Μεταναστευτικό: «Nα χτίζουμε κοινούς αγώνες γύρω από ταξικά, έμφυλα ζητήματα.»

Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε σε μένα από μία ακαδημαϊκό, η οποία διεξάγει έρευνες σχετικά με τη μετανάστευση και τις προσφυγικές ροές σήμερα. Με αφορμή την επίσκεψή της στους προσφυγικούς καταυλισμούς στο Καλαί, συναντηθήκαμε και κάναμε μία μεγάλη συζήτηση γύρω από τη μετανάστευση στην Ευρώπη των κλειστών συνόρων και ό,τι συνεπάγεται αυτό.

Το Καλαί δεν απασχολεί πλέον τα ειδησειογραφικά δελτία και οι κακουχίες που βιώνουν μετανάστες και πρόσφυγες σε διάφορα μέρη της Ευρώπης δεν αποτελεί είδηση. Μας μιλάει γι’ αυτά που είδε εκεί, τη σχέση της κυρίαρχης αφήγησης των ΜΜΕ με την ακροδεξιά άνοδο, την εύθραυστη καθημερινότητα των μεταναστών, το φαινόμενο των βίαιων εκκενώσεων από την αστυνομία, τον κεντρικό ρόλο της τεχνολογίας στην επιβίωσή τους, τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τα κλειστά σύνορα και τους διακινητές, την ανάγκη για δημιουργία μίας ριζοσπαστικής ακαδημαϊκής έρευνας στην παραγωγή γνώσης γύρω από το μεταναστευτικό και την αναγκαιότητα της αντιπληροφόρησης ως μέσο αντίστασης απέναντι στη διάχυση και φυσιολογικοποίηση της ακροδεξιάς ιδεολογίας. Η επιθυμία της για διατήρηση της ανωνυμίας της είναι απολύτως σεβαστή και την ευχαριστώ θερμά για το χρόνο που διέθεσε γι’ αυτή τη συνέντευξη.

Υπάρχει μια βρώμικη σχέση μεταξύ των κυρίαρχων δυτικών μέσων ενημέρωσης και του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούν τους μετανάστες, η οποία δεν είναι άσχετη με τη γενικότερη άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη: Οι μετανάστες κινούνται σε 2 εναλλασόμενες διαστάσεις. Είτε είναι οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη την ελέημοσύνη μας και μας χρωστάνε τον απόλυτο σεβασμό τους είτε μια απειλή για τον πολιτισμό μας που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Πες μας για την προσφατη επισκεψη σου στο Καλαί και την κατάσταση που ειδες εκει.

Βρέθηκα στο Calais για περίπου 2 εβδομάδες το Νοέμβριου του 2019 στο πλαίσιο ενος ακαδημαικού ερευνητικού προγράμματος. Κατα τη διάρκεια αυτού είχα τη δυνατότητα να επισκεφτώ ορισμένα από τα camps στα οποία παραμένουν οι μετανάστες/ριες που ευελπιστούν να περάσουν τα συνόρα προς τη Βρετανία.

Προσωπικά επισκέφτηκα το camp στην περιοχή της Δουνκέρκης (Durnkirk), το Calais main site το οποίο ήταν το παλιά γνωστό ως «Jungle», το BMX (λόγω της πίστας BMX) που υπάρχει εκεί και το Hospital, το οποίο έχει πάρει το όνομα του από ενα νοσοκομείο το οποίο βρίσκεται λίγο πιο δίπλα. Σαφώς είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν περισσότερα μέρη στα οποία διαμένει κόσμος και τα οποία δε γνωρίζω.

Αρχικά, είναι σημαντικό να πούμε ότι πρόκειται για άτυπους, δηλαδή μη-κρατικούς- καταυλισμούς οι οποίοι συχνότατα δέχονται βίαιες εκκενώσεις από τη Γαλλική αστυνομία. Οι εικόνες θυμίζουν αρκετά την κατάσταση των μεταναστ(ρι)ών στα Ελληνικά νησιά από το 2016. Συγκεκριμένα, ο κόσμος καλείται να επιβιώσει σε τρομερά αντίξοες συνθήκες, έχοντας να αντιμετωπίσει πρωτίστως τη βία της αστυνομίας αλλα και ενα αφιλόξενο κλίμα από την τοπική κοινωνία σε συνδυασμό με καθημερινές, πρακτικές ελλείψεις όπως το να κοιμάται σε σκηνές μέσα στις λάσπες και το κρύο, σε απομονωμένες περιοχές, βασιζόμενος στις Μ.Κ.Ο που δραστηριοποιούνται εκεί. Μέσω αυτών έχουν πρόσβαση σε σίτηση, διανομές ρουχισμού και άλλου αναγκάιου εξοπλισμού (πχ. sleeping bags ή/και σκηνές) καθώς και βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, νομικές συμβουλές και αξιόπιστες πληροφορίες  σχετικά με διαδρομές και τί ισχύει σε κάθε χώρα καθώς και τεχνολογική υποστήριξη (δωρεάν ανανέωση κάρτας, προβλήματα με το κινητό κλπ). Οι Μ.Κ.Ο που είδα εκεί δεν είναι αυτο που γενικά χαρακτηρίζουμε ως «μεγάλες» οργανώσεις αλλα περισσότερο μικρότερα Βρετανικά (κατα κύριο λόγο αλλα όχι αποκλειστικά) associations.

Αυτές εικόνες υπενθυμίζουν ότι μπορεί το Calais να μην καταλαμβάνει πια πρωταγωνιστική θέση στα δελτία ειδήσεων ή τα δημοσιεύματα του Τύπου, παρόλα αυτα συνεχίζει να υπάρχει ως ενα transit μέρος στο οποίο βρίσκονται εγκλωβισμένοι άνθρωποι από διάφορες χώρες.

Από ποιές χώρες είναι οι άνθρωποι που συνάντησες εκεί; Είναι ασυνόδευτα παιδια, ενήλικες, γυναίκες, οικογένειες ή ένα συνοθύλευμα των πιο πανω;

Οι άνθρωποι που συνάντησα προέρχονταν από χώρες όπως η Ερυθραία, η Νιγηρία και το Σουδάν. Επίσης πολλοί Κούρδοι αλλα και Αφγανοί κυρίως άντρες και ορισμένα ασυνοδευτα παιδιά, με το νεότερο γύρω στα 12 αν δεν κάνω λάθος. Κάποια από τα καμπ άλλωστε είναι σχηματισμένα με βάση την καταγωγή των ανθρώπων και γι’ αυτό θα δείς ότι σε καμπς με εθνοτική ομοιογένεια (όπως το Dunkirk που είναι κατα κύριο λόγο κούρδοι) έχουν και πιο έντονα τα χαρακτηριστικά της κοινότητας. Οι γυναίκες/οικογένειες που είδα ήταν λιγοστές και όπως μου είπαν αυτο οφείλεται μάλλον στις πρόσφατες εκκενώσεις του Νοεμβρίου οπότε εικάζω ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν περισσότερες τις οποίες δεν συνάντησα.

