Ο Μπράντον Ολεμπαρ την ημέρα της αποφυλάκισης του με την δικηγόρο Φερνάντα Τόρες και την Μέλυ Ολεμπάρ
Της Νινα Σαπίρο
02/10/14
Την Παραασκευή, ο Μπράντον Όλεμπαρ έλαβε μισό εκατομμύριο δολλάρια, επειδή πέρασε 10 χρόνια στη φυλακή για ένα έγκλημα που δεν έκανε. Ο λόγος για αυτή την άδικη καταδίκη ήταν η αναγνώρισή του ως ένοχο από το ίδιο το θύμα. Όμως, οι πιθανότητες να κάνει λάθος ένας αυτόπτης μάρτυρας είναι πολύ μεγάλες.
Αυτό υποστηρίζει και το Εθνικό Ερευνητικό Συμβούλιο σε μια αναφορά που δημοσίευσε στις 2 Οκτωβρίου, περιγράφοντας το γεγονός ως κάτι που στηρίζεται στο ότι ‘σταδιακά γίνονται πιο ξεκάθαρα τα όρια της ανθρώπινης αντίληψης και μνήμης’.
‘Οι αναμνήσεις των ανθρώπων εμπλουτίζονται συνεχώς’, γράφει στην περίληψη. ‘Παρόλο που αυτές οι διαδικασίες γίνονται υποσυνείδητα, οι αναμνήσεις χάνονται, αναδομούνται, ενημερώνονται με βάση νέες πληροφορίες και αλλοιώνονται’.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για κανένα που ακολούθησε τις επί του παρόντος απαξιωμένες, αλλά διάσημες τότε στην δεκαετία του 90 διώξεις, που στηρίκτηκαν στην ‘επανάκτηση της μνήμης’ από το υποσυνείδητο, συχνά επηρεασμένες και υπό την καθοδήγηση ψυχολόγων ή αστυνομικών. Δεκαετίες έρευνας συμπεριλαμβανομένης και αυτής της Ελίζαμπεθ Λόφτους, πρώην καθηγήτριας στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, έχουν αποδείξει πως οι αναμνήσεις από μόνες τους δεν αποτελούν βάση για την δημιουργια ποινικής υπόθεσης.
Παράλληλα, τα μέσα επιβολής του νόμου συνεχίζουν να κτίζουν υποθέσεις γύρω από τις αναμνήσεις των θυμάτων. Η σημερινή αναφορά αναζητά τρόπους να αλλάξει αυτές τις τακτικές με μια σειρά εισηγήσεων για την αναδιαμόφωση της λειτουργία της αστυνομιας και των δικαστικών σωμάτων, που περιλαμβάνουν τη χρηση διπλών σειρών αναγνώρισης υπόπτων και παρουσίασης φωτογραφίας, στην περίπτωση που κανείς δεν ξέρει ποιός είναι ο ύποπτος. Με αυτό τον τρόπο, αποφεύγεται ο αστυνομικός να καθοδηγήσει θέλοντας και μη το θύμα, στην αναγνώριση κάποιου συγκεκριμένου ατόμου ως ένοχο.
Οι αστυνομικοί έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν τους μάρτυρες ότι η διερεύνηση θα συνεχιστεί είτε αυτοί αναγνωρίσουν κάποιον ύποπτο είτε όχι, λέει η αναφορά. ‘Πολλοί άνθρωποι το θεωρούν ως ένα τεστ’, είπε η Λάρα Ζαράουσκι, διευθύντρια δημόσιας διοίκησης του Βορειοδυτικού Πρότζεκτ Αθώωσης στην εφημερίδα Εβδομαδιαίο Σιάτλ. ‘Θέλουν να κάνουν κάτι καλο, να βοηθήσουν την εξέλιξη της υπόθεσης και νιώθουν πίεση πως πρέπει καποιον να αναγνωρίσουν’.
