Kείμενο: Magnús Sveinn Helgason-Φωτογραφίες: Art Bicnick
Η κοινή λογική επιβάλλει πως η Ισλανδία είναι ένα ευτυχισμένο και ευημερεύον κράτος με τις συνήθεις κοινωνικές παροχές που διακρίνουν τις Σκανδιναβικές χώρες. Αν ήταν όντως τα πράγματα τόσο όμορφα, γιατί όλοι είναι τόσο θυμωμένοι για την κατάσταση της οικονομίας και γιατί βρίσκονται στο μέσο μίας από τις πιο οξυμένες εργατικές συγκρούσεις των τελευταίων χρόνων;
Εδώ και έναμιση μήνα, χιλιάδες άνθρωποι είναι σε απεργία και εκτός αν προκύψει κάποια αξιόλογη εξέλιξη, φαίνεται πως ο αριθμός των απεργών θα αυξηθεί δραστικά μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Τα μέλη του Συλλόγου Ακαδημαϊκών BHM, ένα οργανισμό που αποτελείται από 27 συνδικαλιστικές οργανώσεις που εκπροσωπούν εργαζομένους με πανεπιστημιακή μόρφωση, είναι σε απεργία από τις αρχές Απριλίου. Η Ομοσπονδία Εξειδικευμένων και Ανειδίκευτων Εργατών SGS, που απαρτίζεται από 19 συνδικαλιστικές οργανώσεις και εργάτες σε διάφορους τομείς όπως στην τουριστική και την αλιευτική βιομηχανία, έχει ήδη ξεκινήσει κάποιες περιορισμένες δράσεις, με μια δωδεκάωρη απεργία που έγινε την Πέμπτη 30 Απριλίου. Έχει εξαγγελθεί πως θα ακολουθήσουν περεταίρω απεργιακές κινητοποιήσεις στις 28 και 29 Μαϊου με μια γενική απεργία στις 6 Ιουνίου εάν δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία μέχρι τότε.
Μια γενική απεργία από την SGS σημαίνει πως η τουριστική βιομηχανία θα παραλύσει, αφού αρκετοί είναι οι ανειδίκευτοι εργαζόμενοι σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, όπως και οι οδηγοί λεωφορείων που είναι μέλη συνδικάτων που υπάγονται στην SGS. Άλλα συνδικάτα έχουν επίσης απειλήσει με απεργίες, ανάμεσά τους και το VR, που αντιπροσωπεύει το προσωπικό γραφείων και πωλήσεων.
Ναι, οι ξένοι επισκέπτες θα επηρεαστούν
Μέχρι σήμερα οι απεργιακές κινητοποιήσεις είχαν πολύ περιορισμένη επίδραση, παρολο που οι στοχευμένες δράσεις του BHM—που περιλαμβάνει τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας όπως τις μαίες και τους κτηνιάτρους καθώς και άλλα επαγγέλματα όπως τους δικηγόρους του δήμου Reykjavík, έχουν ξεκινήσει να προκαλούν σοβαρή αναστάτωση.
Η απεργία των κτηνιάτρων της υγειονομικής υπηρεσίας έχει οδηγήσει στη μειωμένη διάθεση πουλερικών και προϊόντων επεξεργασμένου κρέατος στην αγορά. Η απεργία των δικηγόρων που εργοδοτούνται από το δήμο σημαίνει πως είναι αδύνατη η κατάθεση συμβολαίων και εγγράφων, η έγκριση αδειών και καμία κτηματομεσητική συναλλαγή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί νομικά αφού δεν γίνονται μεταβιβάσεις τίτλων ιδιοκτησίας. Αυτό έχει ήδη προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στους κτηματομεσίτες, σ’ αυτούς που πουλούν τα σπίτια τους και στους αγοραστές, αφού σημειώνεται καθυστέρηση πληρωμών. Όταν επιστρέψουν οι δικηγόροι στη δουλειά τους θα περάσουν εβδομάδες μέχρι να ολοκληρωθεί η επεξεργασία των χιλιάδων εγγράφων που εκκρεμούν και αυξάνονται διαρκώς.
Αν δεν υπάρξει μια συμφωνία σύντομα και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις κλιμακώσουν τις περιορισμένες δράσεις σε γενική απεργία, τότε θα ακολουθήσουν σοβαρότερες συνέπειες. Περισσότεροι από 70,000 εργαζόμενοι μπορεί να κατεβούν σε απεργία από τις αρχές του καλοκαιριού.
