συνοικία μαύρων/παραγκούπολη στο Soweto (φωτογραφία wiki)
του Garikai Chengu, ακαδημαϊκού στο Πανεπιστήμιο Harvard
Θυμόμαστε όλοι το καθεστώς Απαρτχάιντ ως ένα από τα χειρότερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας του 20ου αιώνα. Το μονοπώλιο των λευκών καπιταλιστών που αποτέλεσε τη βάση του Απαρτχάιντ παραμένει ακμαίο μέχρι σήμερα. Το οικονομικό σύστημα μετά το Απαρτχάιντ, αποτελείται από το μονοπώλιο των λευκών καπιταλιστών, όπου οι λευκοί συνεχίζουν να ελέγχουν δυσανάλογα και μη-δημοκρατικά την οικονομία, τη γη, τα μέσα ενημέρωσης και το δικαστικό σύστημα της χώρας.
Η Αμερικανική τράπεζα επενδύσεων Citigroup, πρόσφατα ανέδειξε την Νότιο Αφρική ως την πλουσιότερη χώρα του κόσμου, όσον αφορά τα μεταλλευτικά αποθέματα, που η αξία τους υπολογίζεται στα 2.5 τρις. Οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί και οι δυτικοί ξένοι έχουν στην ιδιοκτησία τους το 80% αυτού του πλούτου.
Η Νότιος Αφρική είναι αδιαμφισβήτητα η πιο φυλετικά άνιση κοινωνία στον κόσμο.
Οι λευκοί αποτελούν το 12% του πληθυσμού. Εξαιτίας των τελευταίων 350 χρόνων ρατσιστικής εκμετάλλευσης, μέχρι τη μέρα της ανεξαρτησίας, το 1994, οι λευκοί είχαν στην κατοχή τους το 87% της αγροτικής γης. Τα τελευταία 21 μετα-αποικιοκρατικά χρόνια, πολύ λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Εξαίρεση αποτελεί το γεγονός πως οι μαύροι στην επαρχία έχασαν 600,000 θέσεις εργασίας από την ανεξαρτητοποίηση και έπειτα. Αυτό οδήγησε σε ένα μεγάλο κύμα μετανάστευσης στις κοινότητες των πόλεων.
Οι Νοτιο-αφρικανικές συνοικίες είναι το μέρος που εκδηλώθηκε η πρόσφατη ξενοφοβική βία όπως και καταλυτικό αίτιο αυτής της βιαιότητας.
Αυτές οι κοινότητες δημιουργήθηκαν την εποχή του Απαρτχάιντ από το λευκό καπιταλιστικό μονοπώλιο. Η διαδικασία αυτή περιλάμβανε την έξωση των μαύρων από ακίνητα σε περιοχές που είχαν καταγραφεί ”για λευκούς μόνο” και τη μετακίνησή τους σε κοινότητες στα κέντρα των πόλεων. Οι μαύροι ήταν αναγκασμένοι να μετακομίζουν σε άθλιες, αποκομμένες και υπερπληθείς συνοικίες, που σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μετατρέψουν τους μαύρους σε ένα υποταγμένο και τακτικό προλεταριάτο.
Δρόμοι με ζοφερά σπιτια-σπιρτόκουτα δημιουργήθηκαν μέσα σε αυστηρά καθορισμένα δίκτυα, πλαισιωμένα από πλέγματα με μόνο μια ή δύο εισόδους επιτρέποντας στο αστυνομικό καθεστώς των λευκών να αποκλείσει ολόκληρες γειτονιές με ελάχιστη προσπάθεια. Σ’ αυτό το περιβάλλον, η βία θεωρείται κάτι φυσιολογικό και χρησιμοποιείται εύκολα για πολιτικούς λόγους. Μέχρι αυτή τη μέρα, οι μαύροι στις κοινότητες αντιμετωπίζουν ακόμα ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής και ηλεκτροδότησης όπως και ανεξέλεγκτη εγκληματικότητα.