Τι συμβαινει κατα τη διαρκεια των βίαιων εκκενωσεων από την αστυνομία; Που μεταφέρονται οι μετανάστες; Καταγράφεται κάπου η αστυνομική βία που βιώνουν οι ανθρωποι στο Καλαι;

Αυτο που γνωρίζω σχετικά με τις εκκενώσεις, είναι ότι γίνονται ανα τακτά χρονικά διαστήματα, βραδινές ώρες και με άσχημους, όπως είναι αναμενόμενο, όρους. Αιφνιδιαστικές εφόδοι, χτυπήματα με γκλομπ, στόχευση στις τσέπες των μεταναστών με σκοπό να σπάσουν τις οθόνες των κινητών τους, σκίσιμο των σκηνών για να τις αχρηστέψουν είναι μόνο μερικές από τις πρακτικές. Δεδομένου ότι τα καμπ είναι άτυπα οι μετανάστες θεωρούνται καταληψίες χώρου που δεν τους ανήκει. Από αυτά που διαβάζω καταλαβαίνω ότι όποιος μπορεί ξεφεύγει την ώρα της εκκένωσης και όσοι παραμένουν είτε μεταφέρονται με λεωφορεία σε άγνωστα μέρη είτε τους ταλαιπωρούν για κάποια ώρα βάζοντας τους να στέκονται σε ουρές πριν τους αφήσουν. Φυσικά όλο αυτό είναι μια αποτρεπτική τεχνική η οποία κατά κοινή παραδοχή δεν φέρνει καν αποτελέσματα, μια και αργά ή γρήγορα ο κόσμος επιστρέφει στο ίδιο ή παραπλήσιο σημείο. Που αλλού να πάει άλλωστε;

Εχεις συναντήσει ΛΟΑΤΚΙ προσφυγες στο Καλαί;

Δεν έτυχε να μιλήσω με κάποι@ αλλα υποθέτω πως θα υπάρχουν.

Οι μετανάστες λοιπόν που είναι εκεί είναι εύκολα εκμεταλλεύσιμοι από κάθε είδους διακινητές οι οποίοι χρησιμοποιούν την αναγκη των ανθρωπων αυτών για μεταφορα στο Η.Β. με στόχο να βγάλουν χρήματα. Πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για τους μετανάστες;

Ανεξαρτήτως της διαδρομής που θα ακολουθήσει ενας μετανάστης/ρια είτε ξεκινάει από την Τουρκία, τη Λιβύη, το Calais ή πιο πριν ακόμα από τη χώρα που θέλει να δραπετεύσει είναι πολύ πιθανό να έρθει η στιγμή που θα χρειαστεί τη βοήθεια κάποιου διακινητή. Είτε προκειμένου να αποκτήσει πλαστό διαβατήριο, να περάσει χερσαία ή υδάτινα σύνορα είτε για να εξασφαλίσει μια θέση σε βάρκα κλπ. είναι ξεκάθαρο ότι ξεκινάει μια «συναλλαγή» (αν μπορούμε να το θέσουμε έτσι) η οποία γίνεται με άνισους όρους. Γνωρίζουμε πλέον καλά ότι παρότι τα ποσά που αναγκάζονται να δώσουν οι μετανάστ(ρι)ες στους διακινητές είναι αστρονομικά αυτό δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση την επιτυχή διεξαγωγή της μεταφοράς.Αντιθέτως μάλιστα είναι σύνηθες οι αρχές να συλλαμβάνουν τον κόσμο όταν π.χ. βουλιάξει η κακής ποιότητας βάρκα στην οποία είναι στριμωγμένοι ή όταν κάνουν εξονυχιστικούς ελέγχους σε φορτηγά που κρύβονται οι μετανάστες. Έτσι ο κόσμος δεν χάνει απλά τα χρήματα που πολλοί απο αυτούς μάζεψαν με κόπο και είναι συχνά οι τελευταίες τους οικονομίες, αλλα ρισκάρουν συνεχώς την ελευθερία ή/και την ίδια τη ζωή τους. Σε μια από τις συνομιλίες μου στο Calais ένας άνθρωπος μου είπε ότι ο διακινητής ζητούσε 700 Ευρώ «το κεφάλι» για μια θέση στη βάρκα στην οποία θα επέβαιναν αλλοι 7, και ξέρουμε ότι 8 άνθρωποι σε ενα φουσκωτό θεωρείται και άνετο, αν σκεφτούμε πόσες φορές έχουμε δει φωτογραφίες από υπερφορτωμένα dinghies.

Από τη στιγμή που μπλέκεις με διακινητές σημαίνει ότι πρέπει να υπακούσεις στις εντολές τους, όποιος δεν το κάνει αντιμετωπίζει συχνά τον κίνδυνο βίας. Παρότι δεν έχω μιλήσει προσωπικά με γυναίκες, γνωρίζουμε απο δημοσιεύματα ότι για τις θυληκότητες που ταξιδεύουν μόνες τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Ωστόσο, παρότι σε καμία περίπτωση δεν είναι αποδεκτός ο ρόλος των διακινητών, θέλω να επιμείνω στην ανάγκη να τονίζουμε τη μεγαλύτερη εικόνα, η οποία δημιουργεί το κενό αυτο που καλύπτουν οι διακινητές, και που δεν είναι άλλη από τα κλειστά σύνορα και την έλλειψη ασφαλών διαδρομών. Θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να το λέμε αυτό διότι «ο πόλεμος κατα των διακινητών» είναι μια ρητορική στην οποία επενδύει πολύ η Ευρώπη (ειδικά μέσω της συνοριοφύλακης της, Frontex), οι πρακτικές συνέπειες όμως αυτού του πολέμου βιώνονται από τους μετανάστες/ριες και σπάνια από τους διακινητές. Τα σύνορα είναι μια μεγάλη οικονομία και οι διακινητές αποτελούν ενα μόνο κομμάτι της.

Χρειάζεται να σκεφτούμε τί μπορεί να σημαίνει (για τα κινήματα) το γεγονός ότι κάποιες Μ.Κ.Ο αποκτούν πιο κινηματικά χαρακτηριστικά, ειδικά σε μια περίοδο επιλεκτικής ποινικοποίησης της αλληλεγγύης και θεσμικής αφομοίωσης της

Εχουν υπαρξει αυτοοργανωμένες προσπάθειες μεταφοράς μεταναστών στο Η.Β. στο παρελθόν;

Καλή ερώτηση της οποίας την απάντηση δυστυχώς δεν γνωρίζω. Μέσα στα χρόνια έχουν αναπτυχθεί πρωτοβουλίες ανθρώπων ανα την Ευρώπη που χρησιμοποιούσαν τα αυτοκίνητα τους για να μεταφέρουν μετανάστες από ένα σημείο κάποιας χώρας στο άλλο και οι οποίες ποινικοποιήθηκαν από τα κράτη. Ωστόσο εάν αναφέρεσαι σε μια πιο κινηματική απόπειρα να γίνει smuggling χωρίς τις οικονομικές απολαβές σε ενα No Borders πλαίσιο, αυτό δεν το γνωρίζω. Θέλω να ελπίζω ότι έχει συμβεί κάτω απ’ τη μύτη μας.

