Η Γαλλία μετά την επίθεση στο Charlie Hebdo

 
Θα επιτύχει η Γαλλία, μετά τη δολοφονική επίθεση στο “Charlie Hebdo”, να ενώσει τα χέρια  με τη μουσουλμανική μειονότητα της χώρας για να  αντιμετωπίσει το ισλαμιστικό κίνημα  ή οι Μουσουλμάνοι και πάλι θα γίνουν το εξιλαστήριο θύμα;

 

της Μπιργκίτ Κάσπαρ (απόδοση στα ελληνικά – επιμέλεια: filistina)

H Γαλλία, κρατάει την αναπνοή της  – και όχι μόνο ενός λεπτού σιγή – μία ημέρα μετά την επίθεση στα γραφεία του σατιρικού περιοδικού «Charlie Hebdo» στο Παρίσι, η οποία άφησε 12 νεκρούς και 11 τραυματίες. Η κοινωνία στο σύνολό της είναι βαθύτατα συγκλονισμένη από την πιο σοβαρή επίθεση στο γαλλικό έδαφος τα τελευταία 40 χρόνια.

Υπάρχει μια ατμόσφαιρα αλληλεγγύης, αγανάκτησης και  φόβου –  φόβου που αφορά και  στις πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες της δολοφονίας των δημοσιογράφων, που έβλεπαν τους εαυτούς τους ως την εμπροσθοφυλακή της ελευθερίας του Τύπου στη Γαλλία,  και των οποίων οι φερόμενοι ως δολοφόνοι πιστεύεται ότι είναι από το ακραίο ισλαμιστικό περιβάλλον.

Η Γαλλία γνώριζε την απειλή που αντιμετωπίζε από τους ακραίους ισλαμιστές. Ο Loic Garnier, επικεφαλής της εθνικής αντιτρομοκρατικής μονάδας συντονισμού της Γαλλίας (UCLAT), προειδοποίησε πρόσφατα ότι το ζήτημα δεν ήταν αν θα υπάρξει μία ισλαμική επίθεση στη Γαλλία, αλλά το πότε.

 

Ο βασικός στόχος

Οι συντάκτες του “Charlie Hebdo” γνώριζαν επίσης ότι ήταν στη λίστα στόχων των ισλαμιστών. Το 2006, το γαλλικό σατιρικό περιοδικό αναδημοσίευσε όλες τις αμφιλεγόμενες γελοιογραφίες του Μωάμεθ, από τη δανική εφημερίδα «Jyllands-Posten», μαζί με μερικές από τις δικές του. Ο διευθυντής του περιοδικού, Charb (Στεφάν Σαρμπονιέ  το πλήρες όνομά του), ο οποίος σκοτώθηκε κατά την επίθεση της Τετάρτης, δικαιολόγησε την εκ νέου δημοσίευση των δανικών σκίτσων ως μια χειρονομία υποστήριξης για την ελευθερία του Τύπου. Τόνισε, επίσης, ότι το “Charlie Hebdo” με κανένα τρόπο δεν ειδικεύεται σε επιθέσεις εναντίον του Ισλάμ. Ωστόσο, πρόσθεσε τότε, όποτε κριθεί απαραίτητο, ο ίδιος και οι συνάδελφοί του δεν θα το απέφευγαν.

Τα γραφεία σύνταξης του περιοδικού ήταν υπό αστυνομική προστασία από τον Νοέμβριο του 2011, μετά από επίθεση με βόμβα μολότοφ  που έγινε μετά τη δημοσίευση της ειδικής έκδοσης με τίτλο «Σαρία Hebdo”. Το πρωτοσέλιδο της έκδοσης έδειχνε μια καρικατούρα του προφήτη Μωάμεθ, ο οποίος προσκαλούσε τους αναγνώστες με τη φράση “Χίλια μαστιγώματα αν δεν πεθάνετε από τα γέλια”.  
Κανείς δεν τραυματίστηκε κατά την επίθεση . Το περιοδικό δημοσίευσε περαιτέρω καρικατούρες του Μωάμεθ το 2012 και το 2013, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν   με επαναλαμβανόμενες απειλές από τους κύκλους των ισλαμιστών. Αλλά οι απειλές είχαν γίνει λιγότερο αισθητές τους τελευταίους μήνες, κάτι που έκανε τη μοιραία επίθεση κατά των δημοσιογράφων ακόμη πιο συγκλονιστική,όπως είπε ο αρχισυντάκτης του περιοδικού, Gerard Biard, στη “Le Monde”.