Γι αυτό αν η αστυνομία τους πει πως η απάντησή τους δεν ταιρίαζει με την εξέλιξη της υπόθεσης είναι κάτι θετικό, λέει, προσθέτοντας πως οι αστυνομικοί πρέπει πουν κάτι του στυλ ‘Κοίταξε, δεν ξέρω αν ο ένοχος είναι κάποιος από αυτούς ή όχι, γιατί δεν είναι σημαντικό μόνο το να βρούμε τον ένοχο αλλά εξίσου κρίσιμο το να μην κατηγορήσουμε κάποιο αθώο.’
Η Ζαράουσκι, πέρασε τέσσερα χρόνια δουλεύοντας με μια τοπική ομάδα δικηγόρων, κοινωνικών επιστημόνων και αστυνομικών για αυτό το θέμα. Σύμφωνα με την επιστημονική έρευνα, λέει πως αστυνομία και κατήγοροι από το Σιατλ και την Κομητεία Κινγκ που έχουν συμμετάσχει δείχνουν θέληση για αλλαγή αυτων των πρακτικών.
Όμως αυτό δεν ισχύει σε άλλες περιοχές της πολιτείας. Ακόμα και εκεί που υιοθετήθηκαν, οι πρακτικές δεν εφαρμόζονται συστηματικά αφού πολλές υποθέσεις παίρνουν την δικαστική οδό, χωρίς καθόλου στοιχεια εκτός από τις καταθέσεις αυτόπτων μαρτύρων. Κι όταν αυτό γίνεται, προσθέτει, οι δικαστές συχνά αρνούνται τις καταθέσεις εξειδικευμένων μαρτύρων που μπορούν να μιλήσουν για την αστάθεια και την αναξιοπιστία της μνήμης – κάτι που η οργάνωση αυτή θα ήθελε πολύ να αλλάξει.
Οι εισηγησεις της ομάδας αυτής θα έχουν ολοκληρωθεί σε μερικούς μήνες και μετά θα ακολουθήσει ενημέρωση και εκπαίδευση των σωμάτων επιβολής της δικαιοσύνης σε όλη την πολιτεία, με βάση αυτές τις νέες αρχές.
Αν η έρευνα δεν είναι αρκετά πειστική για κάποιους που ίσως βιαστούν να επικρινουν την εγκυρότητά της, το Πρότζεκτ Αθώωσης, έχει αυτό στο πίσω τσεπάκι: το 73% των περιπτώσεων καταδίκης αθώου που έχει αποδεικτει από τεστ DNA, ήταν εφικτό λόγω λανθασμένης αναγνώρισης από αυτόπτη μάρτυρα.
Στην υπόθεση που κατηγορήθηκε ο Ολεμπάρ, όπου το θύμα επιδέχτηκε ληστεία και ομαδικό ξυλοδαρμό (στην οποία ομάδα συμμετείχε και μια πρώην κοπέλα του), δεν ήταν δυνατό να δοθούν ακριβείς περιγραφές για άλλους συμμετέχοντες εκτός από την κοπέλα. Ωστόσο, όταν η αστυνομία του έδειξε ένα μοντάζ φωτογραφιών, αυτός αναγνώρισε τον Ολεμπάρ. Αυτό που δεν εκτίμησαν καθόλου οι αστυνομικοί και ο κατήγορος ήταν πως η αναγνώριση δεν αποτελούσε αυτό που φαινομενικά υποδήλωνε, γιατί αγνόησαν την σχέση του Ολεμπαρ με την πρώην κοπέλα του θύματος, είπε η Φερνάντα Τόρρες δικηγόρος της Οργάνωσης Βορειοδυτικό Πρότζεκτ Αθώωσης που βοήθησε να απεμπλακεί ο Ολεμπαρ από την υπόθεση. Φυσικά και τον γνώριζε το θύμα, αφού ο Ολεμπάρ ήταν αδερφός της!
Η Τόρρες και οι συνάδελφοί της στο τέλος βρήκαν τρεις από τους πραγματικούς ενόχους που αποκάλυψαν σε ένορκες καταθέσεις πως ο Ολεμπάρ δεν είχε καμία σχέση με την υπόθεση.
Πηγή http://www.seattleweekly.com/news/954849-129/how-eyewitness-ids-lead-to-wrongful
Φωτογραφία από http://mynorthwest.com/11/2420934/Wrongfully-convicted-Seattle-man-wins-release-from-prison-just-before-Christmas