Πολύ μακριά από το να είναι πράγματι ένα ”έθνος ουράνιου τόξου”, η συνεχής ξενοφοβική βία στις κοινότητες της Νότιας Αφρικής εκθέτουν την περεταίρω παγίωση δύο ξεχωριστών και άνισων κοινωνιών μέσα στη χώρα: η μία αποτελείται κατά κύριο λόγο από φτωχούς μαύρους και βρίσκεται σε συνοικίες στην πόλη, ενώ η άλλη τοποθετείται στα προάστια και απαρτίζεται από πλούσιους λευκούς.
Αυτό που δεν κατάλαβαν ποτέ οι λευκοί καπιταλιστές αλλά οι μαύροι Νοτιο-Αφρικανοί δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσουν, είναι ο βαθμός εμπλοκής του κεφαλαίου των λευκών μέσα σ’ αυτές τις κοινότητες. Οι θεσμοί των λευκών τις δημιούργησαν. Οι θεσμοί των λευκών τις διατηρούν και η κοινωνία των λευκών τις παραβλέπει.
Ο Edgar Pietrise από το Πανεπιστήμιο του Cape Town εξηγεί πώς για παράδειγμα ”η πόλη σχεδιάστηκε με το κέντρο της αποκλειστικά για λευκούς, περιβαλλόμενη από ελεγχόμενες συνοικίες για μαύρους και για έγχρωμους εργάτες στα ανατολικά, με κάθε συνοικία σκοπίμως πλαισιωμένη από αυτοκινητόδρομους και σιδηρόδρομους, ποταμούς και κοιλάδες και διαχωρισμένη από τα προάστια των λευκών πλουσίων απο θαμνώδη λιβάδια που δρουν ως προστατευτικές ζώνες.
Όταν ο Nelson Mandela αφέθηκε ελεύθερος το 1990 μετά από 27 χρόνια στη φυλακή, στις συνοικίες των μαύρων έγιναν εκρήξεις απερίγραπτων εορτασμών. Σήμερα, 21 χρόνια από την κυβέρνηση ANC, που ασχολείται περισσότερο με το να καθησυχάζει το μονοπωλιακό κεφάλαιο των λευκών παρά με την αναδιαμοίραση της γης και των πόρων στους φτωχούς μαύρους, στις συνοικίες επικρατεί μια έκρηξη βίας.
Η ξενοφοβική βία ”μαύρων κατά μαύρων” που εξαπλώνεται στη Νότιο Αφρική είναι άμεσο αποτέλεσμα αιώνων καταπίεσης και βιαιότητας από τους λευκούς προς τους μαύρους.
Ο Franz Fanon, που ήταν εξειδικευμένος στη ψυχολογία της αποικιοκρατικής βίας σημείωσε πως το ιστορικό και σύγχρονο σύστημα της βίας των λευκών κατά των μαύρων στέλνει ένα μήνυμα τόσο δυνατό στους υποδεέστερους μαύρους, που αρκετοί το ενστερνίζονται και καθορίζονται από αυτό.
Η εσωτερίκευση του ρατσισμού, ένας όρος που δημιούργησε ο ακαδημαϊκός William DuBois το 1903, περιλαμβάνει την αποδοχή μιας κοινωνικής διαστρωμάτωσης που στηρίζεται στην ανωτερότητα των λευκών τοποθετώντας τους μαύρους στον πάτο και την υιοθέτηση των αρνητικών στερεότυπων της κοινωνίας που αφορούν τους μαύρους: τις περιορισμένες τους ικανότητες, την εγγενή βία και την μικρή τους αξία.Η εσωτερίκευση του ρατσισμού είναι η κύρια κληρονομιά του Απαρτχάιντ. Η ιστορική κριτική που ασκεί η κοινωνία της Νοτίου Αφρικής στη βία κατά των μαύρων είναι πολύ ηπιότερη εν συγκρίσει με τη βία κατά των λευκών. Συμπερασματικά, οι μαύροι ξεκινούν να πιστεύουν πως οι ζωές τους και οι ζωές άλλων μαύρων αξίζουν πολύ λιγότερο. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη συνεχόμενη Αφροφοβική βία.
