Αυτοκτονία, μια παγκόσμια επιδημία

Αυτοκτονία, μια παγκόσμια επιδημία

O πόνος της σύγχρονης ζωής

του Graham PEEBLES (μετάφραση, επιμέλεια Sylvia)

  Ένας φίλος πρόσφατα μου ζήτησε να συναντηθούμε για καφέ. «Έμαθα κάποια άκομα άσχημα νέα», έγραφε στο μήνυμά του.  Ένας φίλος του, πενήντα και κάτι χρονών, είχε αφαιρέσει μια ημέρα πριν την ζωή του. Ο Τζακ είχε κρεμαστεί από ένα δέντρο σε ένα δημόσιο πάρκο στα περίχωρα του Λονδίνου. Ήταν η τέταρτη προσπάθειά του. Είχε τέσσερα παιδιά. Αυτός ήταν ο δεύτερος φίλος του που είχε αυτοκτονήσει μέσα σε έξι μήνες.

Οι ιστορίες τους είναι κάθε άλλο παρά μοναδικές. Αυτοκτονίες συμβαίνουν παντού στον κόσμο και αφορούν ανθρώπους όλων των ηλικιακών ομάδων, από 15 ως 70 χρονών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο και οι αριθμοί αυξάνονται. Οι μέθοδοι ποικίλλουν από χώρα σε χώρα: στις ΗΠΑ, όπου μπορείς να βρεις οπουδήποτε όπλο, το 60% των ανθρώπων αυτοπυροβολούνται,  στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες, καθώς και τη Νότια Αφρική, πίνουν δηλητήριο και κυρίως τα πόσιμα φυτοφάρμακα, αυτή είναι η πιο δημοφιλής επιλογή. Στο Χονγκ Κονγκ, την Κίνα και την αστική Ταϊβάν, παρατηρείται σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μια νέα μέθοδος αυτοκτονίας, η καύση κάρβουνων σε κλειστό χώρο, που προκαλεί το θάνατο εξαιτίας της σταδιακής αύξησης του μονοξειδίου του άνθρακα μέσα στο χώρο. Ο πνιγμός, η πτώση από ύψος, το κόψιμο των φλεβών και ο απαγχονισμός (η πιο δημοφιλής μορφή αυτοκτονίας στη Βρετανία, τα Βαλκάνια και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης) είναι μερικοί από τους άλλους τρόπους, με τους οποίους απελπισμένοι άνθρωποι αποφασίζουν να δώσουν τέλος στη ζωή τους.

Ο στιγματισμός και η επιφανειακή κάλυψη των αυτοκτονιών

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας), το 1,5% των παγκόσμιων θανάτων το 2012 προκλήθηκαν από αυτοκτονία, καθιστώντας την τρίτη κατά σειρά αιτία θανάτου στον κόσμο, και ο αριθμός αυτός εμπεριέχει τους θανάτους εκείνους, που έχουν  επιβεβαιωθεί ως αυτοκτονία. Ο ΠΟΥ παραδέχεται, ότι η διαθεσιμότητα και η ποιότητα των δεδομένων και των στοιχείων είναι ελλιπής,  με μόνο 60 κράτη μέλη, να παρέχουν  στατιστικά στοιχεία, που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για την εκτίμηση των ποσοστών αυτοκτονίας. Πολλές αυτοκτονίες, λένε, «κρύβονται μέσα σε άλλες αιτίες θανάτου, όπως τροχαία δυστυχήματα με επιβαίνοντα μόνο τον οδηγό, πνιγμοί χωρίς αυτόπτες μάρτυρες και άλλους απροσδιόριστους θανάτους». Αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους πολλούς παράγοντες που κάνουν προβληματική, την ακριβή εκτίμηση του αριθμού των ανθρώπων που αποφασίζουν να τερματίσουν τη ζωή τους. Σε χώρες όπου η κοινωνική αντιμετώπιση, ή το θρησκευτικό δόγμα, καλύπτουν την αυτοκτονία με το στίγμα της ενοχής, η αυτοκτονία μπορεί να κρυφτεί και να μην αναφερθεί καθόλου.