Για ποιούς λόγους πιστεύεις πως τα μέσα ενημέρωσης σταμάτησαν πλέον να ασχολουνται με το Καλαί; Αποτελεί αυτό μέρος της φυσιολογικοποίησης της ψυχικής και φυσικής εξόντωσης των μεταναστών που καταφθάνουν στην Ευρώπη από το κράτος;

Τα συστημικά μέσα ενημέρωσης έχουν σταματήσει να ασχολούνται με αυτό που ονομάζουμε μεταναστευτική ή προσφυγική κρίση εδώ και καιρό είτε αυτή αφορά το Calais είτε την Ελλάδα, την Ιταλία ή τη Λιβύη. Ή για να το θέσουμε σωστότερα ασχολούνται όταν υπάρχουν μεγάλες εξελίξεις όπως κάποια τραγωδία ή όταν το θέμα εξυπηρετεί κάποια πολιτική ατζέντα (ειδικά προεκλογικά μια και το μεταναστευτικό είναι πάντοτε μια καυτή πατάτα). Είναι σαν το θέμα να τρέχει κάπου στο παρασκήνιο πλέον αλλα να μην τα καταφέρνει να γίνει πρωτοσέλιδο. Υπάρχει κανονικοποίηση φυσικά.

Στην περίπτωση της Ελλάδας είδαμε ότι από χώρα τράνσιτ, περνάει μετά τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας σε μια κατάσταση ημι-μόνιμη στην οποία παραμένει ακόμα. Ο κόσμος επιβώνει σε κρατικά καμπς,ξενωνες ΜΚΟ, καταλήψεις,κέντρα κράτησης ή στο δρόμο και σταδιακά δημιουργείται μια κανονικότητα γύρω από αυτή την κατάσταση, στην οποία όμως τίποτα δεν είναι κανονικό γιατί ο κόσμος δεν ανήκει ούτε σε καμπς ούτε σε μια παρατεταμένη αναμονή.

Αντίστοιχα για τη Λιβύη γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο κόσμος που βρίσκεται παγιδευμένος εκεί αντιμετωπίζει συνθηκες σύγχρονης δουλείας, βασανιστήρια και βιασμούς την ίδια στιγμή που σε πολλά από τα διασωστικά πλοία δεν επιτρέπεται να βγουν στη θάλασσα. Αυτο θα όφειλε να είναι κάθε μέρα πρώτη είδηση ωστόσο κάτι τέτοιο δε συμβαίνει παρα μόνο τώρα με τις εξελίξεις στη συμφωνία Τουρκίας- Λιβύης.

Έτσι και το Calais, όσο υπήρχε η «ζούγκλα» (the jungle) υπήρχε και ως είδηση πιο ζωντανό. Πλέον η κάλυψη είναι μικρότερη και πιο στοχευμένη. Για παράδειγμα, από το καλοκαίρι όταν επιχειρήθηκαν κάποια περάσματα προς την Αγγλία αλλα και τον προήγουμενο μήνα (Νοέμβριος 2019) με τις εκκενώσεις κάποιων καμπς το θέμα αναμοχλεύτηκε ξανά.

Η συζήτηση πέρι μιντιακής κάλυψης είναι τεράστια διότι προυποθέτει να μιλήσουμε και για το είδος των ιστοριών και του ρεπορτάζ που χρησιμοποιείται από τα Ευρωπαικά μέσα, το οποίο συχνά επικεντρώνεται σε εικόνες δυστυχίας (δες για παράδειγμα εικόνες πνιγμών), τρομολαγνία (όπως πχ.οι «ανεξέλεγκτες ροές» που υποδηλώνουν ότι οι αριθμοί των μεταναστρ(ιώ) είναι μη -διαχειρίσιμοι ή συμπλοκές μεταξύ μεταναστών και η εικόνα του απολίτιστου και επικίνδυνου ξένου και αντίστοιχα οι πολιτικές δηλώσεις ως προς την αντιμετώπισης τους. Απο την άλλη υπάρχουν και τα «success stories», εκείνων δηλαδή που τα κατάφεραν, των μεταναστών entrepreneurs κλπ. που αναπαράγουν διαχωρισμούς μεταξύ καλών vs κακών μεταναστών, εκείνων που μπορούν να ενσωματωθούν και να προσφέρουν vs εκείνων που δεν δικαιούνται βοήθειας. Υπάρχει μια βρώμικη σχέση μεταξύ των κυρίαρχων δυτικών μέσων ενημέρωσης και του τρόπου μετον οποίο χρησιμοποιούν τους μετανάστες η οποία δεν είναι άσχετη με τη γενικότερη άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη: Οι μετανάστες κινούνται σε 2 εναλλασόμενες διαστάσεις. Είτε είναι οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη την ελέημοσύνη μας και μας χρωστάνε τον απόλυτο σεβασμό τους είτε μια απειλή για τον πολιτισμό μας που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Όσον αφορά τον αντίκτυπο που έχει αυτό για τους μετανάστες, θα έλεγα ότι πιθανώς να μην είναι τόσο η μη/κάλυψη των ειδήσεων που επιδρά στους μετανάστες αλλα οι ίδιες οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν. Η στρατηγική της Ε.Ε. είναι ξεκάθαρη: Εάν κακοπερνάνε θα στείλουν το μήνυμα και στους φίλους/συγγενείς που θέλουν να έρθουν για να τους αποτρέψουν. Φυσικά η πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι αυτό δεν είναι μια επτυχημένη συνταγή απώθησης. Σε σχέση με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ίσως σε ενα βαθμό να τους δίνει ενα μήνυμα ότι ο κόσμος τους έχει ξεχάσει, ειδικά αν το συγκρίνουμε με τα πρώτα χρόνια που οι δημοσιογράφοι κονταροχτυπιούνταν για μια συνέντευξη και ενα πλάνο.

Υπάρχουν καθόλου αυτοοργανωμένες δομές παροχής στήριξης σε μετανάστες ή το κομμάτι αυτό έχει κυριαρχηθεί από ΜΚΟ;