Το βράδυ μετά την επίθεση, δεκάδες χιλιάδες Γάλλοι κατέβηκαν στους δρόμους, ενωμένοι στην αποστροφή τους απέναντι στη βαρβαρότητα του εγκλήματος και αποφασισμένοι να αγωνιστούν για τις αξίες τους της ελευθερίας του Τύπου και της δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ κάλεσε για εθνική ενότητα και κήρυξε ημέρα εθνικού πένθους – μια σπάνια κίνηση στην πρόσφατη γαλλική ιστορία.

 

Χτύπημα στην καρδιά

Η Γαλλία είχε χτυπηθεί στην καρδιά της, δήλωσε ο Ολάντ. Ήταν μια φράση που επαναλάμβαναν οι πολιτικοί κάθε απόχρωσης, και ένα συναίσθημα με το οποίο ταυτίζονταν οι περισσότεροι  από τους διαδηλωτές στους δρόμους του Παρισιού, της Τουλούζης, της Λυών και της Μασσαλίας.  

Η Marine Le Pen, επικεφαλής του  ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, πήγε ένα βήμα παραπέρα. Είπε ότι η Γαλλία θα πρέπει να θεωρήσει ότι βρίσκεται σε πόλεμο με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Οι πολιτικοί παρατηρητές έχουν ήδη προειδοποιήσει  ότι το Εθνικό Μέτωπο θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις επιπτώσεις της επίθεσης εναντίον του “Charlie Hebdo”.

Επίσημοι εκπρόσωποι της Μουσουλμανικής Κοινότητας της Γαλλίας  έσπευσαν να καταδικάσουν ανεπιφύλακτα  την επίθεση. Εκπρόσωποι των διαφόρων ισλαμικών οργανώσεων συγκεντρώθηκαν στο Μεγάλο Τζαμί, στο Παρίσι, μετά από πρόσκληση του Γαλλικού Συμβουλίου της Μουσουλμανικής Πίστης (CFCM).

Σε κοινή δήλωσή τους, κάλεσαν όλους τους ιμάμηδες στη Γαλλία  να εκδώσουν μια σαφή καταγγελία της βίας και της τρομοκρατίας κατά τη διάρκεια των λειτουργιών στο τζαμί. Κάλεσαν επίσης τους Γάλλους Μουσουλμάνους  να λάβουν μέρος μαζικά στο εθνική συλλαλητήριο που προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί το Σαββατοκύριακο και “να τονίσουν την επιθυμία τους για  ειρηνική συνύπαρξη και το σεβασμό τους για τις αξίες της δημοκρατίας.”

 

“Το ψυχοπαθές όραμα του Ισλάμ”

Ο Νταλίλ Μπουμπακέρ, ο πρόεδρος του Γαλλικού Συμβουλίου της Μουσουλμανικής Πίστης (CFCM),  κατήγγειλε την επίθεση ως “εντελώς λανθασμένη, νοσηρή και ως  ψυχοπαθές όραμα του Ισλάμ”. Ο ιμάμης στο τζαμί στην Drancy, Hassen Chalgoumi, γνωστός για τη δέσμευσή του στον ειρηνικό διαθρησκευτικό διάλογο στη Γαλλία, τόνισε επίσης:  “«η βαρβαρότητα των δολοφόνων» δεν έχει καμία σχέση με το Ισλάμ. “

Υπάρχει έναν απτός φόβος μεταξύ των Γάλλων Μουσουλμάνων ότι, παρά τις εκκλήσεις για πανταχού παρούσα εθνική ενότητα, θα είναι τελικά τα θύματα μιας ήδη διαδεδομένης ισλαμοφοβίας. Υπάρχουν ήδη κάποιες πρώτες αναφορές για επιθέσεις σε μια σειρά από τζαμιά στη Γαλλία. Ο πρόεδρος του Διεθνούς Συνδέσμου κατά του Ρατσισμού και του Αντισημιτισμού, Alain Jakubowicz, εξέφρασε αυτό που πολλοί άνθρωποι σκέφτονται: “Είναι μεγάλος ο  ότι το Ισλάμ θα θεωρηθεί και πάλι ως η ρίζα αυτού του τερατούργηματος”.