Η γενικός γραμματέας της SGS, Drífa Snædal, ανέφερε πως οι επισκέπτες στη χώρα σίγουρα θα επηρεαστούν από την απεργία. ”Οι ξένοι τουρίστες θα επηρεαστούν άμεσα αφού θα παραλύσουν οι αερομεταφορές και το προσωπικό χειρισμού αποσκευών, οι οδηγοί φορτηγών μεταφοράς πετρελαίου και το προσωπικό πωλήσεων στο αεροδρόμιο του Keflavík θα απεργήσουν στο σύνολό τους”, λέει. ”Αρκετά εστιατόρια θα αναγκαστούν να βάλουν λουκέτο κατά τη διάρκεια της απεργίας, ενώ το προσωπικό καθαρισμού στα ξενοδοχεία επίσης θα κατεβεί σε απεργία”.
Η Drífa τονίζει πως ”οι περισσότερες καθημερινές δραστηριότητες αναγκαστικά θα διακοπούν”’.
Όμως, γιατί οι άνθρωποι κάνουν απεργία;
Το φως της δημοσιότητας έχει πέσει κυρίως στο αίτημα για αύξηση του κατώτατου μισθού στις 300,000 κορώνες (=2032 ευρώ), που ισοδυναμεί με 18,600 ευρώ ανά έτος μετά την καταβολή των φόρων.
Η οργάνωση επιχειρήσεων SA, έχει απορρίψει το συγκεκριμένο αίτημα και ισχυρίζεται πως αν ικανοποιηθεί οι εταιρίες είτε θα προβούν σε απολύσεις ανθρώπων ή απλά θα κατταρρεύσουν. Τα μεροκάματα, ισχυρίζονται, δεν μπορούν να αυξηθούν γρηγορότερα από την παραγωγικότητα. Οποιαδήποτε αύξηση των μισθών πέραν του 3.5 % θα οδηγήσει σε πληθωρισμό που θα υπονομεύσει την οικονομική σταθερότητα που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια. O Bjarni Benediktsson, υπουργός οικονομικών, έχει προβάλλει το ίδιο επιχείρημα προειδοποιώντας κατά της συνέπειεας του πληθωρισμού που θα προκύψει εάν ικανοποιηθεί το αίτημα των απεργών.
Όμως φαίνεται πως δεν συμφωνούν όλες οι επιχειρήσεις με τον ισχυρισμό πως η απαιτούμενη μισθολογική αύξηση θα υπογράψει την καταστροφή τους. Ένας αυξανόμενος αριθμός μικρών επιχειρήσεων που δεν εκπροσωπούνται από την SA και προέρχονται κυρίως από τον κλάδο του τουρισμού, έχουν ήδη συμφωνήσει με το αίτημα των απεργών για να αποτρέψουν έτσι τις απειλητικές συνέπειες της απεργίας στα τέλη του μήνα. Ο αρχηγός μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης που μίλησε στην εθνική τηλεόραση της Ισλανδίας RÚV, ισχυρίστηκε πως πολλές εταιρίες θα ήθελαν να προχωρήσουν σε συμφωνία για λήξη της απεργίας, όμως εμποδίζονται από την SA-Business Iceland.
Ως γεγονός, το αίτημα των συνδικάτων για αύξηση του κατωτάτου μισθού λαμβάνει καθολική στήριξη. Σύμφωνα με πρόσφατο γκάλοπ, το 91.6% των κατοίκων της χώρας στηρίζουν την προτεινόμενη μισθολογική αύξηση. Όταν ρωτήθηκαν πόσο οι ίδιοι πίστευαν πως πρέπει να αυξηθεί ο μισθός, οι άνθρωποι δήλωσαν κατα μέσο όρο 10% περισσότερο από το αίτημα των εργαζομένων, δηλαδή λίγο πιο κάτω από τις 330,000 κορώνες. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη δεδομένου ότι ο διαμεσολαβητής οφειλέτων (Debtors Ombudsman) υπολογίζει πως μια μονογονεϊκή οικογένεια με δύο παιδιά χρειάζεται 232, 000 κορώνες απλά και μόνο για να διασφαλίσει τη διαβίωσή της χωρίς ο αριθμός να περιλαμβάνει το κόστος στέγασης. Άρα ακόμα κι αν ο κατώτατος μισθός αυξηθεί με βάση το αίτημα της SGS, τα χρήματα που θα μπαίνουν στα σπίτια των χαμηλά αμειβόμενων πάλι δεν θα είναι αρκετά για την επιβίωση των ανθρώπων.
