Είναι μερικές φορές που ξαφνιάζεσαι με την άγνοια που κυριαρχεί στην ελληνική κοινωνία. Λέξεις, καταστάσεις, γεγονότα, έννοιες αλλά και πρόσωπα που θεωρούμε ότι είναι ευρύτατα γνωστά, απλά δεν υφίστανται για πολύ κόσμο γύρω μας. Από το σκεπάρνι έως το δημόσιο χρέος, και από τη μαντινάδα έως τη σχέση ταύρου και αγελάδας μπορείς να ακούσεις διάφορες ερμηνείες κάνοντας μια μικρή έρευνα στον ευρύτερο κοινωνικό σου κύκλο. Ταυτόχρονα η ετυμολογία με την ετυμηγορία και η ανοχή με την ανέχεια ανταλλάζουν συχνά θέση στην σύνταξη του λόγου δημιουργώντας αυτό που εμείς οι καλικάτζαροι ονομάζουμε «άβυσσο της ελληνικής ημιμάθειας».
Εκεί που το φαινόμενο γίνεται πιο έντονο είναι το πεδίο της ιστορίας· κυρίως της νεότερης. Πρόσωπα όπως ο Ζαχαριάδης, ο Μπελογιάννης, ο Παναγούλης, ο Γούναρης και ο Λαμπράκης, είναι απλά «ακουστά» και λίγοι γνωρίζουν το ρόλο που διαδραμάτισαν στη ροή της ιστορίας. Για να μη αναφερθώ σε ονόματα όπως ο Σιάντος, ο Παπαναστασίου, ο Γρίβας, ο Θεοτόκης και ο Πλαστήρας που δεν υπήρξαν ποτέ για τη μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού.
Πάντως αν και το φαινόμενο αυτό με έχει απασχολήσει ιδιαίτερα και το παρακολουθώ με ενδιαφέρον και πόνο, υπάρχουν στιγμές που εντυπωσιάζομαι ακόμα.
Ένα τέτοιο εντυπωσιακό σκηνικό έζησα πριν τρία χρόνια, τότε με τα γεγονότα της πλατείας Συντάγματος. Πόσο κόσμο μπορεί να συναντήσαμε όλοι εμείς που ξημεροβραδιαζόμασταν στην πλατεία που στέγασε τη σοκαρισμένη Αθήνα της εποχής! Νομίζω πως κάτι αντίστοιχο συμβαίνει μόνο στο καρναβάλι της Πάτρας. Φάτσες που δεν περίμενα ότι θα τις δω ποτέ στο δρόμο, φάτσες που δεν περίμενα πως θα ξαναδώ γενικά στη ζωή μου και φάτσες που είχαν ξεχαστεί στη μνήμη μου περισσότερο και από τον δύστυχο το Μπελογιάννη στη μνήμη της κοινωνίας.
Έτσι μια νύχτα που επέστρεφα -ελλείψει μετρό, λεωφορείων και φράγκων- με τα πόδια στο σπίτι, έτυχε να συμβαδίζω με ένα παλιό συμμαθητή, από αυτούς που σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους ανταλλάζαμε το πολύ πέντε καλημέρες και άλλα πέντε «που ‘σαι ρε μαλάκα».
«Που ‘σαι ρε μαλάκα εσύ;» Μου λέει για έκτη φορά στη ζωή του.
« Έλα ρε μαλάκα, τι γίνεσαι;»
Η απόσταση είναι μεγάλη και είχαμε πολύ χρόνο. Χρόνο από ‘κείνον που αισθάνεσαι υποχρεωμένος να πεις κάτι αλλά οι θεματικές είναι περιορισμένες. Είπαμε τα πάντα γύρω από την εξέλιξή μας : «σπουδάζεις;», «δουλεύεις;», «έχεις γκόμενα;», «με ποιον βλέπεσαι από το λύκειο;» και άλλες τέτοιες διαδικαστικές ερωτήσεις που οι απαντήσεις τους νομίζω ότι δεν ενδιέφεραν κανένα από τους δυο. Και αφού αυτά δεν παίρνουν και πολύ ανάλυση συνεχίσαμε με τα γεγονότα της εποχής και την «πλατεία».
«Καλή φάση» μου λέει, «μαζεύει πολύ κόσμο»… «κάτι μπορεί να γίνει…» «Και αύριο θα έχει πιο πολύ κόσμο άκουσα γιατί μιλάει στα προπύλαια ένας Θεοδωράκης, τον ξέρεις;»
«Ποιός ρε ο Μίκης;» του λέω.
«Δεν τον ξέρω εγώ ρε, αλλά λένε ότι είναι πολύυυυ (το ‘υ’ το έσυρε πολύ) μεγάλος»
Μου φάνηκε απίθανο να εννοεί το Μίκη Θεοδωράκη και να μη τον γνωρίζει, οπότε θεώρησα ότι για κάποιο λόγο θα ήταν την επαύριο στην πλατεία ο Σταύρος Θεοδωράκης, που δεν ήταν και κάτι τρομερό να μην τον γνωρίζει κάποιος, ειδικά εκείνη την εποχή. Αλλά ο συμμαθητής μου συνέχισε:
«Πολύυυυ μεγάλος ρε, έχει κάνει εξορίες λένε, φυλακή και τέτοια…»
«Ρε φίλε τον Μίκη Θεοδωράκη θα λες, ΔΕΝ ΤΟΝ ΞΕΡΕΙΣ ?!?!?!?!?»
«Δε νομίζω να τον λένε Μίκη ρε, είναι και μεγάλος στην ηλικία λένε, πάνω από 80 φάση….»
«Καλά άστο…. τελικά δε μου είπες, ποιόν βλέπεις από το λύκειο………»
Όπως καταλάβατε η κουβέντα δεν μπορούσε να συνεχιστεί άλλο. Ήδη είχε πεθάνει ένας ιστορικός, είχε πάρει φωτιά το σπίτι ενός μουσικού, είχε κρεμαστεί η μάνα ενός αριστερού, ενώ ένας σκηνοθέτης και ένας ποιητής είχαν πέσει για ύπνο μαζί δίπλα σε ένα μισαναμένο μαγκάλι. Ας μην κάνουμε άλλη ζημιά στον παγκόσμιο πολιτισμό σκέφτηκα και άλλαξα την κουβέντα.
Αυτή την ιστορία τη θυμήθηκα τώρα, τις μέρες που το όνομα «Θεοδωράκης» παίζει πολύ στην επικαιρότητα. Με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά πρόκειται όντως για το Σταύρο. Φοβάμαι λοιπόν μήπως πλανευτεί ο παλιός μου συμμαθητής και αφού δεν μπορώ να τον δω από κοντά, είπα να τον ενημερώσω από εδώ:
Γιάννη, αυτός ο Θεοδωράκης δεν είναι αυτός που είχε μιλήσει τότε. Αυτός δεν πέρασε ποτέ από την πλατεία και δεν είναι «πολύυυυ μεγάλος». Αυτός είναι κάτι σαν τη Ντόρα τη μικρή εξερευνήτρια, που κάνει ράφτινγκ στον πόνο μας.