 Το ίδιο και σε χώρες όπου η αυτοκτονία εξακολουθεί να θεωρείται  μια εγκληματική πράξη: στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, η απόπειρα αυτοκτονίας, επισύρει ποινή φυλάκισης πέντε ετών, ή στην Ιαπωνία όπου είναι παράνομο να αυτοκτονήσει κάποιος. Στη Βόρεια Κορέα, οι συγγενείς του ατόμου που αυτοκτονεί δέχονται κυρώσεις. Στην  Ιρλανδία, ο αυτοτραυματισμός, δεν θεωρείται γενικά  μια μορφή απόπειρας αυτοκτονίας. Στη Σιγκαπούρη, η αυτοκτονία παραμένει παράνομη και η απόπειρα αυτοκτονίας μπορεί να οδηγήσει σε φυλάκιση, ή στη Ρωσία, όπου το ποσοστό των εφηβικών αυτοκτονιών είναι σε αριθμό, τρεις φορές το παγκόσμιο μέσο όρο, όσοι αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν μπορεί να κλειστούν σε ψυχιατρικό νοσοκομείο. Όλα αυτά αποτελούν σοβαρούς λόγους, για να αποκρύπτονται οι απόπειρες αυτοκτονίες, αλλά και για να μην δηλώνεται η αυτοκτονία ως αιτία θανάτου, ενώ αποτρέπουν τους ανθρώπους να συζητούν τις αυτοκτονικές σκέψεις τους.

Όποιος και αν είναι ο ακριβής αριθμός του συνόλου των θανάτων από αυτοκτονία – και όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι ο αριθμός είναι αρκετά υψηλότερος από αυτόν που δίνει ο ΠΟΥ – αυτό που είναι σαφές είναι, ότι η αυτοκτονία είναι ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα. Οι αριθμοί και για τις απόπειρες αυτοκτονίας και για τις πραγματοποιημένες αυτοκτονίες, αυξάνονται. Θα πρέπει επομένως το θέμα να συζητηθεί ανοιχτά, να γίνουν κατανοητά τα αίτια και να παρέχεται περισσότερη υποστήριξη. Κατά τα τελευταία 45 χρόνια, ο ΠΟΥ δηλώνει, ότι τα ποσοστά αυτοκτονίας έχουν αυξηθεί κατά 60% και αν δεν συμβεί κάτι τόσο θαυμαστό που θα αλλάξει  δραστικά το περιβάλλον στο οποίο ζούμε,  προβλέπουν ότι μέχρι το 2020 το ποσοστό των θανάτων από αυτοκτονίες, θα έχει διπλασιαστεί – από μία αυτοκτονία κάθε 40 δευτερόλεπτα, σε μια αυτοκτονία κάθε 20 δευτερόλεπτα!

Τα ποσοστά αυτοκτονιών και οι αναλογίες των δύο φύλων, ποικίλλουν από χώρα σε χώρα και από περιοχή σε περιοχή, αλλά κατά κύριο λόγο, οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ό, τι οι γυναίκες. Ο ΠΟΥ διαπίστωσε, ότι το 75% των παγκόσμιων αυτοκτονιών, σημειώθηκε σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, με το 30% του συνόλου των αυτοκτονιών, να συμβαίνουν στην Κίνα και την Ινδία, όπου η αυτοκτονία αποποινικοποιήθηκε μόλις το 2014. Στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Λιθουανία και η Ρωσική Ομοσπονδία , καταγράφηκαν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, την Κεντρική και Νότια Αμερική (Περού,  Μεξικό,  Βραζιλία και  Κολομβία) τα χαμηλότερα. Και παρόλο που τα ποσοστά των αυτοκτονιών σε όλο τον κόσμο είναι παραδοσιακά υψηλότερα σε ηλικιωμένους άνδρες, οι νέοι – που είναι από 15 έως 29 ετών, είναι τώρα η ομάδα, που διατρέχει το μεγαλύτερο κίνδυνο στο ένα τρίτο όλων των χωρών. Η αυτοκτονία, δηλώνει ο ΠΟΥ , είναι η «κύρια αιτία θανάτου για τους άντρες, σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, μετά τα δυστυχήματα με μέσα μεταφοράς και άλλου είδους ατυχήματα ή επιθέσεις»,  με πολύ μικρή διαφορά μεταξύ των φύλων – “9,5% στους άνδρες και 8,2% στις γυναίκες”

