Από το πολιτικό μπλογκ “Στη Γαλαρία“
Συγκλονισμένο το Παρίσι, συγκλονισμένη η Γαλλία. Μία σημαντική τρομοκρατική επίθεση μετά από αρκετά χρόνια (από το 1996 και τις βόμβες στο μετρό – αφιέρωμα). Στόχος: μία εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα αριστερής πολιτικής τοποθέτησης.
Δύο άγνωστοι με κουκούλες και καλάσνικοφ κι ένας οδηγός αυτοκινήτου, αφού σκότωσαν τους δύο αστυνομικούς φύλακες που εδώ και χρόνια βρίσκονται κάθε μέρα έξω από την τα γραφεία της εφημερίδας, βρήκαν όλη την συντακτική και καλλιτεχνική ομάδα σε σύσκεψη: διευθυντές σύνταξης, συντάκτες και 4 σκιτσογράφοι, 10 άτομα στο σύνολο, είναι πλέον όλοι νεκροί (ρεπορτάζ). Πέντε από τα θύματα ήταν αρκετά αναγνωρισμένες προσωπικότητες, είχαν μάλιστα προσωπικό λήμμα στην Wikipedia: οι σκιτσογράφοι και ένας οικονομολόγος που επίσης είχε δράση σε διεθνιστικά φόρα (π.χ. το ATΤAC για την κίνηση μεγάλων κεφαλαίων με σκοπό τη φοροδιαφυγή). Πόσο συχνά συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Ουσιαστικά πρόκειται για τη δολοφονία μιας εφημερίδας, της Charlie Hebdo (ελεύθερα: Εβδομαδιαίος Τσάρλυ). Η σατιρική εβδομαδιαία εφημερίδα δεν διαβαζόταν από πάρα πολλούς στη Γαλλία (περίπου 45.000 φύλλα εβδομαδιαίως) αλλά είχε πάντοτε με τα σατιρικά πολιτικά σχέδιά της κατάφερνε να είναι δημοφιλής και με την ευρεία απήχηση της να συνεισφέρει στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης προς μία προοδευτική κατεύθυνση.
Σε αυτή δούλευαν μερικοί από τους πιο διάσημους σκιτσογράφους της Γαλλίας οι οποίοι μάλιστα είχαν και αριστερή πολιτική-ακτιβιστική δράση. Ποτέ δεν υπήρξε κομφορμιστική ως εφημερίδα στον τρόπο παρέμβασής της, το αντίθετο, αμφισβητούσε στερεότυπα και έσπαγε διάφορα ταμπού. Όπως οι διάφοροι συντελεστές είχαν δηλώσει κατά καιρούς η εφημερίδα ήταν εντόνως αντι-θρησκευτική και αριστερής φιλοσοφίας. Η γκάμα των παρεμβάσεών της είχε να κάνει με όλο το φάσμα της δημόσιας ζωής και περιείχε σχόλια και σχέδια ενάντια στην άκρα δεξιά, τον Καθολικισμό, το Ισλάμ, τον Ιουδαϊσμό. Τα τελευταία χρόνια είχε στο στόχαστρο ακραίων μουσουλμανικών κύκλων για την κριτική που έκαναν με τα σχέδιά τους στους τζιχαντιστές και στην κουλτούρα που πηγάζει και διαμορφώνεται από τα μουσουλμανικά δόγματα σε κράτη της Ανατολής. Ιδιαίτερο μένος είχαν προκαλέσει στο παρελθόν σχέδια που απεικόνιζαν γυμνό τον Μωάμεθ.
Οι απειλές υπήρξαν πολλές αλλά υπήρξαν και χτυπήματα στο παρελθόν. Βόμβες μολότοφ είχαν χτυπήσει τα γραφεία της εφημερίδες τo 2011 προκαλώντας μεγάλες καταστροφές.
Στις παραπάνω εικόνες, ίσως ο σημαντικότερος σκιτσογράφος της εφημερίδας, ο Charb (Stéphane Charbonnier), κρατάει έξω από τα καμένα γραφεία της εφημερίδας σχέδια και πρωτοσέλιδα της. Συγκεκριμένα το πρωτοσέλιδο έχει έχει έναν έξτρα τίτλο που επικαλύπτει τον αυθεντικό, ο οποίος είναι “Εβδομαδιαία Σαρία” και στο σκίτσο ένας άραβας λέει: “100 μαστιγώματα αν δεν πεθάνετε από το γέλιο“.
Ύστερα από αυτή την επίθεση που δέχτηκαν, η εφημερίδα κυκλοφόρησε με ένα ειρωνικό σκίτσο το οποίο ήταν και μια προσπάθεια διαφυγής προς τα εμπρός: “Η αγάπη είναι δυνατότερη από το μίσος“. Στο σχέδιο απεικονίζονταν δύο άντρες: αριστερά ένας μουσουλμάνος και δεξιά ένας σκιτσογράφος της εφημερίδας που έμοιαζε πολύ με τον Charb.