Όμως πώς οι άνθρωποι καταφέρνουν να τα βγάλουν πέρα; Συνήθως δουλεύοντας περισσότερες βάρδιες ή κάνοντας δύο δουλειές. Σύμφωνα με την Drífa Snædal, το 60% των μελών της SGS, που δεν έχουν ειδικά συμβόλαια βγάζουν λιγότερα από 238,000 το μήνα (εκτός των φόρων). Το αίτημα του συνδικάτου, ισχυρίζεται η ίδια, είναι τέτοιο που θα επιτρέπει στους ανθρώπους να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους χωρίς να χρειάζεται να βρουν και δεύτερη δουλειά.
Αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα αποκλειστικά για τους χαμηλά αμειβόμενους. Ο Gylfi Arnbjörnsson, πρόεδρος της ASÍ, της Ισλανδικής Ομοσπονδίας Εργατών, ισχυρίζεται πως ένα 30-35% της χώρας παλεύει για να διατηρήσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής. Ακόμα και οι άνθρωποι που κερδίζουν πάνω από το μέσο μεροκάματο δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
Δεν είναι μόνο οι διακοπές στην Ισλανδία ακριβές
Ο λόγος που οι επαγγελματίες της μεσαίας τάξης κατεβαίνουν σε απεργία και απαιτούν ένα μισθό που να εξασφαλίζει τη διαβίωση τους είναι επειδή η Ισλανδία είναι πολύ ακριβή χώρα (όπως έχουν ήδη διαπιστώσει οι τουρίστες). Η αναφορά ανταγωνιστικόητας τουρισμού 2015 που εκδόθηκε από το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ ταξινόμισε την Ισλανδία ως 128η ανάμεσα σε 141 χώρες όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα τιμών. Σε μια πρόσφατη αναφορά του OECD όσον αφορά τους μισθούς δασκάλων σε κράτη μέλη της Ε.Ο. η Ισλανδία ήρθε 26η, πολύ πιο πίσω από τις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Στη Δανία ο μέσος όρος μισθού των εκπαιδευτικών είναι $48,932 ετησίως ενώ στην Ισλανδία μόνο $28,000, όταν προσαρμόζεται η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης.
Είτε κοιτάζουμε τους εργαζόμενους με πανεπιστημιακή εκπαίδευση είτε όχι, τα μεροκάματα είναι κατά μέσο όρο 20% χαμηλότερα απ’ ότι σε άλλες βόρειες χώρες, σύμφωνα με την Ισλανδική Ομοσπονδία Εργατών.
Το κόστος μισθολογικών δαπανών είναι επίσης χαμηλότερο απ’ ότι σε άλλες χώρες. Σύμφωνα με τις τελευταίες στατιστικές της Eurostat το 2012, το κόστος αμοιβών προσωπικού είναι πολύ χαμηλότερο σε συγκριση με άλλες Σκανδιναβικές αλλά και Δυτικοευρωπαϊκές χώρες και κυμαίνεται ελάχιστα πιο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Πολλοί συμμετέχοντες στο εργατικό κίνημα θεωρούν πως το πρόβλημα κρύβεται στην ανισότητα. Στην Ισλανδία η μόνη τάξη ανθρώπων που υπερτερεί μισθολογικά σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη Σκανδιναβική χώρα είναι οι διευθυντές επιχειρήσεων και οι εκτελεστικοί διευθυντές. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Ισλανδικής Ομοσπονδίας Εργατών, ο μισθός ενός διευθυντικού στελέχους (με προσαρμοσμένη την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) είναι κατά 5% πιο πάνω απ’ ότι στην υπόλοιπη Σκανδιναβία.
Δεν μπορείς να τα βγάλεις αυτά από το μυαλό σου!
Μια μέρα πριν την πρώτη δωδεκάωρη απεργιακή κινητοποίηση της SG, η ΚΕΑ, μια εταιρία επενδύσεων που εδρεύει στο Akureyri, ανακοίνωσε την αύξηση του μισθού των στελεχών της εταιρίας κατά 20% , που αντιστοιχεί με ένα επιπλέον εκατομμύριο κορώνες το χρόνο (6834 ευρώ). Η διευθύντρια της SGS, Drífa Snædal ενημέρωσε για τη νέα αυτή εξέλιξη μέσω της σελίδας της στο Facebook λέγοντας ” Μία μέρα μέχρι τις απεργίες… Δεν μπορείς να τα βγάλεις από το μυαλό σου αυτά!”
