Λόγια της Comandanta Miriam
6 Μάη 2015
Καλησπέρα σύντροφοι και συντρόφισσες.
Έχω την ευκαιρία να σας μιλήσω λίγο για το πώς ήταν η κατάσταση για τις γυναίκες, πριν από το 1994.
Οι γυναίκες υπέφεραν μια πολύ θλιβερή κατάσταση με την άφιξη των κατακτητών. Έκλεψαν τη γη μας και πήραν τη γλώσσα μας και τον πολιτισμό μας. Με αυτόν τον τρόπο η κυριαρχία του caciquismo [του τοπικού δεσποτισμού] και των γαιοκτημόνων εδραιώθηκε, παράλληλα με μια τριπλή εκμετάλλευση, την ταπείνωση, τις διακρίσεις, την περιθωριοποίηση, την κακοποίηση, και την ανισότητα.
Τα γαμημένα τα αφεντικά μας φέρονταν σαν να ήμασταν ιδιοκτησία τους, μας έστελναν να κάνουμε όλη τη δουλειά για τα haciendas (χασιέντας – μεγάλες κτηματικές περιουσίες), χωρίς να ενδιαφέρονται αν είχαμε παιδιά, συζύγους, ή αν ήμασταν άρρωστες. Ποτέ δεν ρώτησαν αν είμαστε άρρωστες, αν δεν είχαμε πάει στη δουλειά, έστελναν τον δούλο ή τον σκλάβο τους να αφήνουν το καλαμπόκι μπροστά στην κουζίνα, ώστε να φτιάξουμε ομελέτες για αυτούς.
Πολύς χρόνος πέρασε με αυτόν τον τρόπο, με εμάς να εργαζόμαστε στα σπίτια των αφεντικών. Αλέθαμε το αλάτι, γιατί το αλάτι τότε δεν ήταν το ίδιο, όπως είναι τώρα, τώρα έρχεται λεπτοαλεσμένο. Το αλάτι που χρησιμοποιούσαμε πριν, ερχόταν σε μεγάλες μπάλες, και εμείς οι γυναίκες έπρεπε να το αλέσουμε. Οι γυναίκες άλεθαν και το αλάτι για τα ζώα και αφαιρούσαμε το τσόφλι από τους σπόρους του καφέ, όταν ερχόταν η ώρα της συγκομιδής του καφέ. Αν ξεκινούσαμε στις 6 το πρωί, θα τελειώναμε στις 5 το βράδυ. Οι γυναίκες έπρεπε να προετοιμάζουν τους σάκους με τον καφέ όλη την ημέρα.
Έτσι λοιπόν εργάζονταν οι γυναίκες. Τις γυναίκες τις κακομεταχειρίζονταν στη δουλειά τους, μετέφεραν το νερό και άλλα παρόμοια και πληρώνονταν με ψίχουλα, τους έδιναν μόνο μια μικρή χούφτα αλάτι ή μια χούφτα αλεσμένου καφέ, αυτή ήταν η πληρωμή των γυναικών.
Τα χρόνια πέρασαν και οι γυναίκες υπέφεραν με αυτόν τον τρόπο. Και όταν τα μωρά μας έκλαιγαν και τα φροντίζαμε, μας φώναζαν, μας κορόιδευαν, γελούσαν εις βάρος μας και φυσικά μας πρόσβαλαν, έλεγαν ότι δεν ξέρουμε τίποτα, ότι είμαστε άχρηστες, ότι απλά ήμασταν μια ενόχληση γι’αυτούς. Δεν μας σέβονταν και μας χρησιμοποιούσαν σαν να ήμαστε αντικείμενα.
Έκαναν ό, τι ήθελαν σε μια γυναίκα, επέλεγαν τις όμορφες γυναίκες και τα όμορφα κορίτσια ως ερωμένες τους και άφηναν παιδιά σε όλη τη χώρα, δεν τους ένοιαζε ότι οι γυναίκες υπέφεραν, τις αντιμετώπιζαν σαν ζώα, με τα παιδιά τους να μεγαλώνουν χωρίς πατέρα.
