των Brian Eno και Ohal Grietzer*
Πριν λίγο καιρό στην επίσκεψή του στις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου για άλλη μια φορά επιβεβαίωσε ότι είναι «προσηλωμένος στη λύση των δύο κρατών για δύο λαούς», ενώ την ίδια στιγμή έδινε το πράσινο φως για ένα νέο κύμα επεκτατικών εποικισμών στη Δυτική Όχθη. Αυτή η επαναλαμβανόμενη αντίφαση ώθησε πολλούς που υπήρξαν για καιρό υποστηρικτές του Ισραήλ, να εγκαταλείψουν την πεποίθησή τους ότι η ισραηλινή κυβέρνηση ενδιαφέρεται για την ειρήνη.
Και οι δυο μας ξεκινήσαμε όντας ιδιαίτερα φιλικοί προς το Ισραήλ. Ο Brian, ο οποίος γεννήθηκε τη 15η Μαΐου του 1948, την ίδια ημέρα που το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε, μεγάλωσε σε ένα αγγλικό περιβάλλον, όπου η αντίληψη για το Ισραήλ ήταν πολύ θετική. Συγκεκριμένα, ήταν ενθουσιώδης για το ισραηλινό κίνημα κιμπούτς, το οποίο θεωρείται ως υπόδειγμα μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Η Ohal γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ισραήλ τη δεκαετία του ’80, δεχόμενη από νωρίς την πολιτική εκπαίδευση την οποία ο Brian θαύμαζε στα νιάτα του. Τα σχολεία τόνιζαν τις αξίες της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού στο όμορφο Ισραήλ και τα κινήματα της νεολαίας παρουσίαζαν την ισότητα ως υποκείμενη βάση για μια γενεαλογία που ξεκίνησε με τους σιωνιστές πρωτοπόρους και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Γνωρίζαμε ότι για τους Παλαιστίνιους, που ζουν κάτω από την ισραηλινή διακυβέρνηση και την στρατιωτική κατοχή, τα πράγματα δεν φαίνονταν τόσο καλά, αλλά πιστεύαμε οι Ισραηλινοί στόχευαν σ’ένα κράτος και για τους δυο λαούς. Τη δεκαετία του 1990, ήταν όλο και πιο δύσκολο να διατηρηθεί αυτή η πεποίθηση. Οι πολλές απόπειρες για λύσεις, σε ό, τι αποτελούσε πλέον μια κρίση, αποτύγχαναν η μία μετά την άλλη: Κάθε γύρος των ειρηνευτικών συνομιλιών, ακολουθούνταν ή συνοδεύονταν από την ανέγερση εποικισμών, συχνά σε γη, που είχε καλλιεργηθεί από παλαιστινιακές οικογένειες για πολλές γενεές.
Έχει καταστεί προφανές ότι το όμορφο Ισραήλ είναι πολύ λιγότερο όμορφο για τους Παλαιστίνιους και ήταν πάντα έτσι. Πολλά από τα κιμπούτς “ουτοπίες” είναι, στην πραγματικότητα, διαχωρισμένοι εποικισμοί που χτίστηκαν πάνω στα ερείπια παλαιστινιακών χωριών, τα οποία υπέστησαν εθνοκάθαρση το 1948. Και η σοσιαλδημοκρατία του Ισραήλ έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό στους Εβραίους πολιτές της: Υπάρχουν περιοχές που ελέγχονται από τον ισραηλινό στρατό, όπου Παλαιστίνιοι κάτοικοι δεν επιτρέπεται να περπατούν στο δρόμο, όπου ζουν.
Αυτό το καταπιεστικό σύστημα είναι τόσο σκληρό, που ο Αρχιεπίσκοπος Νοτίου Αφρικής, Ντέσμοντ Τούτου είπε: «Αυτό που βλέπω εδώ [στο Ισραήλ] είναι χειρότερο από ό, τι ζήσαμε εμείς, τον απόλυτο έλεγχο της ζωής των ανθρώπων, την έλλειψη ελευθερίας κινήσεων, την παρουσία του στρατού παντού, τον πλήρη διαχωρισμό και την εκτεταμένη καταστροφή που είδαμε … Το Ισραήλ έχει δημιουργήσει μια πραγματικότητα απαρτχάιντ εντός των συνόρων του και μέσα από την κατοχή του».
