Το κείμενο που ακολουθεί, είναι ένα μικρό μέρος από δημοσιευμένη έρευνα στο european journal of criminology το 2012, από τον Leonida Chelioti με τίτλο ‘Suffering at the hands of the state: conditions of imprisonment and prisoner health in contemporary Greece’. Όπου αναγράφεται δική μου σημείωση, είναι δικά μου σχόλια που δεν έχουν καμία σχέση με το συγγραφέα και την έρευνα του. Ή έρευνα υπάρχει online για όποιον ενδιαφέρεται για τη βιβλιογραφία.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η συχνότητα σκόπιμης πρόκλησης αυτοτραυματισμού είναι πολύ ψηλή στους κρατουμένους των ελληνικών φυλακών. Στην πιο πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη που αφορά το εν λόγω θέμα, στην οποία συμμετείχαν 164 κρατούμενοι από τη φυλακή της Χαλκίδας, το 34.8% ανέφερε ότι είχαν προηγούμενη εμπερία με αυτοτραυματισμό (χωρίς την πρόθεση αυτοκτονίας) μέσα στη φυλακή, με την πρόκληση τραυματισμών στο κεφάλι, κόψιμο των καρπών με αιχμηρό αντικείμενο και κάψιμο του δέρματος. Αυτές οι στατιστικές δεν προκαλούν αίσθηση, δεδομένου ότι είναι γνωστή η συσχέτιση του φαινομένου του αυτοτραυματισμού με συνθήκες υπερ-πληθυσμού, ψυχολογικών διαταραχών, αλλά και χρήσης ναρκωτικών, κάτι που αναλύεται στο επόμενο κεφάλαιο.
Από τα επίσημα αρχεία τα περιστατικά θανάτου μέσα στις φυλακές αυξάνονται με πιο γρήγορο ρυθμό απ’ ότι ο ρυθμός της ίδιας της φυλάκισης (αυτοί που πεθαίνουν δηλαδή είναι περισσότεροι από αυτούς που εισέρχονται στις φυλακές). Ανάμεσα στο 1980 και το 2005, οι θάνατοι στις ελληνικές φυλακές έχουν αυξηθεί κατά 350%. Την ίδια περίοδο, 730 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μέσα στη φυλακή, κάτι που αναλογεί σε 28 θανάτους το χρόνο, ή περίπου ένα θάνατο κάθε 2 εβδομάδες. Πιο πρόσφατα, οι κρατούμενοι έκαναν λόγο για την υπέρμετρη εμφάνιση αυτού του φαινομένου, αλλά το υπουργείο δικαιοσύνης με απάντησή του στην Ελευθεροτυπία, ανέφερε πως δεν υφίστατο κάτι τέτοιο και πως δεν είχε επέλθει κάποια αύξηση στη συχνότητα αυτού του φαινομένου. Παρ’ όλα αυτά, τα λεγόμενα των κρατουμένων επιβεβαιώνονται από τα επίσημα στοιχεία που παρείχε το ίδιο το υπουργείο: οι στατιστικές δείχνουν συνολικά 280 θάνατους κρατουμένων από το 2001 μέχρι τον Νοέμβριο του 2007, κάτι που εισηγείται ότι 38 κρατούμενοι έχαναν τη ζωή τους ανα έτος που ισοδυναμεί με ένα θάνατο κάθε δέκα μέρες.