Καθ ‘όλες τις δυτικές κοινωνίες ο αριθμός των αντρών που πεθαίνουν από αυτοκτονία, είναι τρεις φορές πιο πάνω από κείνον των γυναικών, ενώ οι ηλικίες άνω των 50 είναι ιδιαίτερα ευάλωτες.  Στη Βρετανία οι άνδρες αντιπροσωπεύουν το 80% όλων των περιπτώσεων αυτοκτονίας (με μέσο όρο 13 άνδρες την ημέρα ), ενώ οι ηλικίες 40 με 44 ετών διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο. Στις “χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες”, ο ΠΟΥ καταγράφει : «η αναλογία ανδρών-γυναικών είναι πολύ χαμηλότερη [από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες] σε 1,5 άνδρες για κάθε γυναίκα».  Παραδόξως, στις ΗΠΑ, όπου ο αριθμός των αντρών που πεθαίνουν από αυτοκτονία, είναι τέσσερις φορές πιο πάνω από τον αριθμό των γυναικών,  σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν. Το χάσμα στη στατιστική μεταξύ των φύλων στις δυτικές κοινωνίες μπορεί σε μικρό μέρος να προκληθεί, από τις διαφορετικές μεθόδους αυτοκτονίας που χρησιμοποιούνται από τους άνδρες και τις γυναίκες. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σε ορισμένες περιπτώσεις “δεν μπορεί να προσδιοριστεί η πρόθεση αυτοκτονίας τόσο εύκολα στις γυναίκες, όσο στους άντρες που ακολουθούν πιο συγκεκριμένες μεθόδους αυτοκτονίας. Επομενώς στο γεγονός αυτό  μπορεί να οφείλεται ,όπως λένε, «η καταγραφή λιγότερων αυτοκτονιών στις γυναίκες».

Τα αίτια της αυτοκτονίας
  Οι ακριβείς λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι αυτοκτονούν είναι πολλοί και διάφοροι. «Θέματα ψυχικής υγείας» είναι ο γενικός όρος, που αναφέρεται συχνά ως αιτία. Σύμφωνα με τους ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης το 90% των περιπτώσεων αυτοκτονίας πάσχουν από κάποια μορφή ψυχικής ασθένειας. Είναι μια διφορούμενη φράση όμως, που εξηγεί λίγο και παρηγορεί τους πενθούντες λιγότερο. Είναι προφανές ότι, όταν κάποιος αυτοκτονεί, δεν αισθάνεται ψυχικά ή συναισθηματικά «άθικτος», ή «καλά». «Αγωνίστηκα για τόσο πολύ καιρό», «δεν θα μπορούσα να το αντιμετωπίσω άλλο», «η ζωή φαινόταν χωρίς νόημα», «ένιωσα τεράστια ανησυχία», και ούτω καθεξής, είναι φράσεις κοινές σε πολλούς από εμάς, συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων, που σχεδιάζουν, προσπαθούν ή διαπράττουν αυτοκτονία. Ίσως δικαιολογημένα η κατάθλιψη αναφέρεται συνήθως ως αιτία, αλλά αυτό βέβαια δεν σημαίνει, ότι όποιος πάσχει από κατάθλιψη διατρέχει κίνδυνο αυτοκτονίας!

Ο ΠΟΥ καθιστά σαφές ότι, ενώ τα ποσοστά αυτοκτονίας διαφέρουν κατά πολύ από χώρα σε χώρα, οι αιτίες «που επηρεάζονται από τις πολιτιστικές, κοινωνικές, θρησκευτικές και οικονομικές συνθήκες στις οποίες ζουν οι άνθρωποι και μερικές φορές θέλουν να σταματήσουν να ζουν ….. οι  πιέσεις της ζωής, που προκαλούν ακραία συναισθηματική δυσφορία και μερικές φορές οδηγούν σε αυτοκτονία, είναι παρόμοιες παντού.»

Είναι αυτές οι «πιέσεις της ζωής», που πρέπει να κατανοηθούν σωστά, τι είναι, από πού προέρχονται, τι επιπτώσεις έχουν, και πώς μπορούμε να αλλάξουμε τη δομή της κοινωνίας για να απελευθερώσουμε την ανθρωπότητα από αυτές. Γιατί έχουμε τέτοιες καταστροφικές «πιέσεις  ζωής»; Δεν θα έπρεπε να ζούμε σε έναν κόσμο που παράγει τέτοιες επιζήμιες δυνάμεις. Κάτι στον κόσμο και την  κοινωνία μας είναι τρομερά λάθος, όταν ένα εκατομμύριο και πλέον  άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο και η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου μεταξύ των ανθρώπων που είναι κάτω από 20 ετών.