Αυτό που συμβαίνει τώρα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, θυμίζει τρομαχτικά την Άγρια Δύση της Αμερικής του 19ου αιώνα: τους αυτόχθονες πληθυσμούς, σχετικά ανίσχυρους, να αντιμετωπίζουν μια βαριά οπλισμένη ομάδα εποίκων, που υποστηρίζεται από ένα μεγάλο σύγχρονο στρατό και την κυβέρνηση. Οι ντόπιοι εκδιώχντοναι από τη γη τους, και όταν αντιστέκονται, αποκαλούνται τρομοκράτες. Είναι μια γνωστή ιστορία της αποικιοκρατίας: Τα θύματα μετατράπηκαν σε «πρόβλημα». Καθίσταται κάποιος ενήμερος για όλο αυτό, όταν επισκεφτεί το Ισραήλ και παρακολουθήσει τις κραυγαλέες διαφορές μεταξύ των εβραίων Ισραηλινών και των Παλαιστίνιων, την άνιση κατανομή των πόρων, την καθημερινή ταπείνωση και την παρενόχληση, που υφίστανται οι Παλαιστίνιοι.
Το Ισραήλ δεν θα ήθελε τίποτα περισσότερο, παρά οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο να μην δώσουν προσοχή σε αυτή την πραγματικότητα. Κύρια στρατηγική του είναι να αποσπά την προσοχή τους, από ό, τι κάνει στους Παλαιστίνιους και να προσπαθεί να την επικεντρώνει στις θετικές ενέργειες. Το υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ συνεργάζεται στενά με τους οργανωτές θεάματος στο Ισραήλ, οι οποίοι προσφέρουν υψηλότατη χρηματική αμοιβή για συναυλίες. Ο σκοπός τους είναι η δημιουργία ενός “Επώνυμο Ισραήλ” που συνδέεται με τον φιλελεύθερο πλουραλισμό.
Μας φαίνεται ότι οι καλλιτέχνες που παίζουν στο Ισραήλ, αποτελούν την ενεργοποίηση αυτής της στρατηγικής, έστω και εν αγνοία τους. Αντιλαμβανόμαστε ότι δεν βλέπουν τα πράγματα με αυτό τον τρόπο, όλοι οι συναδέλφοι μας μουσικοί, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων ανθρώπων που πραγματικά σεβόμαστε. Φοβόμαστε ότι κρατούν μια διαστρεβλωμένη και παρωχημένη εικόνα του Ισραήλ. Όταν καλούνται να λάβουν σοβαρά υπόψη την παλαιστινιακή έκκληση για μποϊκοτάζ και να απέχουν από το να εμφανιστούν στο Ισραήλ, εκφράζουν συχνά τον δισταγμό τους για το μποϊκοτάζ. Αλλά η επί δεκαετίες συστηματική, συχνά βίαιη και δολοφονική καταπίεση του παλαιστινιακού λαού, οδήγησε εμάς και πολλούς άλλους στο συμπέρασμα ότι, όπως στη Νότια Αφρική, το μποϊκοτάζ είναι ένα αποτελεσματικό μέτρο για την επίτευξη της αλλαγής και της απελευθέρωσης ενός καταπιεσμένου λαού.
