Ο κρατούμενος Bheki Dlamini αντιστέκεται στη δια της βίας μετακίνησή του με στόχο τη χορήγηση αντιψυχωσικών φαρκάκων, στη Φυλακή Mangaung της Νοτίου Αφρικής (στιγμιότυπο από βίντεο).
Ruth Hopkins
Στις 17 Δεκεμβρίου 2013, ο πρώην κρατούμενος Tebogo Meje καλέστηκε στο γραφείο του ελεγκτή τμήματος στη φυλακή Mangaung, η οποία διευθύνεται από τον κολοσσό Βρετανικής προέλευσης, G4S. Εκεί, συνάντησε την Ομάδα Άμεσης Ασφάλειας, που αποτελείται από δεσμοφύλακες και είναι γνωστή ως ”νίντζα”, μέλη της οποιας προέβησαν σε ανάκριση με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού, ηλεκτρικές ασπίδες και άλλα μη-θανατηφόρα όπλα. Ζήτησαν να μάθουν πληροφορίες όσον αφορά τα χειροποίητα όπλα που κυκλοφορούσαν στη φυλακή. Ο Meje δεν ήταν μέλος κάποιας από τις κακόφημες συμμορίες της φυλακής που συχνά εμπλέκονται σε μαχαιρώματα με συγκρατούμενούς τους ή σωφρονιστικούς χρησιμοποιώντας όπλα που κατασκευάστηκαν από αιχμηρά κομμάτια που αφαιρέθηκαν από τις τουαλέτες. Αντιθέτως, δεν θα έπρεπε καν να βρίσκεται στη φυλακή αφού ενάμιση χρόνο μετά το συμβάν για το οποίο καταδικάστηκε και έχοντας ασκήσει έφεση, το Ανώτατο Δικαστήριο απέσυρε τις κατηγορίες καθιστώντας τον πλέον ελεύθερο.
Όταν ο Meje είπε στους νίντζα πως δεν ήξερε τίποτα για τα μαχαίρια, δεν τον άφησαν να φύγει. ”Με έβαλαν να ξαπλώσω μπρούμυτα, μου έβγαλαν τη μπλούζα, έριζαν νερό πάνω μου και μετά μου έκαναν ηλεκτροσοκ κι άρχισαν να με κλωτσάνε,” είπε ο Meje στο Wits Justice Project. ”Είχε πρηστεί το στόμα μου, ο αγκώνας μου και το δέρμα μου είχε αποχρωματιστεί από το ηλεκτροσόκ ” είπε.
Η εμπειρία του Meje είναι δείγμα ενός μοτίβου διαδεδομένης κακοποίησης στη φυλακή Mangaung. Τον Οκτώβριο του 2014, έγραψα ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα South African Mail, την Guardian και την British Guardian για τις επιθέσεις που έχουν καταντήσει ρουτίνα, τα ηλεκτροσόκ, τις καταναγκαστικές ενέσεις με αντι-ψυχωσικά φάρμακα και τη μακροχρόνια απομόνωση των κρατουμένων μέσα στην ιδιωτική φυλακή. To άρθρο ήταν η αποκορύφωση μιας έρευνας διάρκειας ενός έτους μέσα στη φυλακή και στηρίχτηκε σε συνεντεύξεις 70 περίπου κρατουμένων και δεκάδες σωφρονιστικών, κυβερνητικές αναφορές και οπτικοακουστικό υλικό. Αυτά αποκάλυψαν μια φυλακή κολαστήριο.
Όμως η επίθεση κατά του Meje ήταν στοιχειωδώς διαφορετική εν συγκρίσει με τις εμπειρίες άλλων κρατουμένων επειδή δεν δέχτηκε επίθεση από το προσωπικό της G4S, αλλά σωφρονιστικούς που υπάγονται στο Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας (DCS). ”Υπήρχαν περίπου δέκα σωφρονιστικοί στο δωμάτιο που μιλούσαν όλοι ταυτόχρονα και απαιτούσαν απαντήσεις”.
Το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας κατέλαβε τη φυλακή στις αρχές Οκτωβρίου του 2013, όταν η G4S έχασε τον έλεγχο μέσα σε ένα κατακλυσμό επιθέσεων με μαχαίρια και απαγωγών που έλαβαν χώρα μετά από την παρατεταμένη απεργία των υπαλλήλων της φυλακής που οδήγησε στην απόλυση των 2/3 του προσωπικού. Τον Αύγουστο της περασμένης χρονιάς το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας (DCS) παρέδωσε τη φυλακή πίσω στην G4S. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Michael Masutha επισκέφθηκε τη φυλακή σύντομα μετά την παράδοση και δήλωσε στα μέσα ενημέρωσης πως ήταν ”πολύ εντυπωσιασμένος με τις σύγχρονες εγκαταστάσεις”. Το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας (DCS) εξέδοσε το ακόλουθο δελτίο τύπου: ”Ως τμήμα, είμαστε πολύ ικανοποιημένοι με την επίλυση των ζητημάτων που οδήγησαν στην κατάληψη της Mangaung και θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας με τη G4S για να διασφαλίσουμε μια σταδιακή ανάληψη και λειτουργία της φυλακής”.
Ο Masutha δεν έκανε καμία αναφορά στην έρευνα που διεξήγαγε το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας, που ο προκάτοχός του Υπουργός Sbu Ndebele είχε ανακοινώσει όταν ξέσπασε το σκάνδαλο για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Ndebele υποσχέθηκε εξωνυχιστική έρευνα και ανέφερε αποφασιστικά πως ”Η ιδιωτικοποίηση των φυλακών απέτυχε”. Τον Οκτώβριο του 2013 είχε δηλώσει πως η έρευνα θα διαρκούσε 30 μέρες όμως ενάμιση χρόνο αργότερα η γραπτή αναφορά δεν είναι ακόμα διαθέσιμη και ο Ndebele εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή.