Δεν είμαι ψυχολόγος, αλλά η κοινή λογική θα πρότεινε ότι η «αίσθηση του εαυτού» πρέπει να είναι στο επίκεντρο του ζητήματος, η βασική κεντρική αιτία. Αν αυτή η «αίσθηση του εαυτού» είναι θετική, αν κάποιος αισθάνεται συνδεδεμένος με τη «ζωή», έχει δομή, σκοπό και αυτοπεποίθηση, αισθάνεται αρεστός, ακόμη και αγαπητός, τότε η αυτοκτονία φαίνεται απίθανη. Αν, όμως, η εικόνα του εαυτού είναι αρνητική, ενός  «αποτυχημένου», που δεν μπορεί να «ταιριάξει», αισθάνεται χαμένος, χωρίς κατεύθυνση και βιώνει την κοινωνική και συναισθηματική απόσυρση, μια εύθραυστη αίσθηση του εαυτού και η αύξηση της τρωτότητας, όπως φαίνεται, κάνει πιθανή την αυτοκτονία.

Έπειτα, υπάρχουν και τα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όλοι μας, η πάλη να κερδίσεις τα προς το ζην και να πληρώσεις το ενοίκιο ή την υποθήκη,  τα πιο ευαίσθητα θέματα – οι πιέσεις να «επιτύχεις» – οικονομικά, κοινωνικά, σε μια καριέρα, αλλά και στην «αγάπη». Η αδυναμία – πραγματική ή αντιληπτή – να ανταποκριθεί κανείς σε αυτές τις «πιέσεις της ζωής» δημιουργεί ανησυχία και άγχος – ίσως οδηγεί στην κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών – που ενισχύουν την κοινωνική απομόνωση, ενισχύουν την εικόνα της αποτυχίας, αποδυναμώνοντας την αυτοπεποίθηση / την εμπιστοσύνη και ενισχύουν την αυτο-απέχθεια . Και όλα αυτά σε ένα κόσμο όπου η αδυναμία, ιδιαίτερα στους άνδρες, αποδοκιμάζεται,  όπου η ευαισθησία, η αβεβαιότητα και η ευθραυστότητα πρέπει να ξεπερνιούνται  – «πρέπει να σκληρύνεις», είναι το μήνυμα, είτε εκφράζεται άμεσα είτε έμμεσα.

Έχουμε ελάχιστη κατανόηση για το ποιοι και τι είμαστε, έτσι δημιουργούμε εικόνες, προσκολλάμε σε ιδεατά κατασκευάσματα, που μας οδηγούν όλο και πιο μακριά από την αληθινή μας φύση. Η ιδανική εικόνα του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος,  γίνεται ολοένα και πιο στενάχωρη. Οι άνδρες, ιδιαίτερα κάτω των 40 ετών, πρέπει να είναι αποφασιστικοί, ισχυροί και φιλόδοξοι. Τυχόν περίτεχνες πεποιθήσεις – φιλοσοφικές ή θρησκευτικές για παράδειγμα – θα πρέπει να μην υπάρχουν, ή τουλάχιστον να κρύβονται, σίγουρα να μην εκφράζονται δημόσια. Κάθε παραδοχή αμφιβολιών για τον εαυτό μας και σημάδια αδυναμίας, πρέπει να αποφεύγονται εντελώς και πρέπει να υιοθετείται και να εκφράζεται μια αρρενωπή και ισχυρή προσέγγιση της ζωής.

Σε γενικές γραμμές, αυτό έχει γίνει το στερεότυπο του τι σημαίνει να είναι κάποιος άντρας του 21ου αιώνα και η συμμόρφωση με το πρότυπο αυτό ενισχύεται μέσω της εκπαίδευσης, της πίεσης από συνομήλικους και τα ΜΜΕ. Οι γυναίκες, ιδιαίτερα οι νέες γυναίκες αναμένεται να συναντήσουν μια παρόμοια ιδεατή εικόνα στην οποία πρέπει απαραιτήτως να μοιάσουν. Και οι δύο είναι εξαιρετικά περιοριστικές, ανθυγιεινές και πιεστικές εικόνες που ταιριάζουν σε ένα παγκόσμιο σύστημα  κοινωνικής ομοιομορφίας, που χτίστηκε από και προς το συμφέρον των πολυεθνικών εταιρειών (οι οποίες κατέχουν τα πάντα), διευκολύνεται από τις εταιρικές κυβερνήσεις (που στερούνται αρχές), που ρουφούν τον πλούτο και την ποικιλομορφία από τη ζωή. Όλοι αναμένεται να θέλουν τα ίδια πράγματα, να φορούν τα ίδια ρούχα, να πιστεύουν την ίδια προπαγάνδα, να έχουν τα ίδια ιδανικά και να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο.  Κάθε χώρα, πόλη και χωριό θεωρείται μια αγορά, κάθε πρόσωπο θεωρείται ο καταναλωτής, που  πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως και όταν τον εξαντλήσουν τον ξεφορτώνονται. 