Φιλτραρισμένη μέσα από τους φακούς του ρατσισμού των Αφρικανικών μέσων ενημέρωσης, που ανήκουν κυρίως σε λευκούς, η ξενοφοβία φαντάζει ως ακόμα ένα παράδειγμα της βίας ”μαύρων κατά μαύρων” από ένα εγγενώς και ανυπότακτα εγκληματικό κομμάτι της κοινωνίας. Τα τέσσερα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης ανήκουν κατά το πλείστο ποσοστό τους σε λευκούς άνδρες που συνολικά ελέγχουν το 80% της πληροφόρησης των Αφρικανών. Τα μέσα ενημέρωσης των λευκών ασχολούνται με τα συμπτώματα κι όχι τα κοινωνικά αίτια, παρασύροντας τον δημόσιο διάλογο του έθνους μακριά από τα καίρια ζητήματα της ανισότητας του εισοδήματος και της οικονομικής εκδημοκράτισης και εστιάζοντας σε μεμονομένες περιπτώσεις βανδαλισμού, κλοπών και γενικότερης εγκληματικότητας.
Η ξενοφοβία μπορεί να οριστεί ως ” μίσος, απέχθεια ή φόβος για τους ξένους” συνδιάζοντας τις ελληνικές λέξεις ξένος και φόβος. Η εσωτερίκευση του ρατσισμού διαφαίνεται στην απουσία επιθέσεων κατά των λευκών μεταναστών, επειδή τα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν τους μαύρους μετανάστες υποτιμιτικά ως ”ξένους” και ”μετανάστες”, ενώ οι λευκοί θεωρούνται ”τουρίστες” ή ”απόδημοι”.
Κι ενώ οι μαύροι μετανάστες κακοποιούνται μέσα στις συνοικίες, οι λευκοί μεταναστες μπορούν να τις επισκέπτονται τις και να εκμεταλλεύονται τα χαριτωμένα τουριστικά μέρη ανάμεσα στις παράγκες και τις άγονες εκτάσεις.
Εν μέρει, χαριν στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα FIFA το 2010, μεγαλουπόλεις όπως το Cape Town και το Johannesburg προσφέρουν τους αποκαλούμενους ”ασφαλείς” δρόμους όπου οι τουρίστες μπορούν να απολαύσουν τους ήχους και τα θεάματα της καθημερινής ζωής στις συνοικίες.
Στο Soweto, για παράδειγμα, ένας ευχάριστος περίπατος στο Vilakazi Street, οδηγεί στο παλιό σπίτι του Nelson Mandela και στα σπίτια που διαμένουν τώρα η Winnie Madikizela-Mandela και ο Desmond Tutu, με διάσπαρτες καφετέριες που προσφέρουν κρύα μπύρα και παραδοσιακά αφρικανικά εδέσματα.
Το μόνο που χρειάζεται είναι να κάνεις πως δεν βλέπεις τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των ντόπιων μαύρων κατοίκων στην παραγκούπολη.
Μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, στο Χρηματιστήριο του Johannesburg, η εφημερίδα The Economist, σημειώνει πως από τις 295 εταιρίες του χρηματιστηρίου μόνο το 4% διοικούνται από μαύρους. Παρά τα 20 χρόνια Νοτιοαφρικανικής δημοκρατιας, πέντε εταιρίες που ανήκουν στους λευκούς ελέγχουν το 75% του χρηματιστηρίου της χώρας. Αυτή αποτελεί τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου και δύναμης πάνω στη γη.
Η εξουσία των εταιριών που διέγραψαν την οικονομική έννοια του Απαρτχάιντ, θυμίζουν τις γερμανικές εταιρίες που καθόρισαν την οικονομία του Τρίτου Ράιχ. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στο Τρίτο Ράιχ και το Απαρτχάιντ είναι πως η συμφιλίωση στη Γερμανία δεν άφησε χώρο στην οικονομία για τους υποστηρικτές των Ναζί, ενώ στη Νότιο Αφρική, αυτοί οι επιχειρηματίες έχουν ακόμα τον πλήρη έλεγχο. Οι εταιρίες των λευκών έχουν τεράστια οφελήματα από το φτηνό εργατικό δυναμικό και τα κέρδη από τον τουρισμό και τις πωλήσεις που στηρίζονται στις συνοικίες καθημερινά.