Οι Παλαιστίνιοι δεν σας ζητούν να τους σώσετε. Καλώντας για μποϊκοτάζ του Ισραήλ, σας ζητούν μόνο να μην βοηθάτε το Ισραήλ να τους καταπιέζει. Άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μποϊκοτάρουν το Ισραήλ, όχι επειδή είναι το μόνο ρατσιστικό και καταπιεστικό καθεστώς στον κόσμο, αλλά επειδή ανταποκρίνονται στην έκκληση των Παλαιστινίων, των ανθρώπων που καταπιέζονται από το Ισραήλ στη γη που κυβερνιέται από το Ισραήλ. Στο σημερινό πλαίσιο, η πραγματοποιήση ή όχι μιας καλλιτεχνικής εμφάνισης στο Ισραήλ, αποτελεί εκ των πραγμάτων επιλογή της πλευράς είτε του δυνάστη, είτε των καταπιεσμένων
Όταν οι καλλιτέχνες καλούνται, από ακτιβιστές του μποϊκοτάζ, να ακυρώσουν παραστάσεις στο Ισραήλ, εκείνοι που τελικά επιλέγουν να πάνε, συνήθως λένε ότι πηγαίνουν για να παίξουν για την ειρήνη και να ενθαρρύνουν την αγάπη και τον διάλογο. Η συγγραφέας J. K. Rowling έγραψε πρόσφατα σε μια επιστολή στην εφημερίδα Γκάρντιαν, ότι αυτό που χρειάζεται το Ισραήλ είναι η «πολιτιστική δέσμευση [που] χτίζει γέφυρες, καλλιεργεί την ελευθερία και την θετική κίνηση για την αλλαγή». Η άποψη πως το να παίζεις μουσική σε συναυλίες στο Τελ Αβίβ έχει να κάνει με την προώθηση της αλλαγής προς την κατεύθυνση μιας δίκαιης κοινωνικής τάξης, έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα: αμέτρητες μουσικές παραστάσεις, κάποιες ειδικά για την ειρήνη, από διεθνείς καλλιτέχνες λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο στο Ισραήλ. Αν κοιτάξουμε πίσω τα τελευταία 20 χρόνια, θα δούμε ότι ενώ συγκροτήματα από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έρχονται τακτικά στο Τελ Αβίβ για να τραγουδήσουν σε ισραηλινό κοινό “για την αγάπη και τον διάλογο”, οι συνθήκες μόνο χειρότερες έχουν γίνει για τους Παλαιστινίους.
Η αναμονή και η ελπίδα κάτι τέτοιο να λειτουργήσει διαφορετικά απλώς δεν είναι ρεαλιστική, κανένας αριθμός μουσικών παραστάσεων στο Sun City δεν θα είχε διαλύσει το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Οι μουσικοί νοιαζόμαστε πολύ για τους οπαδούς μας: κανείς δεν θέλει να πει όχι σε μια ευκαιρία, να μοιραστεί μαζί τους την τέχνη του και να τους απογοητεύσει. Αλλά μερικοί από τους οπαδούς σας, ζητούν επίσης να μποϊκοτάρετε το Ισραήλ. Ακόμα κι αν πιστεύετε ότι η τέχνη, λόγω της δικής της αισθητικής, μπορεί να επιφέρει αλλαγή, πόσο καιρό θα πρέπει οι Παλαιστίνιοι να περιμένουν για κάτι τέτοιο;
Σήμερα, μια ομάδα καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων και ο Tunde Adebimpe, η ηθοποιός Kathleen Chalfant, ο Roger Waters των Pink Floyd, και η εικαστικός καλλιτέχνης Swoon-έχουν κυκλοφορήσει ένα βίντεο για την υποστήριξη του μποϊκοτάζ. Και είμαστε στην ευχάριστη θέση, να πούμε, ότι ένας αυξανόμενος αριθμός καλλιτεχνών από τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, και τώρα τις ΗΠΑ ακολουθούν την παράδοση των «Ηνωμένων Καλλιτεχνών ενάντια στο Απαρτχάιντ» και έχουν δανείσει το πρόσωπο και τη φωνή τους στον αγώνα για τον τερματισμό της ισραηλινής καταπίεσης ενάντια των Παλαιστινίων.
Σεβόμενοι τους οπαδούς τους, και για χάρη της Παλαιστίνης, οι μουσικοί πρέπει να απέχουν από εμφανίσεις στο Ισραήλ μέχρι αυτό να τηρήσει το διεθνές δίκαιο. Αντ ‘αυτού, θα πρέπει να συμμετέχουν μαζί με άλλους και να συνεχίσουν την περήφανη παράδοση των καλλιτεχνών, χτίζοντας έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα, και ν’αντισταθούν στην αδικία.
Ο Brian Eno είναι Άγγλος μουσικός.
Η Ohal Grietzer είναι μουσικός και ακτιβίστρια με την ισραηλινή ομάδα «ΜΠΟΫΚΟΤΑΖ! Υποστήριξη της Παλαιστινιακής έκκλησης για μποϊκοτάζ από μέσα».
