Στο ταξίδι ενός πρόσφυγα μόνο ο θάνατος δεν είναι παράνομος

a1sx2_Thumbnail2_Syrian-refugees-arrive-on-the-Greek-island-of-Lesbos.jpg

 

Της Esra Dogan

Μετάφραση: Βάλια Παπακώστα

Την Τετάρτη, η αστυνομία κατάσχεσε πάνω από χίλια ψεύτικα σωσίβια σε ένα εργαστήριο στη Σμύρνη, στην Τουρκία, τα οποία είχαν κατασκευαστεί για τους πρόσφυγες που επιχειρούν να διασχίσουν το Αιγαίο. Μία ημέρα πριν την επιχείριση, πάνω από 30 πρόσφυγες είχαν χάσει τις ζωές τους στη διαδρομή για τη Λέσβο και από τα πτώματα που ξεβράστηκαν στις τουρκικές ακτές διαπιστώθηκε ότι τα σωσίβιά τους ήταν πράγματι ψεύτικα και δεν τους προσέφεραν καμία προστασία.

Ακόμα πιο σοκαριστική ήταν η αποκάλυψη ότι στο εργαστήριο με τα ψεύτικα σωσίβια στη Σμύρνη εργάζονται δύο νεαρά κορίτσια από τη Συρία. Δηλαδή, χρησιμοποιήθηκαν πρόσφυγες για την παραγωγή «σωσιβίων θανάτου» για άλλους πρόσφυγες.

Το παράδοξο αυτό αποτελεί στην ουσία προϊόν ενός άλλου μεγαλύτερου παραδόξου που δημιουργήθηκε από το υπάρχον σύστημα, δηλαδή τον χαρακτηρισμό των προσφύγων που προσπαθούν να διασχίσουν τα σύνορα ως «παρανόμων», με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολο για αυτούς να λάβουν βοήθεια αλλά πολύ εύκολο να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης. Και εξηγούμαι.

Πέρυσι, αδυνατώντας να ανεχτώ τους συνεχιζόμενους χιλιάδες θανάτους στο Αιγαίο και αναζητώντας, όπως πολλοί άλλοι, έναν τρόπο να σταματήσουν αυτοί οι θάνατοι, μου ήρθε μία εκπληκτική ιδέα (αφελώς πίστευα ότι ήταν εκπληκτική): Θα μαζεύαμε χρήματα και θα διανέμαμε δωρεάν σωσίβια στους πρόσφυγες στα παράλια της Τουρκίας, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος θανάτου σε περίπτωση που βουλιάξει η βάρκα. Η απάντηση που έλαβα ήταν άμεση. «Esra, αυτό δεν γίνεται, είναι παράνομο. Θα κατηγορηθείς για υποβοήθηση της παράνομης εμπορίας ανθρώπων». Ναι, κανείς δεν μπορούσε να βοηθήσει ανοιχτά τους πρόσφυγες να περάσουν τα σύνορα με μεγαλύτερη ασφάλεια, καθώς η διάσχιση των συνόρων ήταν παράνομη. Ένιωσα παγιδευμένη. «Μα τότε θα έπρεπε να υπάρχουν ασφαλείς διαδρομές για τους πρόσφυγες!». Έκλαψα.

Και τότε, συνειδητοποίησα την πραγματικότητα και το μεγαλύτερο αυτό παράδοξο της «παράνομης» διάσχισης των συνόρων από πρόσφυγες. Πράγματι, ολόκληρο το σύστημα διαμορφώθηκε όχι για να τους βοηθά αλλά για να τους εκμεταλλεύεται.

Τα εργαστήρια «ψεύτικων σωσιβίων» είναι στην πραγματικότητα ένα μόνο κομμάτι της μεγαλύτερης αλυσίδας εκμετάλλευσης της δυστυχίας ενός πρόσφυγα, του συστήματος όπου οι άνθρωποι επωφελούνται από τη δυστυχία των άλλων. Το ταξίδι ενός πρόσφυγα μας δείχνει ουσιαστικά όλα όσα είναι στραβά σε αυτόν τον κόσμο.

Προς υπενθύμιση, πρόσφυγας είναι κάποιος που εξαναγκάζεται να φύγει από το σπίτι του, είτε για λόγους πολιτικούς είτε κοινωνικο-οικονομικούς είτε λόγω πολέμου. Ερχόμαστε στο πρώτο δίλημμα: Οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες, στην ουσία το δικαιώμά τους στη ζωή, χωρίς να διασχίσουν παράνομα τα σύνορα. Και εν τέλει, το σύστημα που τους βάζει την ταμπέλα του «παράνομου» δημιουργεί ένα άλλο σύστημα με ένα μάτσο καιροσκόπους που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο εκμεταλλεύονται τις άμεσες ανάγκες αυτών των προσφύγων και του ονείρου τους για μια αξιοπρεπή ζωή.

Δεν αναφέρομαι μόνο στο σύστημα των παράνομων διακινητών που χρεώνουν εξαιρετικά υψηλές τιμές για πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα ή για να βοηθήσουν έναν πρόσφυγα να διασχίσει μια χώρα με τα πόδια ή σε πλαστικές βάρκες χωρίς καμία εγγύηση για τη ζωή του. Πρόκειται για κάτι ακόμα ευρύτερο που δείχνει το άσχημο πρόσωπο της ανθρωπότητας μέσω της πολιτικής δομής των κρατών και των συνόρων.

