολλοί άλλοι της αντιπολιτευτικής κίνησης – εντάσσουν τους εαυτούς τους και τον αγώνα τους στην παράδοση του Στεπάν Μπαντέρα, ενός από τα κύρια στοιχεία της «Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών» (OUN).
Ο Μπαντέρα απελευθερώθηκε από τη φυλακή το Σεπτέμβριο του 1939, όταν η Βέρμαχτ κατέλαβε την Πολωνία. Σύμφωνα με την πολωνική δικαιοδοσία είχε καταδικαστεί σε θάνατο – αργότερα ισόβια φυλακή – για τη δολοφονία του Πολωνού υπουργού Εσωτερικών, Bronislaw Pieracki, το 1934. Μετά τη γερμανική επέκταση στην πολωνική Γαλικία, η οποία είχε ενσωματωθεί στη Σοβιετική Ένωση με το σύμφωνο Χίτλερ – Στάλιν το 1939, ο Μπαντέρα πήρε υλικοτεχνική υποστήριξη από το Βερολίνο και η οργάνωσή του (OUN) σχημάτισε το μέτωπο ενάντια στον Κόκκινο Στρατό που κατάσφαξε εκατοντάδες Εβραίους και κομμουνιστές στις 30 Ιουνίου 1941 στο Lvov, υπό την προστασία της Βέρμαχτ.
Ο Στεπάν Μπαντέρα και η «Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών» (OUN), η οποία παρεμπιπτόντως ιδρύθηκε στη Βιέννη το Φεβρουάριο του 1929, είναι παρούσα στις μέρες μας σε όλο το δυτικό τμήμα της Ουκρανίας, ειδικά στο τμήμα που ανήκε στην Αυστροουγγρική αυτοκρατορία μεταξύ 1772 και 1918. Μνημεία του Μπαντέρα υπάρχουν σε περισσότερες από 25 πόλεις, όπως οι Lviv, Ternopil, Ivano – Frankivsk και πολλές άλλες. Οκτώ πόλεις, του έχουν απονείμει τον τιμητικό τίτλο του «πολίτη» και πολλοί δρόμοι έχουν το όνομά του. Στις 22 Ιανουαρίου 2010, «Ημέρα της Ενότητας της Ουκρανίας», ο Πρόεδρος Viktor Yushchenko απένειμε στον Μπαντέρα τον τίτλο «Ήρωας της Ουκρανίας».
Εν τέλει, ο Μπαντέρα κατέληξε όντως να γίνει ένας τραγικός «ήρωας». Η προσπάθειά του για ένα ανεξάρτητο ουκρανικό κράτος απέτυχε. Το Βερολίνο αντιτάθηκε στην ιδέα του. Το όραμα ενός μεγάλου Ναζιστικού κράτους δεν περιλάμβανε μια ανεξάρτητη κρατική υπόσταση. Ο Μπαντέρα έπεσε σε δυσμένεια από τη Γερμανία και οδηγήθηκε στη φυλακή το 1942. Μόνο όταν το μέτωπο κινήθηκε προς τα δυτικά, ο Χίτλερ θυμήθηκε πάλι τις αντι-ρωσικές και αντι-σοβιετικές (για να μην μιλήσουμε για αντι-Πολωνικές) ιδιότητες του Μπαντέρα και τον απελευθέρωσε τον Σεπτέμβριο του 1944. Ο Μπαντέρα συνεργάστηκε για δεύτερη φορά με τους Ναζί. Ο «επαναστατικός στρατός της Ουκρανίας» που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1942 από το ριζοσπαστικό μέρος του OUN-Β, εκπλήρωσε το καθήκον του ενάντια στη Μόσχα πολύ μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Σοβιετική Ένωση κυριάρχησε σε όλη την Ουκρανία. Όταν η Ναζιστική Γερμανία παραδόθηκε, οι μαχητές του Μπαντέρα διαχύθηκαν πίσω από τις γραμμές του Κόκκινου Στρατού και ξεκίνησαν μια δεκαετία βρώμικου πολέμου. Το Λονδίνο και η Ουάσινγκτον τους βοήθησαν με ρίψη αγωνιστών -αεροπορικώς- κατά των Κόκκινων. Ο ίδιος ο Μπαντέρα κατέφυγε στο Μόναχο, όπου έζησε με ψεύτικο όνομα – προφανώς υποστηριζόμενος από τις γερμανικές αρχές – μέχρι που ένας πράκτορας της KGB τον σκότωσε μπροστά από το διαμέρισμά του, τον Οκτώβριο του 1959.
Από το «Ένωση όλης της Ουκρουνίας – Swoboda» στον Γιούσενκο και τους δρόμους του Κιέβου, ο Στεπάν Μπαντέρα είναι το ιστορικό μοντέλο για το όραμα της μελλοντικής Ουκρανίας. Το σύνθημα «επιστροφή στην Ευρώπη», που χρησιμοποιήθηκε συχνά κατά την περίοδο της δεκαετίας του 1990 σχετικά με την ανατολικο-ευρωπαϊκή μετατροπή των μετα-σοβιετικών κρατών, αναδεικνύει μια ανεπιθύμητη αλήθεια: Μετά τη σοβιετική περίοδο η Ουκρανία έχει επιστρέψει στην κατάσταση που ήταν πριν από το 1945 και είναι λογική συνέπεια μιας τέτοιας οπισθοδρομικής αντίληψης να θεωρείται ο Μπαντέρα ήρωας.