H θνησιμότητα μέσα στις φυλακές, είναι πολύ χαμηλότεερη απ’ ότι στο γενικό πληθυσμό της χώρας. Το 2006 για παράδειγμα, καταγράφηκαν 54 θάνατοι κρατουμένων, κάτι που αντιστοιχεί σε τρία περιστατικά ανά χίλιους ανθρώπους, ενώ η θνησιμότητα στο γενικό πληθυσμό της χώρας ήταν 9.46 ανά χίλιους ανθρώπους. Εδώ πρέπει να προστεθεί ότι η θνησιμότητα στη χώρα έχει κρατηθεί σε πολύ σταθερά επίπεδα τα τελευταία χρόνια, παρόλο που περιλαμβάνει κατηγορίες υψηλού ρίσκου, όπως βρέφη και υπερήλικες. Σύμφωνα με μια πρόσφατη αναφορά του Συμβουλίου της Ευρώπης, η θνησιμότητα στις ελληνικές φυλακές είναι μικρότερη από τον ανα έτος διεθνή μέσο όρο θνησιμότητας στις φυλακές. Αυτό όμως δεν αποτελεί ένα βάσιμο συμπέρασμα, δεδομένου ότι η Ελλάδα, εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες χώρες, δεν λαμβάνει υπ’ όψη, στις στατικές που παράγει, τους κρατούμενους που χάνουν τη ζωή τους σε κάποιο νοσοκομείο φυλακών ή κατά τη διάρκεια άδειας.
Τα αίτια θανάτου είναι επίσης ένα θέμα που χαρακτηρίζεται από ασάφεια και αβεβαιότητα όσον αφορά τις φυλακές στην Ελλάδα. Το υπουργείο δικαιοσύνης θεωρεί ότι οι θάνατοι που προκλήθηκαν από αυτοκτονία αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία. Όμως, τα λοιπά αίτια θανάτου κατατάσσονται μαζικά σε μια κατηγορία υπό την ονομασια ‘διάφορα’ που περιλαμβάνει αίτια άσχετα μεταξύ τους, όπως καρδιακή προσβολή, καρκίνος, και υπερβολική δόση ναρκωτικών. Επίσης το υπουργείο έχει αποτύχει συστηματικά στην γνωστοποίηση των αιτίων θανάτου για σημαντικό αριθμό υποθέσεων που οι κρατούμενοι απλά ‘βρέθηκαν νεκροί΄, ακόμα και όταν το αίτιο έχει έπειτα ανακαλυφθεί. Για 52 από τους 457 θανάτους κρατουμένων στην περίοδο 1977 μέχρι 1996 δεν έχει αναφερθεί ποτέ η αιτία θανάτου. Σύμφωνα με άρθρο της Ελευθεροτυπίας το 2006, το ίδιο ισχύει και για τα δύο τρίτα του συνολικού αριθμού νεκρών στις ελληνικές φυλακές κατά την περίοδο 1996-2000. Μαρτυρίες κρατουμένων και αναφορές των ΜΜΕ, καταδεικνύουν ως συχνότερη αιτία θανάτου την κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, κάτι όμως που δεν αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στο γενικό πληθυσμό της χώρας, και που ως αιτία θανάτου βρίσκεται σε συνεχή μείωση χρόνο με το χρόνο. (Σημείωση δική μου: απόδειξη πως οι φυλακές είναι χώρος κοινωνικού αποκλεισμού τοξικομανών και αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου με τιμωρητικότητα, αντί για επένδυση σε κέντρα απεξάρτησης για τη σωστή αντιμετώπισή του. Δεδομένου ότι τα πλουσιόπαιδα που θέλουν να απεξαρτηθούν συνήθως πάνε στο εξωτερικό, αυτή είναι μια καθαρά ταξική πολιτική προς ανθρώπους που απλά βρέθηκαν πολύ ευάλωτοι σε κάποια φάση της ζωής τους και δεν έχουν τα χρήατα να μεταβούν στο εξωτερικό).