Μας πουλούσαν σαν να ήμασταν εμπορεύματα κατά τη διάρκεια του «acasillamiento»*, δεν υπήρχε ποτέ ξεκούραση για εμάς τις γυναίκες.
Θα μιλήσω λίγο για το acasillamiento. Το Acasillamiento είναι η περίοδος, όταν οι άνθρωποι πηγαίνουν στις haciendas (κτηματικές περιουσίες) ή τα αγροκτήματα με τις οικογένειές τους και μένουν εκεί για να εργαστούν για το αφεντικό. Οι άνδρες ήταν αυτοί, που αναλάμβαναν την φύτευση του καφέ, τον καθαρισμό των χωραφιών του καφέ, τη συγκομιδή του καφέ, την εκκαθάριση των βοσκοτόπων, τη φύτευση του γκαζόν, όλο αυτό το έργο, τη φροντίδα των χωραφιών του καλαμποκιού και των φασολιών. Οι άνδρες έκαναν αυτές τις εργασίες για το αφεντικό.
Εκτός από αυτά, υπάρχει κάτι ακόμη, που θα μπορούσα να σας πω για το acasillamiento, το οποίο ειναι σχετικό με τους “ mozos” ή τους σκλάβους που ζουν εκεί, είναι οι άνδρες και οι γυναίκες που ζουν συνέχεια και για πάντα στο αγρόκτημα. Αυτοί οι άνδρες ή οι γυναίκες που είναι σκλάβοι ή mozos, που ζουν στο αγρόκτημα, είναι άνδρες και γυναίκες που μερικές φορές δεν έχουν καθόλου οικογένεια. Για παράδειγμα, μια οικογένεια πηγαίνει μόνο για να εργαστεί στο αγρόκτημα και μερικές φορές ο μπαμπάς και η μαμά αρρωσταίνουν και πεθαίνουν και τα παιδιά μένουν ορφανά. Το αφεντικό παίρνει αυτά τα παιδιά και τα μεγαλώνει στο αγρόκτημα. Και τι κάνουν αυτά τα παιδιά; Δεν είναι πως τα αφεντικά τα υιοθετούν ως θετά τους παιδιά, αλλά μάλλον ως σκλάβους. Αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν και αυτή είναι η εργασία που τους αναθέτουν: αν το αφεντικό έχει ένα κατοικίδιο ζώο, ή κατοικίδια ζώα, όπως ένα σκυλί, μια μαϊμού, ή κάποιο είδος ζώου, το αφεντικό έχει τον “Μοzo”, να ασχολείται με αυτό, να φροντίζει τα ζώα . Όπου πηγαίνει η μαϊμού εκεί πρέπει να πηγαίνει και το παιδί, θα πρέπει να ασχολείται μαζί του, να το φροντίζει, να το πλενει, να καθαρίζει το μέρος όπου κοιμάται. Έτσι λειτουργεί το πράγμα.
Αργότερα, όταν το αφεντικό κάνει κάποιο πάρτι- γιατί και πριν έρθουν οι ιερείς, στο μεγάλο αγρόκτημα των αφεντικών για να βαφτίσουν τα παιδιά τους, ή για γενέθλια, ή για να γίνει μια τελετή γάμου για τις κόρες τους, και μετά από αυτά, οργανώνουν πάρτι και βάζουν τους “mozos” να φρουρούν την πόρτα. Έχουν τους “mozo” να παρακολουθούν την πόρτα, ενώ γιορτάζουν με τους συναδέλφους και τους φίλους τους. Ο “mozo” φυλάει την πόρτα και δεν επιτρέπεται να αφήσει ούτε σκυλί να περάσει εκεί που γίνεται το πάρτι, και εκείνος πρέπει να στέκεται εκεί όλη μέρα, για όσο χρονικό διάστημα κρατάει το πάρτι του αφεντικού του.