Το ακροδεξιό κόμμα «Σβόμποντα» του ουκρανικού κοινοβουλευτικού φάσματος και μία από τις κυρίαρχες δυνάμεις στους δρόμους του Κιέβου, φέρει το έμβλημα αυτής της κληρονομιάς.
Ιδρύθηκε το 1991 με την επωνυμία «Εθνικό-Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ουκρανίας» και κέρδισε τις πρώτες εντυπώσεις κατά τη διάρκεια του αγώνα για τις εκκλησίες. Το 1992 και το 1993 οι ελληνο-καθολικοί της Δυτικής Ουκρανίας, οι οποίοι ήταν παράνομοι κατά τη σοβιετική περίοδο, προσπάθησαν να αναλάβουν τις εκκλησίες από το Πατριαρχείο της Μόσχας, με αποτέλεσμα να επιτίθενται ακόμη και σκοτώνοντας ορθόδοξους ιερείς. Οι εθνικοσοσιαλιστές ήταν στο προσκήνιο αυτού του αιματηρού αγώνα, ιδεολογικά υποστηριζόμενοι από το βιεννέζικο ίδρυμα «Pro Oriente». Αυτή η καθολική οργάνωση προωθεί επίσημα τις καλές σχέσεις μεταξύ όλων των χριστιανικών εκκλησιών – εννοείται κάτω από την ομπρέλα του πάπα της Ρώμης – συμπεριλαμβανομένων των προσηλυτισμών.
Οι άθεοι (και οι κομμουνιστές) απαγορεύεται να γίνονται μέλη του «Σβόμποντα» όπως η αρχική σελίδα του κόμματος δηλώνει ανοικτά. Η αντίληψη που το κόμμα έχει για την ιστορία καθορίζει τα έτη μεταξύ 1918 και 1991 «ως περίοδο κατοχής από την μπολσεβικική Ρωσία» αν και οι δυτικές επαρχίες της σημερινής Ουκρανίας ήταν υπό πολωνική κυριαρχία την περίοδο του μεσοπολέμου. Η ιδεολογική θέση είναι αναμφίβολα δεξιά, αντι-ρωσική, αντί-ορθόδοξη και αντι-κομμουνιστική.
Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Αυτό ωστόσο, που μοιάζει με επανάληψη είναι η ενεργοποίηση των ακραίων αντι-ρωσικών, ακροδεξιών κινημάτων για τα Δυτικά γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Δεδομένου ότι ο Ουκρανός Πρόεδρος Γιανούκοβιτς αρνήθηκε να υπογράψει τη λεγόμενη συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση στη σύνοδο κορυφής του Βίλνιους το Νοέμβριο του 2013, οι Βρυξέλλες θέτουν νέες πιέσεις στο Κίεβο. Και ως εκ τούτου χρησιμοποιούν παλιές συμμαχίες.
Η εκμετάλλευση ακροδεξιών τοπικών στοιχείων για τα δυτικά συμφέροντα έχει εμφανιστεί και σε άλλες περιπτώσεις στη σύγχρονη ιστορία. Απλά θυμηθείτε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στη δεκαετία του 1990, όταν το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες – αργότερα με τη βοήθεια της Ουάσιγκτον – πυροδότησαν τις εσωτερικές συγκρούσεις σε εμφύλιο πόλεμο και στη συνέχεια σε ξένη επέμβαση. Χωρίς καμία ντροπή, φονταμενταλιστές ισλαμιστές στη Βοσνία και απόγονοι φασιστών στην Κροατία χρησιμοποιήθηκαν για να ανατινάξουν την πολυεθνική Γιουγκοσλαβία σε κομμάτια. Ο αμερικανός ειδικός απεσταλμένος για τα Βαλκάνια εκείνη την περίοδο, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, δικαιολόγησε αυτές τις συμμαχίες στα απομνημονεύματά του γράφοντας «για να λήξει ο πόλεμος», ονομάζοντας τους συνεργάτες του «πιστά σκυλιά». Ήταν απαραίτητο όπως ο ίδιος υποστήριξε να απαλλαγούν από τον εχθρό, να απαλλαγούν από τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και συνέχισε, απαντώντας στους επικριτές του: «Αυτή δεν είναι ώρα για ευαισθησίες» αλλά αργότερα θα πρέπει «να προσπαθήσουμε να τους ελέγξουμε». Το σημερινό ουκρανικό σενάριο μοιάζει τρομακτικά παρόμοιο. Η Δύση γνωρίζει πολύ καλά τη χρήση των φασιστών που δεν είναι ανεκτοί στη δική της σφαίρα, για να διαχειριστεί μια αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο. Μόνο όταν επιτευχθεί αυτό, το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον θα προσπαθήσουν να απαλλαγούν από τα ακροδεξιά «πιστά σκυλιά» τους. Εάν το σχέδιο αποτύχει, η Ευρώπη θα μπορέσει να διαχειριστεί τον φασισμό. Δεν θα είναι η πρώτη φορά.
ΠΗΓΗ: www.strategic-culture.org