Κάποιοι από αυτούς τους καιροσκόπους φορούν στολές. Γι’ αυτούς, οι πρόσφυγες είναι μία πιθανή πηγή δωροδοκίας ή, αν όχι, μπορούν να ικανοποιήσουν πάνω τους τη δίψα τους για βία.

Πολλοί άλλοι καιροσκόποι φορούν γραβάτες. Γι’ αυτούς, οι πρόσφυγες αποτελούν φτηνά εργατικά χέρια. Πράγματι, η έλλειψη νόμιμων εγγράφων ή/και η άμεση ανάγκη χρημάτων για να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τον τελικό τους προορισμό ή απλώς για να επιβιώσουν στον τρέχοντα τόπο διαμονής τους, τους καθιστούν τους ιδανικούς υποψήφιους για ανασφάλιστη εργασία πολλών ωρών υπό αντίξοες συνθήκες. Για κάποιους άλλους, οι πρόσφυγες είναι άμεση πηγή εσόδων. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, οι πρόσφυγες πρέπει να καταναλώσουν ορισμένα προϊόντα και τελικά αναπτύσσονται αποκλειστικά για αυτούς ξεχωριστές αγορές. Το εργαστήριο με τα ψεύτικα σωσίβια στη Σμύρνη αποτελεί ένα παράδειγμα.

Πάρα πολλοί άλλοι καιροσκόποι φορούν κοστούμια. Γι’ αυτούς, οι πρόσφυγες είναι πηγή φόβου – ενός φόβου που μπορούν να τον εκμεταλλευτούν για να αποκτήσουν πολιτικά ή/και οικονομικά οφέλη. Κάποιοι επικεντρώνονται στο να κερδίσουν ψήφους παρουσιάζοντας τους πρόσφυγες σαν απειλή, άλλοι επιθυμούν να πετύχουν εισροή κεφαλαίων εκμεταλλευόμενοι το προσφυγικό και κάποιοι άλλοι υπόσχονται να τους κρατήσουν στο έδαφός τους ζητώντας από τη διεθνή κοινότητα να κάνει τα στραβά μάτια στα εγκλήματα που διαπράττονται στην επικράτειά τους.

Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος κλειστών συνόρων, παράνομης εμπορίας ανθρώπων και καιροσκόπων. Κάθε κομμάτι αυτού του κύκλου συνδέεται με το άλλο και όλα τροφοδοτούνται από τη δυστυχία των προσφύγων. Ένας πρόσφυγας που οδεύει προς μια αξιοπρεπή ζωή παγιδεύεται μέσα εκεί, σε ένα σύστημα που του λέει «τώρα είσαι παράνομος, το ότι είσαι ανθρώπινο ον είναι δευτερεύον».

Κι έτσι, ένας πρόσφυγας που ρισκάρει τη ζωή του για να φτάσει στην Ευρώπη, αν είναι τυχερός, επιβιώνει από τα βουνά, την επικίνδυνη θάλασσα και το ατέλειωτο περπάτημα. Αν είναι λίγο πιο τυχερός (ή τουλάχιστον κατάγεται από συγκεκριμένη χώρα ή εθνοτική ομάδα που είναι «αποδεκτή» τη συγκεκριμένη στιγμή), ίσως του δοθεί και άσυλο. Έτσι, το ταξίδι του τελειώνει και μπορεί πλέον να προσπαθήσει να φτιάξει μια πιο αξιοπρεπή ζωή.

Αν δεν είναι και τόσο τυχερός, επιβιώνει από το ταξίδι μόνο για να παγιδευτεί ακόμα περισσότερο σε ένα σύστημα που συνεχίζει να τον θεωρεί «παράνομο» και συνεχίζει να αγωνίζεται μέσα σε αυτόν τον φαύλο κύκλο των καιροσκόπων.

Ή ακόμα χειρότερα, η βάρκα του βυθίζεται στο Αιγαίο. Πνίγεται και ο φταίχτης μπορεί να είναι ένα κύμα ή οι φρουροί της Frontex που επαναπροωθούν τη βάρκα του ή το σωσίβιό του – δεν μπορεί να είναι σίγουρος.

Το σύστημα που υπονομεύει την ανθρώπινη φύση του και τον χαρακτηρίζει «παράνομο» μέσα στο επικίνδυνο πέλαγος, τώρα αποκαλεί το πτώμα του που ξεβράζεται στην ακροθαλασσιά μια «τραγωδία». Κι έτσι, όλοι εμείς παρακολουθούμε την τραγωδία, με τους πραγματικούς δολοφόνους να κρύβονται πίσω από τα κλειστά σύνορα, γνωρίζοντας ότι στο ταξίδι αυτού του πρόσφυγα μόνο ο θάνατος δεν θεωρείται παράνομος.

Και αυτό το επονομαζόμενο «παράνομο στάτους» είναι που του κοστίζει τη ζωή.

 

(το κείμενο στάλθηκε στο omniatv για δημοσίευση)

Στηρίξτε το omniatv:

Σχόλια

0 0 votes
Βαθμολογία άρθρου
Subscribe
Notify of
guest
0 Σχόλια
Inline Feedbacks
View all comments
Μετάβαση στο περιεχόμενο