Η Drífa εξηγεί πως οι άνθρωποι ξεκινούν απεργία επειδή απλά δεν αντέχουν άλλο. ”Φαίνεται πως υπάρχουν λεφτά όταν αυτά αφορούν αυξήσεις μισθών των διευθυντικών στελεχών και των ανθρώπων σε ψηλές θέσεις”, λέει,”αλλά όταν οι εργάτες ζητούν ένα μεροκάματο που να διασφαλίζει τη διαβίωσή τους, ξαφνικά βρισκόμαστε σε δύσκολους καιρούς και όλοι πρέπει να σφίξουμε τη ζώνη μας για να μην απειληθεί η οικονομική σταθερότητα.”
Ακόμα, υπογραμμίζει πως ζητείται από την εργατική τάξη να επωμιστεί το πρόβλημα της διατήρησης της οικονομικής σταθερότητας. ”Ζητούν από την εργατική τάξη να εξασφαλίσει πως δεν θα αυξηξηθεί ο πληθωρισμός και πως θα διατηρηθεί η οικονομική σταθερότητα. Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε μια σταθερότητα που στηρίζεται στην οικονομική αδικία”.
Φταίνε τα αφεντικά και η κυβέρνηση
Ενώ η Drífa τονίζει πως η κύρια αιτία των απεργιών είναι πως οι εργοδότες δεν προτίθενται να αποδεκτούν το αίτημα για ένα εισόδημα που μπορεί να συμβάλλει καλύτερα στην επιβίωση τους, επισημαίνει πως η συμπεριφορά των αφεντικών και της κυβέρνησης έχει εξοργίσει πολλούς ανθρώπους στο εργατικό κίνημα.
Δεν είναι απλά πως ο μισθός των ανωτάτων στελεχών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ισχυρίζεται η Drífa, αλλά πως η κυβέρνηση έχει μειώσει τους φόρους των πλουσίων και των εταιριών, ενώ οι φόροι στο φαγητό και οι συνδρομές στις ιατρικές υπηρεσίες έχουν αυξηθεί. ”Η έλλειψη διακριτικότητας σ’ αυτές τις πράξεις έχει πραγματικά προκαλέσει πολύ θυμό σε πολλους ανθρώπους”, είπε.
Για παράδειγμα, ενώ η εταιρία μεγαθήριο στον τομέα της αλιείας HB Grandi προσέφερε μισθολογικές αυξήσεις στους εργαζομένους της κατά 3.5% ταυτόχρονα ανακοίνωσε αύξηση 33% στις αποζημιώσεις των μελών του διοικητικού συμβουλιου, που ισοδυναμεί με πενταψήφιο ή εξαψήφιο αριθμό, ενώ οι εργάτες στις εγκαταστάσεις-καταψύκτες πήραν άυξηση μόνο 5-6 χιλιάδων. Σε ένα άλλο παράδειγμα, η ασφαλιστική εταιρία VÍS ανακοίνωσε μια τεράστια αύξηση της τάξης 70% στις αποζημιώσεις των μελών του διοικητικού συμβουλίου. Αντιμέτωπη με τη δημόσια κατακραυγή, η εταιρία αργότερα απέσυρε την πρόταση, προβάλλοντας την ανάγκη για εγκράτεια και ευθύνη ως προς την οικονομική σταθερότητα.
Παράλληλα, ο Υπουργός Οικονομικών Bjarni Benediktsson δεν έχει κάνει τίποτα για να ηρεμήσει την κατάσταση και απεκάλεσε τα αιτήματα των εργαζομένων υπερβολικά προωθώντας μια νομοθεσία που διπλασιάζει το όριο των bonus των τραπεζών. Από τη δική τους σκοπιά , κάποιοι αξίζουν μια αύξηση περισσότερο από κάποιους άλλους.
Ποιοί είναι οι μεγάλοι παίκτες;
Ισλανδική Ομοσπονδία Εργατών – 51 συνδικάτα που αντιπροσωπεύουν 100,000 εργάτες
Σύνδεσμος Ακαδημαϊκών ΒΗΜ- 27 συνδικάτα με 11,000 εργάτες
Ομοσπονδία Εξειδικευμένων και Ανειδίκευτων Εργατών SGS – αντιπροσωπεύει 50,000 εργάτες
VR- αντιπροσωπεύει 30,000 πωλητές και υπαλλήλους γραφείων
SA-Business Iceland – αντιπροσωπεύει 2000 επιχειρήσεις που εργοδοτούν το 70% των εργατών και διαπραγματεύεται με τους συνδικαλιστές
Πηγή: Grapevine
Translation: BlackCat
SOLIDARITY
