Φυσικοί και κοινωνικοί επιστήμονες εξελίσσουν ερευνητικό μοντέλο που εξηγεί πώς η ταξική διαστρωμάτωση μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση τον σημερινό παγκόσμιο πολιτισμό.
Ανεξάρτητο ερευνητικό project, χρηματοδοτούμενο εν μέρει από το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA, υπογραμμίζει την προοπτική κατάρρευσης του παγκόσμιου βιομηχανικού πολιτισμού κατά τις ερχόμενες δεκαετίες, λόγω μη βιώσιμης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της αυξανόμενης ανισοκατανομής πλούτου.
Η έρευνα βασίστηκε στο μοντέλο HANDY (Human And Nature DYnamics – «δυναμική ανθρώπου και φύσης») που ενσωματώνει φυσικά και κοινωνικά επιστημονικά δεδομένα. Επικεφαλής της έρευνας ήταν ο μαθηματικός Safa Motesharrei από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικο-Περιβαλλοντικής Σύνθεσης και τη συμμετοχή ομάδας φυσικών και κοινωνικών επιστημόνων. Η μελέτη [διαθέσιμη ολόκληρη] εκδόθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Ecological Economics του εκδοτικού οίκου Elsevier.
Ποιά θα είναι η αιτία της κατάρρευσης;
Σύμφωνα με τη μελέτη, δεν υπάρχει μία μεμονωμένη αιτία. Ο λόγος της κατάρρευσης θα είναι η ίδια η δομή των κοινωνιών που απαρτίζουν τον σημερινό παγκόσμιο πολιτισμό. Η ταξική διαστρωμάτωση των κοινωνιών, σε ελίτ και μάζες, προκαλεί αφ’ ενός υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, αφ’ ετέρου ψευδαίσθηση παντοδυναμίας στις ελίτ οι οποίες δεν καταλαβαίνουν το πρόβλημα παρά μόνον αφού θα είναι ήδη πολύ αργά.
Οι ανώτερες τάξεις περιορίζουν την ροή διαθέσιμων αγαθών προς τις μάζες των φτωχότερων, κατασκευάζοντας έτσι συσσωρευμένο πλεόνασμα το οποίο επιβαρύνει τους φυσικούς πόρους. Όταν οι φυσικοί πόροι εξαντλούνται, οι μάζες μεν υποφέρουν, ωστόσο οι ελίτ διατηρούν τον τρόπο ζωής τους χάρη στο συσσωρευμένο πλεόνασμα (αγαθών ή πλούτου). Πριν ακόμα αναγκαστούν οι ελίτ να αντιμετωπίσουν πρόβλημα έλλειψης βασικών αγαθών, οι κοινωνικές δομές που τους επέτρεπαν την ύπαρξή τους θα έχουν ήδη καταρρεύσει – και, μαζί τους και ο πολιτισμός.
Η τεχνολογία δεν λύνει το πρόβλημα;
Όχι, όσο υπάρχουν οι ελίτ, σύμφωνα με τη μελέτη. Ενώ, πράγματι, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εξελιγμένες τεχνολογίες για την παραγωγή αγαθών χωρίς σπατάλη πόρων, στην πραγματικότητα οι ελίτ κατευθύνουν την τεχνολογία σε άλλες χρήσεις, όπως η υπερπαραγωγή με σκοπό την αύξηση της κατανάλωσης και η χρήση όλο και περισσότερων πόρων από το περιβάλλον με σκοπό τον πλουτισμό.
Με άλλα λόγια, τα οφέλη της τεχνολογίας αντισταθμίζονται από το πόσο πολύ η χρήση της ενισχύει το ήδη υπάρχον, υπερφορτωμένο σύστημα οικονομικής ανισότητας.
Ιστορικά
Η μελέτη επίσης αναφέρεται στα ιστορικά προηγούμενα. Διάφοροι τοπικοί πολιτισμοί έχουν καταρρεύσει παλιότερα στην ανθρώπινη ιστορία, οδηγώντας σε περιόδους πισωγυρίσματος μεγάλες περιοχές του πλανήτη:
… ιστορικά, οι καταρρεύσεις [πολιτισμών] μπόρεσαν να συμβούν χάρη στις ελίτ που φαίνεται πως αγνοούσαν την καταστροφική πορεία (όπως φαίνεται πιό καθαρά στις περιπτώσεις των Μάγια και των Ρωμαίων).
Πηγές / Περισσότερα: Guardian, PolicyMic.