Ο ανταγωνισμός και η συμμόρφωση έχουν διεισδύσει σε κάθε περιοχή της παγκόσμιας κοινωνίας, από την εκπαίδευση μέχρι την υγειονομική περίθαλψη. Όλα και όλοι θεωρούνται εμπορεύματα,  που μπορούν να αγοραστούν στη χαμηλότερη τιμή και να πουληθούν στην υψηλότερη, το οικονομικό κέρδος είναι το σημαντικότερο κίνητρο, που οδηγεί και διαστρεβλώνει τη δράση. Οι υλιστικές αξίες που προάγουν την ατομική επιτυχία, η απληστία και ο εγωισμός έχουν γεμίσει τον κόσμο. «Αξίες» που διχάζουν και διαχωρίζουν την ανθρωπότητα και οδηγούν σε κοινωνικές εντάσεις, συγκρούσεις και ασθένεια. Ιδεώδη, που δεν είναι αξίες με οποιαδήποτε πραγματική έννοια της λέξης, που έχουν τόσο διαμορφώσει όσο και διχάσει το πολιτικό-οικονομικό τοπίο μέσα στο οποίο ζούμε (το οποίο έχει δηλητηριάσει τον πλανήτη).

Μαζί με το οικονομικό σύστημα του φονταμενταλισμού της αγοράς που τις προωθεί τόσο διακαώς, αυτή η φόρμα  «αξιών», πιστεύω ότι αποτελεί το βασικό συστατικό στο σύνολο των κοινωνικών παραγόντων, που προκαλούν ένα μεγάλο μέρος των «θεμάτων ψυχικής υγείας», τα οποία οδηγούν, τα πλέον ευάλωτα μέλη της κοινωνίας μας, να αυτοκτονήσουν. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά που απλά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις «πιέσεις της ζωής» πια, που αισθάνονται τον συλλογικό και ατομικό πόνο της ζωής έντονα, διακείμενα προς μια βαθύτατη ενδοσκόπηση, βρίσκουν τον κόσμο πολυ θορυβώδη, τις αξίες του πολύ σκληρές και άξεστες και τους είναι αδύνατο να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του για  «αντοχή» «όχι αδυναμία», για «επιτυχία», «όχι αποτυχία, για «αυτοπεποίθηση», «όχι αμφιβολίες».

Και γιατί θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουν, γιατί αυτές οι «πιέσεις της ζωής» να πρέπει να υπάρχουν γενικότερα;

Είναι καιρός να οικοδομήσουμε ένα εντελώς διαφορετικό και πιο υγιές μοντέλο, ένα νέο τρόπο ζωής, στον οποίο οι αληθινές αιώνιες αξίες της καλοσύνης, θα διαμορφώνουν τα συστήματα που διέπουν τις κοινωνίες στις οποίες ζούμε.  Οι αξίες της συμπόνιας, της ανιδιοτέλειας, της συνεργασίας, της ανοχής και της κατανόησης. Χρειαζόμαστε, όπως το θέτει ο Αρουντάτι Ρόι , «να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της νεωτερικότητας, να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της ευτυχίας», γιατί έχουμε ανταλλάξει την ευτυχία με την ευχαρίστηση, αντικαταστήσει την αγάπη με την επιθυμία, την ενότητα με τον διχασμό, τη συνεργασία με τον ανταγωνισμό και έχουμε δημιουργήσει μία διαιρεμένη κοινωνία, όπου η σύγκρουση μαίνεται, σε διεθνές επίπεδο, σε περιφερειακό επίπεδο, δημόσια και ατομικά.

* Ο Graham Peebles είναι επικεφαλής του Create Trust.

(http://www.counterpunch.org/2015/05/15/suicide-a-worldwide-epidemic/)

 

 

 

 
 
 
 

Στηρίξτε το omniatv:

Σχόλια

0 0 votes
Βαθμολογία άρθρου
Subscribe
Notify of
guest
0 Σχόλια
Inline Feedbacks
View all comments
Μετάβαση στο περιεχόμενο