Και οι γυναίκες σκλάβες ήταν αυτές που έφτιαχναν το φαγητό, έπλεναν τα πιάτα, και φρόντιζαν τον γιο του αφεντικού, ή τα παιδιά των φίλων του αφεντικού.
Έτσι ζούσαν οι άνθρωποι στις haciendas (μεγάλα αγροκτήματα) και δεν μπορούσαν να φάνε, ό,τι υπήρχε για φαγητο στις συναθροίσεις, έπρεπε να πίνουν pozol**, αν υπήρχε pozol, να φάει φασόλια, αν υπήρχαν φασόλια. Αυτά ήταν όλο κι όλο ό, τι έτρωγαν, ενώ το αφεντικό έτρωγε όλα τα καλά πράγματα, αλλά με τους φίλους του.
Αργότερα, όταν το αφεντικό ήθελε να πάει στην πόλη, από το αγρόκτημα του σε μια πόλη είναι, ας πούμε, ένα ταξίδι 6ημερών με τα πόδια, ο “Mozo” θα πάει μαζί του. Αν το αφεντικό είχε παιδιά, μερικές φορές τα παιδιά είναι άτομα με ειδικές ανάγκες, ο “Μοzο”, θα έπρεπε να κουβαλήσει το παιδί του αφεντικού ως την πόλη. Και αν η γυναίκα του αφεντικού φτάσει στο αγρόκτημα, ο “Μοzo” θα έπρεπε να μεταφέρει πάλι πίσω το παιδί.
Και όταν γινόταν η συγκομιδή του καφέ, σε κάθε συγκομιδή στα αγροκτήματα, ο “Mozo” θα έπρεπε να φροντίζει τα μουλάρια. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε από άλογα, αλλά ο “Μοzο”, θα έπρεπε να σελλώνει και να ξεσελλώνει άλογο του αφεντικού, να συγκεντρώνει το κοπάδι και να μεταφέρει τα φορτία στην πόλη όπου ζει το αφεντικό. Αν ζει στην Comitán, ο “Μοzο” θα έπρεπε να διανύσει όλη την διαδρομή μέχρι το Comitán. Θα έπρεπε να αφήσει το αγρόκτημα και να πάει ως οδηγός το μουλαριού. Αυτά υπέφεραν πολλοί υποδουλωμένοι εκείνα τα χρόνια.
Εάν υπάρχουν περιβόλια οπωροφόρων δένδρων μέσα στο Hacienda (αγρόκτημα) και ένας από αυτούς ανέβει για να πάρει κάποια φρούτα, τα αφεντικά δεν θα τον αφήνουν. Τους ρίχνουν κάτω από το δέντρο, χτυπώντας τους, δεν ξέρω αν γνωρίζετε πώς λειτουργεί το μαστίγιο, με αυτό θα τους χτυπήσουν. Δεν μπορεί να πάρει κάποια από τα φρούτα χωρίς την άδεια του αφεντικού, επειδή το σύνολο της συγκομιδής πρόκειται να μεταφερθεί στην πόλη. Αυτά υπέφεραν τότε οι άνδρες και οι γυναίκες.
Μετά από την τόση ταλαιπωρία των γυναικών και την εκμετάλλευση κατά τη διάρκεια του acasillamiento, οι άνδρες άρχισαν να συνειδητοποιούν πως οι γυναίκες τους είχαν κακοποιηθεί. Μερικοί θεώρησαν καλύτερο να φύγουν από το αγρόκτημα. Ένας-ένας άρχισαν να φεύγουν και να καταφεύγουν στα βουνά, γιατί αυτά τα εδάφη λόφο δεν διεκδικούνταν από τους ιδιοκτήτες φυτειών. Έτσι κατέφυγαν εκεί. Νόμιζαν ότι ήταν καλύτερα να φύγουν, έτσι ώστε να μην συνεχίσουν οι γυναίκες να υποφέρουν στο αγρόκτημα.