Λόγω της αμέλειας στη συστηματική λήψη και καταγραφή στοιχείων, είναι αδύνατο να καθοριστεί με ακρίβεια το ποσοστό αυτοκτονιών μέσα στη φυλακή. Με βάση την έρευνα του/της Θεμελή το 2006, από τους 562 θανάτους που καταγράφηκαν επίσημα ανάμεσα στο 1980 και το 2000, το 18% ήταν αυτοκτονίες (102 περιπτώσεις). Οι περισσότερες αυτοκτονίες στις φυλακές καταγράφηκαν την δεκαετία του ’90, όπου ο αριθμός ήταν 25 φορές μεγαλύτερος από τις αυτοκτονίες στο γενικό πληθυσμό για τα περισσότερα χρόνια. Η Ελλάδα, αυτή την περίοδο ήταν μια από τις πρώτες χώρες παγκοσμίως στην τεράστια διαφορά στα ποσοστά αυτοκτονίας μέσα και έξω από τις φυλακές. Πιο πρόσφατες αναφορές από το Συμβούλιο της Ευρώπης και τα διεθνή ΜΜΕ δείχνουν ότι τα επίπεδα αυτοκτονίας δεν έχουν μειωθεί, παρά τους ύποπτους ισχυρισμούς του υπουργείου δικαιοσύνης ότι στην Ελλάδα ο μέσος όρος αυτοκτονιών είναι χαμηλότερος από τον διεθνή μέσο όρο. Ξανά, η Ελλάδα δεν λαμβάνει υπ’ όψη τις αυτοκτονίες μέσα στα νοσοκομεία των φυλακών ούτε κρατουμένων σε άδεια. Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών λαμβάνει χώρα στην ψυχιατρική πτέρυγα του Κορυδαλλού (και φυσικά αποκλείεται από τις στατιστικές).
Η συχνότητα της αυτοκτονίας φαίνεται να είναι μεγαλύτερη στατιστικά σε φυλακές όπου κυριαρχεί ο υπερ-πληθυσμός ενώ είναι ελάχιστη στις αγροτικές φυλακές. Μια μελέτη του 2006 (Lekka et al) σε μια αντρική φυλακή, αναφέρει ότι όχι μόνο κυριαρχούσε η ιδέα της αυτοκτονίας ανάμεσα στους κρατουμένους, αλλά και ότι υπήρχε συσχέτιση ανάμεσα στις συμπεριφορές αυτο-τραυματισμού και περιπτώσεων αυτοκτονίας.
Σημείωση δική μου: Η ανικανότητα του κράτους όπως αποδεικνύεται σ’ αυτή την έρευνα, στο να συλλέξει και να χρησιμοποιήσει σωστά πληροφορίες έχει φέρει το θάνατο σε εκατοντάδες ανθρώπoυς που έχασαν τη ζωή τους από την έλλειψη ψυχολογικής στήριξης από ειδικούς και ενός περιβάλλοντος που γενικότερα θα στήριζε την ψυχική υγεία τους. Η δολοφονική συμπεριφορά της κρατικής μηχανής, που δεν έχει κανένα ενδοιασμό να σκοτώσει ούτε μετανάστες, ούτε κρατουμένους και ασθενείς δείχνει την υπέρμετρη προσπάθειά της να επιβάλει δια της βίας αξίες που δεν έχουν καμία σχέση ούτε με ηθική ούτε με ανθρωπισμό ούτε με τον πολιτισμό που επικαλούνται (και εννοούν πολιτισμική κατανάλωση -να καπνίζεις πούρο και να διαβάζεις αρχαία φιλοσοφία νιώθοντας περήφανος που είσαι έλληνας την ώρα που κάποιος άλλος ψάχνει τα σκουπίδια σου για να φάει).
Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας είναι η μεγαλύτερη απειλή ενάντια στους κρατουμένους, οι οποίοι ήδη βιώνουν την εγκατάλειψη, τον αποκλεισμό και την περιφρόνηση του κράτους. Η συστηματική καταπάτηση κάθε δικαιώματος θα πραγματοποιηθεί μόλις οι κρατούμενοι ξεκινήσουν να χάνουν αυτά τα λίγα δικαιώματα και στο τέλος βρεθούν ή στην απομόνωση της υπερ-υψίστης, ή να εργάζονται για 20 σεντς την ώρα για κάποια εταιρία. ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΡΑΣΕΙ.