Έκανα λίγη προσωπική έρευνα πάνω στο θέμα και απ’ όσο κατάλαβα συνεχίζει να υπάρχει μια ομάδα No Borders, την οποία όμως δεν συνάντησα σε καμία από τις επισκέψεις μου και νομίζω ότι σε γενικές γραμμές κρατάνε χαμηλό προφίλ, δικαιολογημένα. To site τους είναι αυτο και είναι ενημερωμένο σχετικά με τις δράσεις και θέσεις τους οπότε προτείνω σε όποι@ ενδιαφέρεται να διαβάσει απευθείας από την πηγή: https://calaismigrantsolidarity.wordpress.com/. Λόγω του πρότζεκτ που συμμετείχα αλληλεπιδρούσα με κάποιες μικρές οργανώσεις, οι οποίες όπως είπα παραπάνω διαφέρουν σε οργάνωση από τις κλασσικές ΜΚΟ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ορισμένες λειτουργούν – ως ενα βαθμό πάντα- κάπως πιο οριζόντια στην εσωτερική τους οργάνωση ενώ παράλληλα εμφανίζονται και πιο συνειδητοποιημένες ως προς τις σχέσεις εξουσίας/εξάρτησης με τους μετανάστες/ριες, με μια διάθεση απομάκρυνσης από τη λογική της φιλανθρωπίας και προσέγγισης ενος είδους αλληλεγγύης. Παράλληλα, προσπαθούν να κάνουν και ενα είδος pro- migrant campaigning εκτός από την παροχή υλικής βοήθειας. Ενώ συντάσσομαι με τον κόσμο που κρατάει μια κριτικη θέση σε σχέση με τις ΜΚΟ και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις εν γένει, νομίζω ότι είναι ενδιαφέρον το ότι υπάρχει μια αλλαγή και διαφοροποίηση στα χαρακτηριστικά τους ορισμένα από τα οποία θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε και σε αυτοοργανωμένες ομάδες. Από τη μια πλευρά αυτο θα μπορούσε να είναι θετικό μια και καλυτερεύει την αλληλεπίδραση μεταξύ εθελοντών – μεταναστ(ρι)ών, από την άλλη πλευρά χρειάζεται να σκεφτούμε τί μπορεί να σημαίνει (για τα κινήματα) το γεγονός ότι κάποιες Μ.Κ.Ο αποκτούν πιο κινηματικά χαρακτηριστικά, ειδικά σε μια περίοδο επιλεκτικής ποινικοποίησης της αλληλεγγύης και θεσμικής αφομοίωσης της; Για όσες/ους ενδιαφέρονται για λίγη μελέτη υπάρχει επίκαιρη, κριτική βιβλιογραφία η οποία μελετά την συνύπαρξη και αλληλεπίδραση της στρατικοποίησης με τον ανθρωπισμό και το ρόλο των ανθρωπιστικών οργανώσεων στη συντήρηση και εξάπλωση, ακόμα, των συνόρων.

Πώς αντιμετωπίζουν την ψυχολογική βία της φτώχειας και των ακραίων συνθηκών διαβίωσης οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που είναι αναγκασμένοι να παραμένουν εκει; Παρεχεται ψυχολογική στηριξη απο ΜΚΟ ή από άλλους φορείς;

Ο κόσμος που βρίσκεται στο Calais βρίσκεται σε μια κατάσταση παγιδέματος. Δεν μπορεί να πάει πίσω και παλεύει να πάει μπροστά κάτι που όμως είναι χρονοβόρο και δύσκολο. Παρότι η φτώχεια, η βία και η εξαιρετικά δύσκολη καθημερινότητα που αντιμετωπίζουν είναι σημαντικοί παράγοντες και δεν τους υποτιμώ καθόλου, θα έλεγα όμως ότι είναι αυτη η κατάσταση του ενδιάμεσου, που στα αγγλικά λέμε «in limbo» που τσακίζει ψυχολογικά κάποιον. Θυμάμαι μια από τις πρώτες μέρες στο Calais χαμογέλασα και είπα σε εναν άνθρωπο «Hey, are you OK?» σε μια προσπάθεια να ανοίξω κουβέντα. Μου απάντησε πολύ σοβαρός «Νο» και όταν ξαναρώτησα «why not OK?» μου είπε «Ι’m here». Ήταν ίσως από τις πιο άσχημες στιγμές που δεν ξέρεις τί να απαντήσεις. Οι δύο οργανώσεις που γνωρίζω ότι παρέχουν στήριξη είναι το Refugee Women’s Centre και το Refugee Youth Service, το οποίο αν δεν κάνω λάθος ασχολείται κατα βάση με ασυνόδευτα παιδιά. Υπάρχουν επίσης κοινωνικά κέντρα όπως το Secours Catholique, το οποίο παρέχει στήριξη σε ευάλωτα άτομα καθώς και ενα safe space κοινωνικοποίησης των ανθρώπων που το επισκέπτονται.

Αν έχουμε κάτι να προσφέρουμε στους μετανάστες/ριες μέσω της έρευνας μας αυτο είναι η προσπάθεια να μεταφέρουμε τις φωνές τους ακόμα πιο μακριά βρίσκοντας τρόπους να σχεδιάζουμε συνεργατικές έρευνες με εκείνους και όχι για εκείνους, ώστε να επιτυγχάνεται η όσο το δυνατόν καλύτερη εκπροσώπηση τους.

Σου μίλησαν οι άνθρωποι για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους;

Είναι τόσο ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ο κόσμος ή έστω κάποιος κόσμος δεν χάνει το κουράγιο του. Όπως προείπαμε, η συνθήκες διαβίωσης είναι απογοητευτικές κι όμως όταν μιλάς με κάποιον διακρίνεις την αποφασιστικότητα του να τα καταφέρει. Ορισμένοι άνθρωποι έχουν οικογένεια στην Αγγλία και προσπαθούν να φτάσουν εκεί. Άλλοι έχουν ακούσει ότι είναι ενα καλό μέρος και θέλουν να πάνε και να βρούν μια οποιαδήποτε δουλειά ή να σπουδάσουν. Είναι όμως ξεκάθαρο στον τρόπο που μιλάνε ότι το θεωρούν ως τη μόνη επιλογή. Να πάνε μπροστά, να φύγουν από το Calais. Ενδιαφέρον έχει επίσης το ότι ο περισσότερος κόσμος που μίλησα δεν συμπαθούσε τη Γαλλία και δεν ήθελε να μείνει εκεί. Το οποίο είναι πολύ λογικό αν σκεφτούμε την καταστολή που δέχονται. Αυτό που δεν φαίνεται να γνωρίζουν (ή να αναφέρουν έστω) είναι ότι ένα μέρος όλης αυτού του securitization που αντιμετωπίζουν χρηματοδοτείται από τη Βρετανία.

Με ποιούς τρόπους μπορεί να συμβάλει η ακαδημαϊκή έρευνα στην γνωστοποίηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες στην Ευρώπη σήμερα;

Η ακαδημαϊκή έρευνα σε αντίθεση με το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ δεν στοχεύει απαραίτητα στο να αναδείξει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει μια κοινωνική ομάδα μια δεδομένη στιγμή. Χρησιμοποιεί στοιχεία της επικαιρότητας με σκοπό να αναλύσει ενα ευρύτερο ζήτημα, να αναδείξει τη μεγάλη εικόνα, τα αίτια, τις προεκτάσεις της, τις συνέπειες προκειμένου η κοινωνία να αντιλαμβάνεται πιο ολιστικά μια κατάσταση. Στην περίπτωση του μεταναστευτικού, μέσω της έρευνας μπορούμε να εντοπίσουμε ομοιότητες σε πρακτικές διαχείρισης των μεταναστών όπως για παράδειγμα η εξάπλωση του Αυστραλιανού μοντέλου στην Ευρώπη, τα αίτια της μετανάστευσης τα οποία είναι σύνθετα και μπορεί να μεταβάλλονται αναλόγως την εποχή,τους λόγους πίσω από την αντιμεταναστευτική μιντιακή προπαγάνδα κ.ο.κ.

