Τα λεφτά ίσως δεν αγοράζουν την ευτυχία, αλλά μάλλον αγοράζουν τη ζωή. Ειδικά όταν αυτή εξαρτάται από ένα συγκεκριμένο φάρμακο και αυτό κοστίζει 750 δολάρια, ανά χάπι.
Ίσως σκεφτήκατε ότι πρόκειται για κάποιο νέο, ελπιδοφόρο φάρμακο που κόστισε πολλά εκατομμύρια για να ολοκληρωθεί η έρευνά του. Όμως όχι: πρόκειται για ένα φάρμακο που κυκλοφόρησε πριν από 62 χρόνια στην αγορά των ΗΠΑ από την GlaxoSmithKline η οποία το 2010 πούλησε τα δικαιώματα στην CorePharma.
Το Daraprim είναι το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για την καταπολέμηση της τοξοπλάσμωσης σε ασθενείς με προβληματικό ανοσοποιητικό σύστημα, όπως για παράδειγμα όσοι πάσχουν από AIDS, εγκυμονούν ή δέχονται θεραπεία για καρκίνο. Χρησιμοποιείται επίσης για την καταπολέμηση της ελονοσίας.
Φέτος τον Αύγουστο, η Turing Pharmaceuticals, μία start up εταιρεία, αγόρασε τα δικαιώματα του Daraprim για 55 εκατομμύρια δολάρια. Αμέσως, αύξησαν την τιμή του ενός χαπιού από 13,5 δολάρια σε 750, ενώ μέχρι πριν από μερικά χρόνια κόστιζε μόλις 1 δολάριο ανά χάπι.
Αμέσως σήμανε συναγερμός στην ιατρική κοινότητα αλλά και στους ασθενείς. Ορισμένοι ίσως αναγκαστούν να καταφύγουν σε λιγότερο αποτελεσματικά υποκατάστατα, δήλωσε ένας γιατρός νοσοκομείου. Δυστυχώς, το χάπι αυτό δεν κυκλοφορεί σε γενόσημο, καθώς μέχρι τώρα δεν υπήρχε ζήτηση στην αγορά για κάτι τέτοιο.
Η τεράστια δημοσιότητα έφερε και πολιτικές αντιδράσεις: η Χίλαρι Κλίντον δήλωσε ότι αυτό που συνέβη είναι απαράδεκτο και ότι θα το λάβει υπόψη της στον πολιτικό σχεδιασμό της. Ακόμα και φαρμακευτικές εταιρείες αντέδρασαν, χαρακτηρίζοντας πολύ αρνητικά τον M. Shkreli, τον ιδιοκτήτη της Turing Pharmaceuticals και πρώην διευθυντή επενδυτικού κεφαλαίου (hedge fund).
Ο 32χρονος Μάρτιν Σκρέλι όχι απλά δεν πτοήθηκε, αλλά αφιέρωσε στους επικριτές του ένα τραγούδι του Έμινεμ, μέσω του twitter, υπονοώντας ότι τους δείχνει το μεσαίο δάχτυλο.
Το 2011, ο ίδιος είχε ιδρύσει την εταιρία Retrophin, η οποία αγόραζε τα δικαιώματα παλαιότερων φαρμάκων και μετά έκανε μεγάλες αυξήσεις τιμών σε αυτά. Πριν ένα χρόνο, η Retrophin έδιωξε τον Σκρέλι από το ΔΣ της, ενώ κατέθεσαν και μήνυση εναντίον του, κατηγορώντας τον ότι χρησιμοποιούσε την εταιρία ως κουμπαρά για να πληρώνει πελάτες από το επενδυτικό του κεφάλαιο.
Αμείληκτες ήταν οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων προς τον Σκρέλι σε πολλές τηλεοπτικές συνεντεύξεις όπου απαντούσε διαρκώς με τον ίδιο σκοπό ότι “σκοπεύει να επενδύσει στην έρευνα ώστε να παράχθεί ένα ακόμα καλύτερο φάρμακο” χωρίς να είναι ιδιαίτερα πειστικός.
Με αφορμή αυτή την περίπτωση, αξίζει να το ψάξει κανείς βαθύτερα: και άλλα φάρμακα στο παρελθόν έχουν υποστεί τεράστια αύξηση στην τιμή τους. Για παράδειγμα, η τιμή της cycloserine, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την ανθεκτική σε άλλα φάρμακα φυματίωση, αυξήθηκε από τα 500 δολάρια για 30 χάπια, σε 10.800 δολάρια ή 360 δολάρια ανά χάπι. Αυτό συνέβη όταν μία εταιρία με το όνομα Rodelis Therapeutics αγόρασε τα δικαιώματα της cycloserine.
Η εταιρεία Valeant Pharmaceuticals αγόρασε τα δικαιώματα δύο φαρμάκων για την καρδιά και αμέσως αύξησε τις τιμές τους κατά 525% και 212%. Αυτή η κίνηση προκάλεσε έρευνα από το Αμερικανικό κογκρέσο. Είχε προηγηθεί τετραπλασιασμός των τιμών των εν λόγω δύο φαρμάκων από την προηγούμενη εταιρεία που είχε αγοράσει τα δικαιώματά τους, πριν από δύο χρόνια.
Την ίδια στιγμή, η doxycycline, ένα αντιβιοτικό που κόστιζε 20 δολάρια το μπουκάλι τον Οκτώβριο του 2013, εκτοξεύθηκε στα 1.849 δολάρια μέσα σε έξι μήνες, αύξηση της τάξης του 9.100%.
Η δικαιολογία που χρησιμοποιούν συνήθως για τέτοιες εξωφρενικές αυξήσεις τιμών, είναι πως “πρέπει να γίνει περαιτέρω έρευνα” η οποία, κοστίζει. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί ένα χάπι που λειτουργεί αποτελεσματικά επί 62 χρόνια, πρέπει να αλλάξει. Και τελοσπάντων, γιατί αυτό πρέπει να γίνει με μία αύξηση της τάξης του 5.450%.
Όλα αυτά έρχονται να προστεθούν στο εξωφρενικό σύστημα υγείας των ΗΠΑ, όπου η ασφάλιση θεωρείται προνόμιο για λίγους και μία απλή νοσηλεία μπορεί να προκαλέσει την πλήρη οικονομική καταστροφή της οικογένειας του νοσηλευόμενου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και πολίτες με εξαιρετικά καλή ασφάλιση, καλούνται να πληρώνουν ιλλιγγιώδη ποσά σε κάθε τους ιατρική επίσκεψη.
Πηγές:
http://mashable.com/2015/09/21/hedge-fund-drug-price/
http://www.nytimes.com/2015/09/21/business/a-huge-overnight-increase-in-a-drugs-price-raises-protests.html