Από την εδραίωση της δημοκρατίας το 1994 μέχρι σήμερα, οι εταιρίες που στηρίζουν το νεο-Απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ κερδοσκοπίας για τους δυτικούς μετόχους, ενώ παράλληλα μείωσαν τις εργασιακές θέσεις κατά εκατοντάδες χιλιάδες. Το 1994, η ανεργία ήταν στο 15% ενώ μέχρι σήμερα ο αριθμός αυτός έχει σημειώσει δραματική αύξηση φτάνοντας στο 25%. Αντί να παρέχονται θέσεις εργασίας στους ντόπιους, οι εταιρίες των λευκών κάνουν outsourcing των εργασιακών θέσεων στο εξωτερικό και προσλαμβάνουν περισσότερο εκμεταλλεύσιμους Αφρικανούς μετανάστες.
Το μεγαλύτερο εργατικό συνδικάτο της χώρας, το Cosatu, έχει πει πως ”Το μονοπώλιο του λευκού κεφαλαίου στον τομέα των πωλήσεων και του τουρισμού” έχει επίτηδες επιλέξει να προσλαμβάνει ξένους εργάτες αντί Νοτιο-Αφρικανούς, γιατί είναι πιο εύκολο να τους εκμεταλλευτεί. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες επιβεβαίωσε πως το πρόσφατο κύμα ξενοφοβικών ”επιθέσεων που ξεκίνησαν στα τέλη Μαρτίου επήλθαν μετά από αντιπαράθεση Νοτιοαφρικανών και ξένων εργατών όσον αφορά εργασιακά θέματα”.
Η τραγική ειρωνία οσον αφορά τις συνεχόμενες ξενοφοβικές επιθέσεις είναι πως τουλάχιστν έξι Αφρικανοί έχασαν τη ζωή τους, άνθρωποι που προήλθαν από χώρες που περιέθαλψαν αγωνιστές που πολέμησαν κατά του Απαρτχάιντ.
Κατά τη διάρκεια του Απαρτχάιντ, η Βρετανία αποτέλεσε το μεγαλύτερο επενδυτή στη Νότιο Αφρική ακολουθούμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και οι δύο χώρες οφελήθηκαν με τη μεγαλύτερη απόδοση κεφαλαίου παγκοσμίως. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυτικές καπιταλιστικές κυβερνήσεις όχι μόνο παρείχαν στήριξη αλλά είχαν και άμεσο οικονομικό όφελος από το ρατσιστικό καθεστώς του Απαρτχάιντ. Μέχρι σήμερα, ένα μεγάλο κομμάτι του προϋπολογισμού της χώρας πληρώνει χρέη από την εποχή του Απαρτχάιντ σε δυτικές δημοκρατίες. Αυτό σημαίνει πως οι μαύροι πολίτες πληρώνουν διπλά για την καταπίεσή τους.
Η δύναμη του λευκού μονοπωλίου στις διώξεις, την καταπίεση και την εκμετάλλευση των μαύρων δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά και οπρόθυμος σύμμαχος του στο πρόσωπο της κυβέρνησης, δρα συνειδητά τοποθετώντας συστηματικά τα συμφέροντα των λευκών καπιταλιστών πάνω από αυτά των μαύρων εργατών.
Το Απαρτχάιντ, που σημαίνει κυριολεκτικά ”διαχωρισμός”, μετέτρεψε τους μαύρους Αφρικανούς σε ξένους μέσα στην ίδια τους τη χώρα. Για όσο ακόμα θα συνεχίσουν να είναι ξένοι μέσα στην οικονομία και να ζουν έξω απο τα σύνορα των πλούσιων συνοικιών, η βία θα συνεχίσει να μολύνει τις δομές του αποκαλούμενου ”έθνους του ουράνιου τόξου”.
Μετάφραση: BlackCat
Πηγή: Counterpunch