Σε αντίθεση με την δημοσιογραφία, της οποίας τα αποτελέσματα είναι πιο απτά, η ακαδημαική έρευνα είναι μια πιο μακροπρόθεσμη διαδικασία που ακριβώς για αυτο το λόγο δεν μπορεί να φέρει άμεσα αποτελέσματα στη ζωή των μεταναστών. Θα λέγαμε ψέμματα αν προσεγγίζαμε κάποιον μετανάστη/ρια και ζητούσαμε να μας μιλήσει υποσχόμενοι/ες να αλλάξουμε την καθημερινότητα ή το κοντινό μέλλον του. Αυτο που μπορεί να κάνει η έρευνα και δη η πολιτικοποιημένη και ακτιβιστική έρευνα είναι να επιχειρήσει να αλλάξει το διάλογο και κατ’επέκταση τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι. Θεωρώ ότι είναι καθήκον μας ως ακαδημαικοί να μην παραμένουμε θεατές στα κοινωνικά γεγονότα αλλα να παίρνουμε θέση μέσω της δουλειάς μας και υπέρ των μειονοτήτων που βάλλονται. Αυτο φαίνεται να το συμμερίζονται και άλλοι συνάδελφοι και συναδέλφισσες αφού από το 2015 και μετά υπήρξε ενα σημαντικό ρεύμα ακαδημαικών προερχόμενοι από διάφορα πεδία που ασχολήθηκε με την «μεταναστευτική κρίση». Πολλοί από αυτούς/ες προσέγγισαν το θέμα με κριτική σκοπιά, με διάθεση απο-αποικιοποίησης(decolonization)της ακαδημαικής γνώσης και προώθησης ριζοσπαστικού ή έστω προοδευτικού λόγου. Αν έχουμε κάτι να προσφέρουμε στους μετανάστες/ριες μέσω της έρευνας μας αυτο είναι η προσπάθεια να μεταφέρουμε τις φωνές τους ακόμα πιο μακριά βρίσκοντας τρόπους να σχεδιάζουμε συνεργατικές έρευνες με εκείνους και όχι για εκείνους, ώστε να επιτυγχάνεται η όσο το δυνατόν καλύτερη εκπροσώπηση τους. Παράλληλα, να επιχειρούμε να επέμβουμε και να αντεπιτεθούμε στον κυρίαρχο λόγο με τεκμηριωμένες ανταπαντήσεις που θα αποδομούν ρητορικές μίσους και ξενοφοβικές ιδέες.

Εδώ βέβαια και μιλώντας για κυρίαρχο λόγο πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι οι οποίοι ασκούν κριτική στο ρόλο του πανεπιστημίου ως θεσμό και αμφιβάλλουν για το κατα πόσο μπορεί να παραχθεί γνώση που δεν θα εξυπηρετεί το σύστημα, το κράτος και τον καπιταλισμό. Νομίζω ότι χρειάζεται να ακούμε αυτη την κριτική και να δρούμε έχοντας την στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Σε αυτο το πλαίσιο λοιπόν, ίσως ακούγεται ρεφορμιστικό να λέμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε το διάλογο και ίσως να είναι σε ενα βαθμό. Παρόλα αυτα στην ακαδημία υπάρχουν πολιτικοποιημένοι άνθρωποι, ενεργοί μέσα στα κινήματα, που εφευρίσκουν τρόπους να δημιουργούν ρωγμές στο σύστημα παραγωγής γνώσης χωρίς να προδίδουν τα πιστεύω τους. Σε μια περίοδο που οι μετανάστες αντιμετωπίζονται σαν απειλή, τα κέντρα κράτησης σαν απαραίτητη λύση, η ανθρώπινη ζωή σαν άνευ σημασίας κ.ο.κ είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχουν έρευνες που ρίχνουν φως στις πολιτικές που εξυπηρετούν τα (κλειστά) σύνορα και άνθρωποι στα αμφιθέατρα που να φέρνουν στο προσκήνιο τους αγώνες των μεταναστών αλλάζοντας την εικόνα τους από needy άτομα σε αυτόβουλους ανθρώπους που παλεύουν για τον έλεγχο της ζωής τους. Αυτες οι έρευνες βέβαια πρέπει να γίνονται έχοντας στο νου μας πρωτίστως την ασφάλεια των ανθρώπων που αφορούν (εν προκειμένω τους μετανάστες) και έπειτα το να συλλέξουμε τα δεδομένα που μας χρειάζονται. Χρειάζεται δηλαδή να σκεφτόμαστε ποιός θα χρησιμοποιήσει αυτά τα ευρύματα και με τί σκοπό προτού ξεκινήσουμε μια έρευνα,να επιλέγούμε τί θα μοιραστούμε και με ποιό τρόπο.

Η αντιπληροφόρηση όμως στην εποχή των fake news, του τόσο διαδεδομένου ρατσιστικού λόγου και λόγου μίσους είναι απαραίτητη για το ξεκίνημα διαλόγου με την κοινωνία και τους νέους, για την αποδόμηση ακροδεξιών απόψεων και ψευδών ειδήσεων. Αυτό ισχύει για το μεταναστευτικό και πολλά άλλα ακόμα θέματα.

Πώς μπορεί να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος όταν λαμβάνει διαρκώς αρνητικά μηνύματα από τα ΜΜΕ για τους μετανάστες; Πώς μπορούμε μέσω της τεχνολογίας γενικότερα και της αντιπληροφόρησης ειδικότερα να θωρακίσουμε τους ανθρώπους απέναντι στην διάδοση ακροδεξιών αντιλήψεων περί μετανάστευσης;

Αντιλαμβάνομαι την κοινωνία ως μια σύνθεση διαφορετικών τμημάτων κόσμου που αντιδρούν διαφορετικά στις εξελίξεις τόσο στο μεταναστευτικό όσο και σε άλλους τομείς της ζωής. Αφενός υπάρχουν οι απολιτίκ και αδιάφοροι που ίσως αποτελούν και την πλειοψηφία του συνόλου, αφετέρου υπάρχουν οι πολιτικοποιημένοι άνθρωποι που παραμένουν σταθερά παρόντες στους κοινωνικούς αγώνες και έπειτα υπάρχει και αυτή μερίδα κόσμου που διαθέτει μια πολιτική, προοδευτική σκέψη και αντίληψη του τί συμβαίνει και για ποιούς λόγους αλλα βρίσκεται σε μια κατάσταση απογοήτευσης από τις υπάρχουσες πολιτικές και σταδιακά καταλήγει όλο και πιο αδρανής αφου θεωρεί ότι δεν εκπροσωπείται από κανέναν. Αυτη η τελευταία κατηγορία νομίζω ότι προσφέρει τις μεγαλύτερες δυνατότητες απεύθυνσης και η αντιπληροφόρηση κατ’εμε είναι από τα πιο ισχυρά όπλα ενός κινήματος προκειμένου να επικοινωνήσει με το προοδευτικό αυτο τμήμα του κόσμου και να επιχειρήσει να το (επανα)φέρει στο δρόμο.