Charb (Stéphane Charbonnier)
Χωρίς να παραβλέπουμε τα υπόλοιπα θύματα, αξίζει να αναφέρουμε λίγα περισσότερα στοιχεία για τον επικεφαλής της εφημερίδας. Ο Charb ήταν 47 ετών την ημέρα που δολοφονήθηκε. Ήταν μία σημαντική προσωπικότητα: πολιτικός και κοινωνικός ακτιβιστής και άνθρωπος ανυπότακτος. Από το 2009 ήταν διευθυντής της εφημερίδας. Μάλιστα για τη διαμάχη που είχε αναπτυχθεί με τον ανατολίτικο σκοταδισμό είχε δηλώσει το 2012 [1]:
“Δεν έχω παιδιά, ούτε γυναίκα, ούτε αυτοκίνητο, ούτε χρέη. Ίσως ακουστεί πομπώδες αυτό που θα πω, αλλά προτιμώ να πεθάνω όρθιος παρά να ζω γονατιστός“.
Τραγική ειρωνεία: το τελευταίο σχέδιό του που ήταν και πρωτοσέλιδο της εφημερίδας την προηγούμενη εβδομάδα, είχε τον τίτλο:
“Καμία επίθεση ακόμα στη Γαλλία” (σσ. τρομοκρατική επίθεση),
για να συμπληρώσει ένας ταλιμπάν:
“Περιμένετε! Έχουμε μέχρι το τέλος Ιανουαρίου για να πούμε τις ευχές μας“.
Λίγες μέρες αργότερα, και πράγματι πριν το τέλος Ιανουαρίου, ο σκιτσογράφος δολοφονείται μαζί με όλους τους συναδέλφους του από τις “ευχές” που του επιφύλασσαν οι τρομοκράτες.
σχέδιο του LATUFF που απεικονίζει τον Charb
ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΔΕ ΘΑ ΝΙΚΗΣΕΙ
Οι πρώτες πληροφορίες από τις αρχές μιλάνε για χτύπημα της Αλ-Κάιντα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όμως, καλό είναι να βλέπουμε με ψυχραιμία όλη την εικόνα. Συγκεκριμένα, καλό είναι να προβληματιζόμαστε ποιος έχει να κερδίσει από την ιστορία αυτή, ποιος ωφελείται. Κι αυτό όχι για να κυριευθούμε από συνωμοσιολογίες, αλλά κυρίως για να βρεθεί ένας τρόπος να αμυνθεί η κοινωνία χωρίς να κανιβαλίσει. Διότι είναι εμφανές ότι οι συμβολισμοί και το πολιτικό περιεχόμενο ενός τέτοιου χτυπήματος ξεπερνάνε κατά πολύ την έκταση των ανθρώπινων απωλειών. Προκαλούν ισχυρές αναταράξεις στις κοινωνίες και, αν δεν υπάρξει γρήγορα μία πολιτική αντιμετώπιση που να ακυρώνει το φόβο, τότε ενδέχεται να βρεθούμε μπροστά σε τετελεσμένες αρνητικές αλλαγές της καθημερινότητάς μας.
Αρκεί να συμβουλευτούμε την ιστορία επ’ αυτού, αρκεί να θυμηθούμε πως η επίθεση της 11/9/2001 άλλαξε το χάρτη των ανθρώπινων δικαιωμάτων και διεύρυνε το φάσμα των παρακολουθήσεων και της καταστολής.
Μερικές σημειώσεις για το πως εκλαμβάνω το γεγονός. Κατ’ αρχήν δεν πρέπει να ξεγελαστούμε ότι πρόκειται για μία ακόμα τρομοκρατική επίθεση σαν άλλες που έχουν γίνει από τζιχαντιστές στο παρελθόν:
η επίθεση δεν ήταν τυφλή, όπως π.χ. στον μαραθώνιο της Βοστόνης, ή όταν πριν περίπου ένα χρόνο κάποιοι κατέσφαξαν τυχαίους περαστικούς στο Λονδίνο και στο Παρίσι, ή στις γνωστές μεγάλες επιθέσεις που έχουν γίνει στις ΗΠΑ (όποιος και να ήταν από πίσω από αυτές). Συνεπώς, δεν στόχευε στην τρομοκράτηση του γενικού πλήθους. Χτυπήθηκαν συγκεκριμένοι άνθρωποι για συγκεκριμένους λόγους.
επίσης η επίθεση αυτή δεν ήταν ενάντια σε ένα εχθρικό (για τους ενεργούντες) καθεστώς και τα σύμβολά του, δεν ήταν χτύπημα ενάντια στο γαλλικό κράτος και τις υπηρεσίες του.
Αντίθετα, ο στόχος ήταν οι συγκεκριμένες αριστερές ιδέες που διακινούνταν από ανθρώπους που δεν είχαν κανέναν απολύτως θεσμικό ρόλο. Είχαν σχέση με την κοινωνία αλλά όχι με το κράτος. Άρα θεωρώ ότι το χτύπημα ήταν περισσότερο πολιτική δολοφονία αντιφρονούντων παρά κλασική τρομοκρατική ενέργεια που στοχεύει στον εκφοβισμό των μαζών, σαν αυτές που έχουν συμβεί στο παρελθόν.