Μετά από λίγο καιρό στα βουνά, και ενώ πολλοί είχαν περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα εκεί, συνειδητοποίησαν ότι ήταν καλύτερο, να ενωθούν και να φτιάξουν μια κοινότητα και έτσι κατέληξαν να ζουν με αυτόν τον τρόπο. Έσμιξαν, συζήτησαν και οργάνωσαν μια κοινότητα, όπου θα μπορούσαν να ζήσουν. Με αυτόν τον τρόπο διαμόρφωσαν την κοινότητα.
Αλλά και πάλι, ακόμα και όταν ζούσαν σε κοινότητες, τις ιδέες που προέρχονταν από τα αφεντικά ή την acasillado τις έφεραν μαζί τους. Είναι σαν οι άνδρες, να έσυραν αυτές τις κακές ιδέες μαζί τους και να τις εφάρμοσαν μέσα στο σπίτι. Ενήργησαν σαν τα μικρά αφεντικά του σπιτιού. Δεν είναι αλήθεια λοιπόν, ότι οι γυναίκες απελευθερώθηκαν τότε, επειδή οι άνδρες έγιναν τα μικρά αφεντικά του σπιτιού.
Και για άλλη μια φορά οι γυναίκες έμεναν στο σπίτι σαν να ήταν μια φυλακή. Οι γυναίκες δεν έβγαιναν, είχαν κλειστεί στα σπίτια τους και πάλι.
Όταν γεννιούνται τα κορίτσια, δεν είμαστε ευπρόσδεκτες στον κόσμο, επειδή είμαστε γυναίκες, όταν ένα κοριτσάκι γεννιόταν, είναι σαν να μην το είχαν αγαπήσει. Αλλά εάν γεννιόταν ένα αγόρι, οι άνδρες γιόρταζαν και ήταν ικανοποιημένοι επειδή είναι άνδρες. Έφεραν αυτό το κακό έθιμο από τα αφεντικά. Έτσι ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν γεννιόντουσαν τα κορίτσια, αντιδρούσαν λες και οι γυναίκες ήταν άχρηστες, ενώ όταν γεννιόταν ένα αγόρι, ήταν σαν να μπορούσε να κάνει όλες τις δουλειές.
Αλλά ένα καλό πράγμα που έκαναν, ήταν ότι δεν έχασαν τη μνήμη του πώς να σχηματίσουν μια κοινότητα. Άρχισαν να εκλέγουν τους εκπροσώπους της κοινότητας και να διοργανώνουν συναντήσεις και συγκεντρώσεις. Ήταν θετικό το γεγονός ότι αυτή η ιδέα δεν είχε χαθεί, δεν είχε αφανίστεί και είχε ξανά ζωντανέψει. Τα αφεντικά και η κατάκτηση ήθελαν να κάνουν αυτή την κουλτούρα να εξαφανιστεί, αλλά τα αφεντικά έκαναν λάθος, γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μπορούν ακόμη να οργανώνουν την κοινότητά τους.
Ένα άλλο πράγμα είναι ότι ο άντρας δίνει τις εντολές στο σπίτι και οι γυναίκες υπακούουν σε ό,τι λέει. Και αν σουπει ότι θα πρέπει να παντρευτείς, πρέπει να παντρευτείς. Δεν πρόκειται να σας ρωτήσει εάν θέλετε να παντρευτεί τον άνδρα που ήρθε να ζητήσει το χέρι σας. Ο πατέρας σου έχει ήδη δεχθεί το λικέρ που του χουν προσφέρει, το έχει πιεί ήδη και αυτό σε υποχρεώνει να πας με αυτόν τον άνθρωπο που δεν αγαπάς.