Τα μέσα δικτύωσης έχουν ισχυρή θέση στην καθημερινότητα μας και πιστεύω ότι μπορούν να βρεθούν τρόποι να αξιοποιηθούν για τους σκοπούς ενός αναρχικού /αντιεξουσιαστικού κινήματος. Δεν είμαι υπερ της εξιδανίκευσης της τεχνολογίας από την άλλη όμως δεν πιστεύω και στη δαιμονοποίηση της. Η δράση του κόσμου ξεκινάει και τελειώνει στο δρόμο, στις γειτονιές, στους ελεύθερους κοινωνικούς χώρους,μέσα τα πανεπιστήμια, στις καταλήψεις, στους χώρους εργασίας. Η αντιπληροφόρηση έρχεται συνδρομητικά στις δράσεις. Νομίζω ότι μια μίξη τεχνικών που θα επιτρέπουν την ευελιξία στη χρήση ψηφιακών και αναλογικών μέσων είναι η ιδανική. Ας πούμε, πορείες και μοιράσματα κειμένων χέρι με χέρι, κουβέντες με τους περαστικούς είναι πρακτικές που ζωντανεύουν το δημόσιο χώρο και διατηρούν την αδιαμεσολάβητη απεύθυνση. Απο την άλλη πλευρά, αμφιβάλλω αν οι τόσες αφίσες, τα τρικάκια, και τις μικροφωνικές φέρνουν πλέον τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δεν προτείνω την κατάργηση τους αλλα μάλλον μια προσαρμογή και παρέμβαση στο διαδικτυακό περιβάλλον με όρους που θα εγγυώνται την ασφάλεια των χρηστών στο μέγιστο βαθμό -γιατί σαφώς και η τεχνολογία είναι μέσο επιτήρησης- και με στάση κριτική στην κοινωνία του θεάματος – όσο αυτό μπορεί να είναι ρεαλιστικό.

Και φυσικά κάθε μέσο έχει τη δική του χρησιμότητα και βάσει αυτης επιλέγεται ή απορρίπτεται. Η αντιπληροφόρηση όμως στην εποχή των fake news, του τόσο διαδεδομένου ρατσιστικού λόγου και λόγου μίσους είναι απαραίτητη για το ξεκίνημα διαλόγου με την κοινωνία και τους νέους, για την αποδόμηση ακροδεξιών απόψεων και ψευδών ειδήσεων. Αυτό ισχύει για το μεταναστευτικό και πολλά άλλα ακόμα θέματα. Κι ας μην ξεχνάμε βεβαίωςόλο τον κόσμο της επαρχίας που δεν εχει την πολυτέλεια να βρίσκεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και να «ζεί» τις εξελίξεις, ή να ενημερώνεται απο άλλα μέσα και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απο το ίντερνετ. Αυτο που είναι όμως πραγματικά απαραίτητο, είναι να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι χρειάζεται να μιλάμε στον κόσμο απλουστευμένα, με όρους κατανοητούς μακριά απο φανφαρολογία που στοχεύει στον εντυπωσιασμό.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στην καταπολέμηση του ακροδεξιού λόγου και ακριβώς επειδή βασίζεται τόσο πολύ στο λαικισμό και τη διέγερση συναισθημάτων, χρειάζεται να μην παίρνουμε τίποτα ως αυτονόητο αλλα να εξηγούμε ακόμα και τα πράγματα εκείνα που μας φαίνονται ανόητα ή ανευ σημασίας. Θέλει φοβερή υπομονή και ανοιχτότητα στο διάλογο να παραμείνεις ψύχραιμος όταν ακούς πράγματα που σου φαίνονται εξωφρενικά, δεν είναι καθόλου εύκολη διαδικασία.

Με άλλα λόγια να είμαστε όντως μαζί με τους μετανάστες/ιες στις διεκδικήσεις τους και ακόμα περισσότερο να προσπαθούμε να βρίσκουμε σημεία σύγκλισης με τις δικές μας και να χτίζουμε κοινούς αγώνες γύρω από ταξικά, έμφυλα ζητήματα.

Γενικά υπάρχει μια τάση να στιγματίζονται οι μεταναστες ως «παθητικά υποκείμενα» κατι που όχι μόνο πολυ λανθασμένα τους καθιστά «ανήμπορους» στην κοινη γνωμη αλλα πιθανώς αποπολιτικοποιεί και την οποιαδήποτε πράξη αντίστασης ή αλληλεγγύης τους. Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η λάθος αντίληψη;

Με την αναγνώριση τους από πλευρά μας ως πολιτικά υποκείμενα και έπειτα με τη συνεχή προβολή και στήριξη των αγώνων τους στην υπόλοιπη κοινωνία. Ακόμα και όταν αυτοί οι αγώνες δεν είναι «κομμένοι και ραμμένοι» στα μέτρα των ντόπιων κινημάτων, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε την αναμφίβολα προνομιακή μας θέση, ως ακαδημαικοί, δημοσιογράφοι, ντόπιοι/ες, λευκοί/ες, με χαρτιά κλπ. για να τους δημοσιοποιούμε και ίσως κατα κάποιο τρόπο να τους κάνουμε legitimize στα μάτια εκείνων που τους βλέπουν ως «οι αχάριστοι μετανάστες που διαμαρτύρονται». Με άλλα λόγια να είμαστε όντως μαζί με τους μετανάστες/ιες στις διεκδικήσεις τους και ακόμα περισσότερο να προσπαθούμε να βρίσκουμε σημεία σύγκλισης με τις δικές μας και να χτίζουμε κοινούς αγώνες γύρω από ταξικά, έμφυλα ζητήματα. Δεν μπορούμε σαφώς να έχουμε καμία πίστη στα συστημικά μίντια να επικοινωνήσουν τους αγώνες των μεταναστ(ρι)ών χωρίς να επιχειρήσουν να προδώσουν κάποιο αρνητικό πρόσημο οπότε εδώ η αξία της αντιπληροφόρησης γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Οι άνθρωποι που εξεγείρονται στα καμπς, για παράδειγμα, μπορεί να έχουν ως πρώτο πρόταγμα τις συνθήκες διαβίωσης αυτό όμως καθόλου δε σημαίνει ότι μένουν εκεί. Σαφέστατα ο τελικός στόχος είναι η ελευθερία μετακίνησης τους και η ελευθερία να αποφασίζουν για τη ζωή τους. Αυτο που με ανησυχεί εμένα είναι κατα πόσο ο κόσμος μπορεί πλέον να ξέφυγει από τη ρητορική των μίντια, να βγει από τη νοοτροπία που λέει ότι «δε φτάνει που τους ταίζουμε διαμαρτύρονται κιόλας» και νομίζω ότι αν μπορέσει να υπάρξει μια πιο άμεση και αδιαμεσολάβητη ιδανικά επαφή των μεταναστ(ρι)ών με τον κόσμο αυτό ίσως υπάρχει και μια ελπίδα. Σαφώς δεν αναφερόμαι σε ακροδεξιούς και ρατσιστές αλλα σε κόσμο που ακόμα πιστεύει ό,τι του σερβίρει η τηλεόραση/ίντερνετ και δυστυχώς είναι πολύς αυτος ο κόσμος.