Τα θύματα ανήκουν στην Αριστερά και στόχος του χτυπήματος ήταν οι προοδευτικές κριτικές ιδέες. Η κριτική και η σάτιρα μπορεί να είναι σκληρή, μπορεί να είναι δίκαιη ή άδικη, σωστή σε αναλογία ή υπερβολική, όμως δεν είναι πολεμικό όπλο. Η κριτική ζητά απαντήσεις με επιχειρήματα και κόντρα-κριτική, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι πρόκληση/πρόσκληση για κυριολεκτικό πόλεμο. Η επιλογή της βίας και των δολοφονιών ως απάντηση στην κριτική μιας διαφορετικής ιδεολογίας, μάλιστα κριτική προερχόμενη από ανθρώπους χωρίς κρατική εξουσία, είναι τουλάχιστον ασύμμετρο. Δημιουργεί, δε, λογικά ερωτήματα για το πως σχεδιάστηκε μια τέτοια επίθεση και ποια επιδίωξη μπορεί να είχε πέρα από την πρόκληση βίας.
Είναι διόλου περίεργο γιατί οι σχεδιαστές του χτυπήματος, αφού επέλεξαν να χτυπήσουν ιδέες, ο τελικός στόχος τους δεν ήταν οι φοβικές ιδέες της συντηρητικής πλευράς ή της άκρας δεξιάς οι οποίες είναι διαχρονικά κυρίαρχες στο πεδίο της κρατικής καταστολής που καταπιέζει πολλές φορές φτωχούς μουσουλμάνους που μένουν ή μεταναστεύουν στις ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης ο συντηρητικός και ακροδεξιός χώρος, αντίθετα με την Αριστερά, συνήθως έχει συνταχθεί ή ακόμα και ταυτιστεί με τις στρατιωτικές επεμβάσεις που γίνονται τα τελευταία 30-40 χρόνια στις αραβικές χώρες.
Παρόλα αυτά, παρότι το χτύπημα έγινε εις βάρος του πολιτικού της εχθρού, της Αριστεράς, το εθνικιστικό στρατόπεδο της Λεπέν τρίβει τα χέρια του γιατί επωφελείται από τη συγκυρία. Διπλά κερδισμένοι λοιπόν, αφού “δαρμένοι” δεν είναι, και η πολιτική ατζέντα μετακινείται σε ένα πεδίο που έχουν παραδοσιακά το χέρι.
Και δεν φτάνει αυτό: η άκρα δεξιά, αφού αποκομίσει οφέλη, θα έρθει με τη σειρά της να “χτυπήσει” σε ένα δεύτερο γύρο την Αριστερά, αυτή τη φορά στο πολιτικό επίπεδο. Ουσιαστικά οι αντιδραστικές απόψεις της άκρας δεξιάς θα έρθουν να διαχύσουν το φόβο στην κοινωνία και να λειτουργήσουν ως το πραγματικό “μαζικό τρομοκρατικό χτύπημα” ενάντιά της.
Ο λαός λέει “κηδεία με ξένα κόλλυβα”, όμως εδώ θα πρόκειται όχι για κηδεία αλλά για “πάρτι με ξένα κόλλυβα” για την ακροδεξιά.
Οι επιπτώσεις θα είναι μεγάλες και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Προς το παρόν, όμως, είναι αρκετά νωρίς για να πούμε πως θα επηρεαστεί η Ελληνική πολιτική πραγματικότητα που βρίσκεται τον τελευταίο καιρό στο κέντρο νέων εξελίξεων οι οποίες αφορούν όλη την Ευρώπη.
Ας μείνουμε στο δυσάρεστο: εκεί που ολόκληρη η Ευρώπη μέχρι χτες συζητούσε για τα συστημικά προβλήματα της ΕΕ, του ευρώ και της διαχείρισης των χρεών των κρατών και των ανθρωπιστικών προβλημάτων που έχουν προκαλέσει, και την Ελλάδα να έχει μπει και πάλι για τα καλά στο προσκήνιο λόγω των επικείμενων εκλογών, από σήμερα θα επιδιωχθεί η συζήτηση να κυμανθεί γύρω από τα ζητήματα δημόσιας ασφάλειας και ξενοφοβίας.
ΕΜΕΙΣ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ
ΝΑ ΜΗΝ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΝΑ ΚΕΡΔΙΣΕΙ ΟΥΤΕ ΣΠΙΘΑΜΗ ΧΩΡΟΥ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΜΑΣ
Από το πολιτικό μπλογκ “Στη Γαλαρία“
Σημειώσεις
[1] “Je n’ai pas de gosses, pas de femme, pas de voiture, pas de crédit. C’est peut-être un peu pompeux ce que je vais dire, mais je préfère mourir debout que vivre à genoux.”