Έτσι φτάσαμε να υποφέρουμε άλλη μια φορά από τους συζύγους μας, επειδή μας είπαν ότι οι γυναίκες είναι χρήσιμες μόνο στην κουζίνα, ή για να ασχολούνται με τους συζύγους τους ή για να αναλαμβάνουν τη φροντίδα των παιδιών. Οι άντρες δεν κρατούσαν τα παιδιά τους, δεν στήριζαν τις γυναίκες. Σου γέννησαν απλά ένα παιδί και ποιος νοιάζεται για το πώς αυτό το παιδί μεγαλώνει. Πρόκειται να μιλήσω για το πώς πραγματικά ήταν για χρόνια, εμείς οι γυναίκες λέμε συχνά ότι ένα μωρό γεννιέται κάθε χρόνο, κάθε ενάμιση χρόνο, που μεγαλώνει σαν μια μικρή σκάλα, κάθε χρόνο ή και ενάμιση χρόνο έρχεται άλλο ένα. Αλλά τον πατέρα του δεν τον ένοιαζε, αν η σύζυγός του υπέφερε, γιατί έπρεπε να μεταφέρει καυσόξυλα, να φροντίσει τα φυτά και το χωράφι, να καθαρίσει το σπίτι, να σκουπίσει, να φροντίσει τα ζώα, να πλύνει τα ρούχα, να φροντίσει τα παιδιά, να αλλάξει τις πάνες, και όλα αυτά. Όλα αυτά ήταν οι δουλειές των γυναικών.
Γι ‘αυτό λέμε ότι οι γυναίκες δέχονταν τριπλή εκμετάλλευση. Οι γυναίκες έπρεπε να είναι ξύπνιες και στην κουζίνα στις 3 ή 4 το πρωί, ανάλογα με το πόσο χρόνο χρειάζονταν οι άνδρες για να πάνε στα χωράφια τους. Οι γυναίκες έπρεπε να ξυπνήσουν νωρίς για να κάνουν pozol, καφέ και πρωινό για τους άνδρες. Οι άνδρες πηγαίνουν στη δουλειά, και όταν επιστρέφουν το απόγευμα θέλουν νερό για το μπάνιο τους, να έχει μεταφερθεί ήδη στο σπίτι και να είναι έτοιμο για να κάνουν μπάνιο. Οι άνδρες κάνουν μπάνιο και στη συνέχεια φεύγουν από το σπίτι για να περπατήσουν γύρω, να παίξουν, και οι γυναίκες και πάλι μένουν μέσα στο σπίτι όλη την ημέρα, μέχρι το βράδυ, όλο αυτό το διάστημα τώρα, οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι ξύπνιες, δεν πάνε για ύπνο παρά μόνο μετά τις 8.
Επομένως πραγματικά υποφέραμε. Τους άνδρες δεν τους ένοιαζε αν ήμασταν άρρωστες, ή το πώς αισθανόμασταν, δεν ρωτούσαν, έτσι ακριβώς είχε η κατάσταση. Έτσι ζούσαν πραγματικά οι γυναίκες. Δεν λέμε ψέματα γιατί ακριβώς έτσι έχουμε ζήσει.
Όταν θα πήγαινες στην εκκλησία ή σ’ ένα τελετουργικό κέντρο για ένα φεστιβάλ και οι γυναίκες πηγαίναμε μερικές φορές, θα έπρεπε να κατεβάζουμε το κεφάλι μας. Δεν μπορούσες να σηκώσεις το κεφάλι σου, θα έπρεπε να περπατάς με το κεφάλι σκυμμένο, χωρίς να το στρέφεις και να καλύπτεις το κεφάλι σου με το Rebozo [σάλι] όπως αυτό, έτσι ώστε να φαίνεται μόνο το πρόσωπό σου.
Πολύς χρόνος πέρασε έτσι, πριν οι άνδρες εγκαταλείψουν αυτές τις κακές ιδέες, αυτούς τους κακούς τρόπους. Έτσι συνέβαιναν τα πράγματα, σύντροφοι. Σαν να ήμασταν τίποτα. Σαν να ήταν μόνο οι άνδρες ικανοί να αποτελούν τις αρχές, μόνον οι άνδρες να μπορούσαν να κατέβουν στο δρόμο και να συμμετέχουν σε δράσεις.