Ως ερευνήτρια, βιώνεις αυτη τη μοναδικότητα της εγγύτητας που προσφέρει η εθνογραφία, αντιμετωπίζοντας όμως παράλληλα και όλες τις ψυχοφθόρες επιδράσεις από την επαφή με μία πραγματικότητα που ειναι εγκλωβίζει τους ανθρώπους σε τραυματικές συνθήκες που δεν επέλεξαν, που βιώνουν την απώλεια (είτε της βίαιης απομακρυνσης τους απο τη χωρα τους είτε αγαπημενων ατόμων), καταστάσεις που προκαλούν πόνο, θλίψη και απόγνωση. Ποιά είναι η θέση των πρακτικών self care στη ζωη των ερευνητών και των ακτιβιστών που ασχολούνται με το προσφυγικό;

Μετά από σχεδόν πέντε χρόνια ενασχόλησης με το μεταναστευτικό υπάρχουν δύο ειδών δυσκολίες που έχω διαπιστώσει σχετικά με την έρευνα πεδίου. Αφενός το πώς να διαχειριστείς συνομιλίες με τον κόσμο που συναντάς ώστε να μην πεις κάτι που δεν πρέπει, να μην πυροδοτήσεις κάποια αντίδραση που δεν ξέρεις πώς να αντιμετωπίσεις. Τα τραύματα του κόσμου μπορεί να είναι εμφανή αλλα και όχι και οι περισσότερες από εμας δεν γνωρίζουμε πώς να φερθούμε σε μια τέτοια κατάσταση. Εμένα αυτό προσωπικά έχω δει ότι με φρενάρει αρκετά στο να μιλήσω ελεύθερα αλλα επίσης είναι κάτι που εξαρτάται και από τον άνθρωπο. Άλλοι ερευνητές μπορεί είναι πιο ανοιχτοί σαν άνθρωποι κ φυσικά εξαρτάται και από τους μετανάστες και κατα πόσο είναι πρόθυμοι/ες να μοιραστούν πράγματα.

Η δεύτερη δυσκολία είναι αυτή που ανεφέρες, το «κάψιμο» που έρχεται αργά ή γρήγορα. Έίμαι σίγουρη ότι όποιος/α διαβάζει τώρα και έχει ασχοληθεί μακρόχρόνια ή εντατικά με το μεταναστευτικό καταλαβαίνει απόλυτα για τί πράγμα μιλάω. Από ενα σημείο και έπειτα αρχίζει να επηρεάζει την καθημερινότητα σου. Τα νέα που διαβάζεις, οι εξελίξεις που συμβαίνουν αναμφίβολα συνδέονται με άτομα που έχεις γνωρίσει για τα οποία χαίρεσαι ή ανησυχείς, υπάρχουν στο μυαλό σου είτε βρίσκεσαι κοντά είτε μακριά τους. Αυτο που βοηθάει κατ’εμέ είναι να προσπαθούμε να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι δεν μπορούμε να δώσουμε λύσεις και απαντήσεις σε τόσο κεντρικά ζητήματα και αντί να αισθανόμαστε ενοχικά γι’ αυτο, να αναγνωρίζουμε ότι προσπαθούμε μέσω της πολιτικής και ανθρωπιστικής μας εμπλοκής να ανατρέψουμε την κατάσταση.

Παράλληλα, να προσπαθούμε να διατηρούμε ενα προσωπικό χώρο και χρόνο – ακόμα κι αν η σκέψη τείνει να μένει πίσω. Είναι σημαντικό να αποδεχόμαστε ότι μερικές φορές δεν είμαστε καλά και ότι είναι απολύτως φυσιολογικό να αισθανόμαστε έτσι. Να μοιραζόμαστε λοιπόν και να ζητάμε στήριξη. Είναι κάτι που λέω συχνά, ότι υπάρχει η ζωή πριν και μετά το 2015 και ότι οι άνθρωποι που ήταν ενεργοί σε αυτή τη συνθήκη βλέπουν αλλιώς πλέον τη ζωή τους.

Οι ακαδημαικοί εν τω μεταξύ είμαστε οι light καταστάσεις. Φαντάσου τί συμβαίνει στο μυαλό ανθρώπων που είδαν κόσμο να πνίγεται στο Αιγαίο. Ή την ανησυχία εκείνων που έχουν δημιουργήσει σχέσεις με μετανάστ(ρι)ες (φιλικές, ερωτικές, πολιτικές) και βλέπουν αυτο τον κόσμο να τραβιέται σε κέντρα κράτησης, να μην ξέρει τί μέλλει γενέσθαι με τα χαρτιά του, τη στέγαση του κ.ο.κ Είναι μια ψυχοφθόρα κατάσταση.

Δεν ξέρω αν υφίσταται κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα (νομίζω ότι υπήρχε παλιότερα) αλλα στο Calais, υπάρχει μια ομάδα η οποία είναι στη διάθεση των εθελοντών παρέχοντας εμπιστευτικό περιβάλλον στο οποίο κάποιος/α μπορεί να συζητήσει ό,τι τον απασχολεί και να λάβει την απαραίτητη στήριξη. Αυτο είναι αναγκαίο γιατί πολλές φορές κοντινά και αγαπημένα μας πρόσωπα δεν μπορούν να καταλάβουν ακριβώς για τί πράγμα μιλάμε επειδή βρίσκονται εξω από «αυτό», χωρίς να σημαίνει ότι δεν μας νοιάζονται.

Ξαφνικά μια παρέα μεταναστών που καθόταν σε κύκλο αραχτοί, αρχίζει να καίει πλαστικά για να ζεσταθεί. Αυτόματα μου ήρθε στο μυαλό αντίστοιχη εικόνα από την πλατεία Εξαρχείων με τη διαφορά ότι το καμπ στο Dunkirk βρίσκεται δίπλα σε μια προστατευόμενη έκταση natura δίπλα στο νερό που παρά τα σκουπίδια παραμένει πανέμορφη.

Ποιός ο ρόλος της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή των προσφυγων και των μεταναστών;

Σκέψου τη σημασία της τεχνολογίας στη δική σου ζωή και πολλαπλασίασε το επί 10! Η τεχνολογία παίζει βασικό ρόλο στη ζωή των μεταναστών καθ’όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους από τη στιγμή που θα προετοιμαστούν για αυτό μέχρι να φτάσουν στον τελικό προορισμό. Το κινητό και συγκεκριμένα το smartphone, αποκτά όμως διπλή λειτουργία. Από τη μία ως συσκευή που βοηθάει στην επιβίωση μέσω εργαλείων προσανατολισμού, μεταφραστικών υπηρεσιών,της εύρεσης και διαστάυρωσης αναγκαίων πληροφοριών και φυσικά της διασφάλισης της επικοινωνίας με την οικογένεια και τους φίλους αποστολης εμβασμάτων. Από την άλλη, λειτουργεί παράλληλα ως εργαλείο εντοπισμού των διαδρομών που ακολουθούν οι μετανάστες από τις συνοριοφυλακές. Μου έχουν διηγηθεί ιστορίες στις οποίες τα κινητά έσωσαν κόσμο από βάρκες που βούλιαζαν στέλνοντας τις συντεταγμένες τους και φορές που οι διακινητές έχουν χτυπήσει κόσμο επειδή δεν ήθελε να κλείσει το κινητό του ενώ περνούσαν τα σύνορα. Ο διττός ρόλος της τεχνολογίας είναι βέβαια κάτι που ισχύει και για το γενικό πληθυσμό, στην περίπτωση όμως των μεταναστών ελαχιστοποιείται η επιλογή του να μην χρησιμοποιήσουν ορισμένα εργαλεία ή/και υπηρεσίες.