Όλοι μιλάνε ακόμα  για εθνική ενότητα – συμπεριλαμβανομένων των Μουσουλμάνων που συμμερίζονται τις αξίες της Δημοκρατίας, μεταξύ των οποίων και η ελευθερία του Τύπου και η ελευθερία της έκφρασης. Αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει το συντομότερο όταν το πρώτο μεγάλο κύμα   συγκίνησης αρχίζει να υποχωρεί, όπως έχουν θέσει απλοί Μουσουλμάνοι  στο Διαδίκτυο.

Στη σελίδα του Facebook “Pas en mon nom” (Όχι στο Όνομά μου), ο 17χρονος Ikram, ο οποίος είναι αλγερινής καταγωγής, τόνισε: «Το Ισλάμ τους [δηλαδή το Ισλάμ των δραστών] δεν είναι ούτε δικό μου, ούτε των χιλιάδων άλλων Μουσουλμάνων που βιώνουν ισλαμοφοβικές επιθέσεις, άμεσα ή έμμεσα, κάθε μέρα. “Και για να παραθέσω τον Βολταίρο: «Δεν συμφωνώ με ό, τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες”.

Μια νεοδημιουργηθείσα σελίδα στο Facebook που ονομάζεται «Musulmans nous soutenons Charlie Hebdo» (Μουσουλμάνοι που υποστηρίζουμε το “Charlie Hebdo”),  έχει μέχρι στιγμής πολύ καλή αποδοχή. Ο AmineK έγραψε: “Πριν  ακόμη συμβεί, είμαι ήδη πικραμένος από τον στιγματισμό που θα στοχεύεται εναντίον αυτών που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την εν λόγω πράξη.”

Η σάτιρα και η κοινωνική ευθύνη

Μαζί  την πραγματική αγανάκτηση στην αιματοχυσία, μια αίσθηση  δημόσιας δυσαρέσκειας φαίνεται να εδραιώνεται. Λίγοι Γάλλοι και ακόμη λιγότεροι Γάλλοι Μουσουλμάνοι τολμούν να επικρίνουν τη σάτιρα του Ισλάμ που δημοσίευε το “Charlie Hebdo”, αν και η αλληλεγγύη με τα θύματα της επίθεσης και ο αγώνας για τη διατήρηση της ελευθερίας του Τύπου, είναι στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης.

Αλλά τώρα, όπως και μέσα στις επόμενες εβδομάδες, υπάρχει κάτι που έχει μεγαλύτερη σημασία  από την ελευθερία του Τύπου. Το βασικό ζήτημα είναι αν οι Γάλλοι θα δώσουν τα χέρια στον – πέντε εκατομμυρίων – μουσουλμανικό πληθυσμό της χώρας για να αντιμετωπίσουν την ισλαμική τζιχάντ  ή αν, όταν όλα θα έχουν ειπωθεί, οι Μουσουλμάνοι και η θρησκεία τους θα γίνει για άλλη μια φορά  το εξιλαστήριο θύμα μέσα σε ένα κλίμα γενικής υποψίας και αμφιβολιών.

Το “Charlie Hebdo” δεν έκανε όλους να γελούν. Στην πραγματικότητα, με δυσκολία έκανε κάποιους να χαμογελούν. Αλλά στη δυτική αντίληψη της δημοκρατίας, η λογοκρισία δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει ανεκτή. Παρόλα αυτά, θα πρέπει κάποια στιγμή να αναρωτηθούμε  εάν θα πρέπει η σάτιρα να επωμιστεί ένα ορισμένο ποσοστό  ευθύνης, για τις επιπτώσεις της σε ένα κοινωνικο-πολιτικό κλίμα που ήδη χαρακτηρίζεται από ένα σημαντικό βαθμό ισλαμοφοβίας.

Μιλώντας με δάκρυα στα μάτια, μια διαδηλώτρια με αλγερινο-τυνησιακές ρίζες, στο Παρίσι,  είπε ότι ανησυχεί πολύ για αυτή τη τη χώρα. Αυτό είναι ένα συναίσθημα που επιβεβαιώνεται από πολλούς Γάλλους σήμερα, και όχι κυρίως επειδή πιστεύουν ότι η ελευθερία του Τύπου είναι υπό απειλή.

Μπιργκίτ Κάσπαρ

© Qantara.de 2015

@omniatv