Δεν υπήρχε σχολείο. Αργότερα, σε ορισμένες κοινότητες υπήρχε σχολείο, αλλά εμείς δεν πηγαίναμε, γιατί ήμασταν γυναίκες, δεν μας άφηναν να πάμε στο σχολείο, γιατί αν πηγαίναμε θα έλεγαν, ότι πήγαμε στο σχολείο, μόνο για να βρουμε σύζυγο. Και έλεγαν, ότι ήταν καλύτερα να μάθουμε να εργαζόμαστε στην κουζίνα, διότι αν επρόκειτο όντως να αποκτήσουμε σύζυγο, θα έπρεπε να μάθουμε, πώς να τον φροντίζουμε.
Και όταν ο σύζυγός μας, μας χτυπούσε, όταν μας προσέβαλε, δεν μπορούσαμε να διαμαρτυρηθούμε. Αν ζητούσαμε βοήθεια από τα άλλα θεσμικά όργανα της κακής κυβέρνησης ήταν πολύ χειρότερα, επειδή υπερασπίζονταν τους άντρες και έλεγαν, ότι οι άνδρες είχαν δίκιο. Έτσι παραμέναμε σιωπηλές, ταπεινωμένες και ντροπιασμένες που ήμασταν γυναίκες.
Δεν είχαμε το δικαίωμα να πήγαινουμε σε συναντήσεις και να συμμετέχουμε σε συζητήσεις και έλεγαν ότι ήμασταν ηλίθιες, άχρηστες και ότι δεν αξίζαμε τίποτα. Μας άφηναν στο σπίτι. Δεν είχαμε καμία ελευθερία.
Δεν υπήρχε υγειονομική περίθαλψη. Ακόμη και όπου υπήρχαν κλινικές και νοσοκομεία που ανήκαν στην κακή διακυβέρνηση, δεν θα μας περιέθαλπαν, γιατί δεν ξέραμε πώς να μιλάμε ισπανικά. Και μερικές φορές έπρεπε να επιστρέψουμε στα σπίτια μας και πολλές γυναίκες και παιδιά πέθαναν από ιάσιμες ασθένειες, δεν είχαμε καμία αξία γι’αυτούς και γίνονταν διακρίσεις εναντίον μας, επειδή ήμασταν ιθαγενείς. Έλεγαν, ότι ήμαστε απλώς βρώμικοι ξυπόλητοι Ινδιάνοι και δεν μπορούμε να μπούμε στις κλινικές ή τα νοσοκομεία. Δεν θα μας άφηναν να μπούμε, φρόντιζαν όσους είχαν χρήματα.
Κι όλα αυτά, τα υποφέραμε στο πετσί μας. Δεν είχαμε ποτέ την ευκαιρία να πούμε τι νιώθουμε και αισθανόματε για πολλά χρόνια, λόγω των διδασκαλιών των κατακτητών και των κακών κυβερνήσεων.
Αυτά είναι όλα, σύντροφοι. Μια άλλη συντρόφισσα θα συνεχίσει.
* acasillamiento : Αναφέρεται στην χρονική περίοδο, που οι αργηχοί φυλών ή τα ντόπια αφεντικά κατείχαν μεγάλες εκτάσεις γης και είχαν σχεδόν απόλυτη εξουσία πάνω στους αυτόχθονες εργάτες με ένα είδος υπερχρεωτικής δουλείας.
**Το Pozol είναι ένα ποτό που γίνεται από αλεσμένο καλαμπόκι αναμιγνύεται με νερό και συχνά καταναλώνονται στη μεξικανική ύπαιθρο με το πρωινό ή το μεσημέρι με το γεύμα.
(πηγή :http://www.europazapatista.org/index.php?post_id=6675)
(μετάφραση, επιμέλεια : Sylvia)