Κάτι άλλο που αξίζει να συζητηθεί εδώ είναι η αντίληψη ότι οι μετανάστες είναι πάντοτε «connected». Αυτό ισχύει μεν σε μεγάλο βαθμό, σχεδόν όλος ο κόσμος διαθέτει μια συσκευή και πρόσβαση στο ίντερνετ. Χρειάζεται όμως να θυμόμαστε ότι απλα πράγματα όπως ρεύμα για φόρτιση, χρήματα για συνεχές top up ή μια αξιόπιστη και ασφαλής σύνδεση δεν είναι αυτονόητα για κάποιον που μένει στα πάρκα, σε καμπ, ή ακόμα περισσότερο σε ένα κέντρο κράτησης. Τέλος, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι η εικόνα της μετανάστριας/η που βγάζει σελφι στις ακτές της Λέσβου χρησιμοποιήθηκε κατα κόρον στον αντι-μεταναστευτικό, ακροδεξιό λόγο με σκοπό να πλήξει την εικόνα των νεοφερμένων ανθρώπων ως «γνήσιωνπροσφύγων». Εδώ λοιπόν γυρίζουμε πίσω σε αυτο που λέγαμε ότι οι μετανάστες είναι αποδεκτοί μόνο εφόσον ανταποκρίνονται στην εικόνα του φτωχού και κατατρεγμένου. Άρα, βάσει αυτης της μη-λογικής όποιος έχει χρήματα για να έχει ενα (καλό) κινητό δεν μπορεί να έιναι «πραγματικός» πρόσφυγας.

Πώς μπορεί να διασφαλιστεί μεγαλύτερη συμμετοχικότητα μεταναστών και προσφύγων στα μεσα αντιπληροφόρησης; Ποιοί παράγοντες (π.χ. εσωστρέφεια των εγχειρηματων, αδυναμία χρήσης κοινής γλώσσας κλπ) συμβάλλουν στο γεγονός ότι οι μετανάστες δεν ειναι ορατοί στην αντιπληροφόρηση, όχι ως θέμα αλλά ως δρώντα υποκείμενα.

Χμ, αυτή είναι ίσως μια ερώτηση που μπορείτε να απαντήσετε καλύτερα όσες/οι ασχολείστε πιο εντατικά με τα μέσα αντιπληροφόρισης βάσει των εμπειριών σας. Υποθέτω ότι το α και το ω είναι να αναγνωρίσουμε ότι δεν ενδιαφέρονται όλοι οι μεταναστες/ιες να ασχοληθούν με αυτα τα εγχειρήματα. Εκείνοι/ες όμως που θα ενδιαφερθούν, η μειοψηφία, χρειάζεται να αισθανθούν ότι υπάρχει το φιλόξενο περιβάλλον για να βγάλουν δικό τους λόγο και ότι ο κόσμος που πλαισιώνει τα εγχειρήματα αυτα δεν τους αντιμετωπίζει ως ντε φάκτο απολιτίκ με σκοπό να τους πολιτικοποιήσει ή να τους φέρει στα μέτρα τους. Όσον αφορά το ζήτημα της γλώσσας… το ξέρουμε χρόνια τώρα πια ότι είναι τεράστιο εμπόδιο αρχικά αλλα φοβερά ωφέλιμο μόλις καμφθεί και θέλει υπομονή και χρόνο για να καμφθεί, δε γίνεται όμως αλλιώς. Συζητάς, ξανασυζητάς επί μακρόν, βρίσκεις κοινά σημεία και σημεία αντιπαράθεσης, βλέπεις κατα πόσο υπάρχει ενας κοινός παρονομαστής και μετά προχωράς σε μια συνεργατική, απο κοινού προσπάθεια αντιπληροφόρησης. Αν δεν κολλήσει, δεν κόλλησε υποθέτω όπως θα γινόταν και με τους ντοπιους. Είναι όμως καλό να θυμόμαστε ότι εκείνες/οι δεν εχουν προσβάσιμα τα κανάλια που έχουμε εμείς οπότε ίσως θα βοηθούσε να κάνουμε ενα βήμα πιο πίσω ώστε η φωνή των μεταναστών να βγεί επιτέλους μπροστά. Θεωρητικές σκέψεις είναι αυτές, θα ήταν ενδιαφέρον να υπήρχε ενας απολογισμός από ομάδες που το έχουν προσπαθήσει επιτυψημένα ή μη, να μαθαίνουμε και από τις αποτυχίες μας.

Ποιές εικόνες σου έμειναν στο μυαλό από το ταξίδι σου εκεί;

Έχω πολλές εικόνες. Συνεχίζοντας την παραπάνω συζήτηση για την τεχνολογία θα πω αρχικά τη στιγμή που το βαν μιας Μ.Κ.Ο βγάζει ενα ταμπλό με αυτοσχέδιες πρίζες και γεννήτρια για φόρτιση των κινητών και ο κόσμος κυριολεκτικά ορμάει προς τον άνθρωπο που το κουβαλάει ώστε να προλάβει να βάλει το φορτιστή του. Είδα τον άνθρωπο να χάνεται μέσα σε ενα πλήθος που πάλευε να βρει μια διαθέσιμη πρίζα. Η δεύτερη εικόνα είναι κατα την πρώτη μου επίσκεψη στο Dunkirk όπου με το που πέφτει το σκοτάδι αρχίζει μια φοβερή βροχή με αέρα και ο κόσμος ξεκινάει να φεύγειπρος τις σκηνές του. Ξαφνικά μια παρέα μεταναστών που καθόταν σε κύκλο αραχτοί, αρχίζει να καίει πλαστικά για να ζεσταθεί. Αυτόματα μου ήρθε στο μυαλό αντίστοιχη εικόνα από την πλατεία Εξαρχείων με τη διαφορά ότι το καμπ στο Dunkirk βρίσκεται δίπλα σε μια προστατευόμενη έκταση natura δίπλα στο νερό που παρά τα σκουπίδια παραμένει πανέμορφη. Και τέλος έχω στο μυαλό μου μια φράση που μου μετέφερε μια κοπέλα που γνώρισα εκεί και που της είχαν πει κάποιοι φίλοι της μετανάστες: «Εάν θέλεις να είσαι ασφαλής να κυκλοφορείς μαζί μας. Έχουμε πάντα την αστυνομία να μας ακολουθεί όπου κι αν πάμε». Νομίζω ότι αυτη η ειρωνεία μεταφέρει πολύ εύστοχα την κατάσταση που βιώνουν οι άνθρωποι εκεί καθημερινά.

Στηρίξτε το omniatv:

Σχόλια

0 0 votes
Βαθμολογία άρθρου
Subscribe
Notify of
guest
0 Σχόλια
Inline Feedbacks
View all comments
Μετάβαση στο περιεχόμενο