Ο Δικαστικός Επόπτης Σωφρονιστικών Υπηρεσιών, η Εθνική Διωκτική Αρχή και η Αστυνομία της Νοτίου Αφρικής δεν έχουν ασχοληθεί με τις καταγγελίες για κακοποίηση μέσα στη φυλακή. Η μόνη προσπάθεια για να επιρριφθούν ευθύνες στην G4S γι’ αυτή την κακοποίηση πραγματοποιείται ειρωνικά στη χώρα προέλευσης της G4S. Η Βρετανική νομική εταιρία Leigh Day εκπροσωπεί τους κρατούμενους που ισχυρίζονται πως έχουν υποστεί ηλεκτροσόκ, καταναγκαστικές ενέσεις με αντι-ψυχωτικά φάρμακα και μακροχρόνια απομόνωση. Αναμένεται η εκδίκαση της υπόθεσης να τελεστεί στο Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου κατα το τέλος της φετινής χρονιάς.
Συστηματική παρεμπόδιση
Γιατί το Νοτιοαφρικανικό κράτος από την υπόσχεση ”να μην αφήσει πέτρα αγύριστη” κατέληξε να συγχαίρει τη G4S για τις μεθόδους διαχείρησης της φυλακής; Η ιστορία απέδειξε πως δεν είναι η πρώτη φορά που το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας (DCS) έχει αγνοήσει καταγγελίες κακοποίησης στη συγκεκριμένη ιδιωτική φυλακή.
Το 2009, ο Tatolo Setlai, ο ελεγκτής της φυλακής και αξιωματούχος του Τμήματος Σωφρονιστικής Υπηρεσίας με ρόλο νομικής εποπτείας, συνέθεσε μια άκρως ενοχοποιητική έκθεση. Ο Setlai συνέκρινε τη φυλακή Mangaung με το Guantanamo, υπογραμμίζοντας την υπερβολική χρήση ηλεκτροσόκ από τους νίντζα. Σημαντικότερο όμως είναι πως συμπεριέλαβε μια λίστα 62 κρατουμένων που είχαν κρατηθεί σε κελιά απομόνωσης από 3 μήνες μέχρι 3 χρόνια, ενώ σε κάποιους από αυτούς δεν είχαν παράσχει αντιρετροϊκά φάρμακα και αγωγή για φυματίωση που είναι σημαντικά για τη διατήρηση της ζωής.
Αυτή η έκθεση στάλθηκε στον τότε Υπουργό Σωφρονισμού Nosiviwe Mapisa Nqakula όπως και τον τότε αρμοστή για την Ελευθερη Πολιτεία και το Βόρειο Ακρωτήριο, Zacharias Modise. Ο εκπρόσωπος τύπου Manelisi Wolela είπε τα εξής : ”Η έκθεση παραδόθηκε στο Τμήμα Διαχειρησης Συμβολαίων του Αρχηγείου για περεταίρω διερεύνηση. Έρευνα απεκάλυψε πως η έκθεση του Setlai ήταν μονοδιάστατη και οι ισχυρισμοί αβάσιμοι. Δεν κρίθηκε απαραιτητη η συνέχιση των ερευνών”. Το Wits Justice Project συνομίλησε με αρκετούς κρατούμενους που επιβεβαίωσαν πως είχαν τοποθετηθεί σε κελιά απομόνωσης έως και τέσσερα χρόνια. Ο Setlai δεν ενημερώθηκε ποτέ για το γεγονός πως η έκθεσή του θεωρήθηκε μονοδιάστατη.
Αντιμετώπισαν με άσχημο τρόπο τον πληροφοριοδότη Setlai. Η G4S τον κατηγόρησε πως υποκινούσε μια εξέγερση κρατουμένων και αφού η διερεύνηση αυτού του ισχυρισμού δεν απέδωσε κανένα αποδεικτικό στοιχείο για να εμπεριστατωθεί κατηγορία εναντίον του, ο Υπουργός Σωφρονισμού αποφάσισε να διεξάγει έρευνα για δεύτερη φορά. Όμως κανένα ενοχοποιητικό στοιχειο δεν προέκυψε ούτε τη δεύτερη φορά. Με ένορκη γραπτή κατάθεση που στάλθηκε στον τοπικό αρμοστή, ο Setlai απάντησε: ”Θέλω να παρέχω πληροφορίες για τα γεγονότα που επικρατούν στο σωφρονιστικό κατάστημα Mangaung και αν αυτά που θα πω δεν ισχύουν, τότε θέλω να κατηγορηθώ είτε ποινικά είτε επαρχιακά”. Ο Modise αντί να αντιμετωπίσει τα σοβαρά ζητήματα που τέθηκαν στην έκθεση, μετέθεσε τον Setlai στην επαρχία.
Όταν το τμήμα ανέλαβε τον έλεγχο της φυλακής τον Οκτώβριο του 2013, το όνομα του Modise εμφανίστηκε ξανά. Διορίστηκε ως επικεφαλής της φυλακής και με αυτή του την ιδιότητα ήταν υπεύθυνος για τη διερεύνηση των ισχυρισμών καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά την παράδοση της φυλακής στην G4S, ο Modise πήρε προαγωγή σε Εθνικό Αρμοστή της Σωφρονιστικής Υπηρεσίας. Αυτή τη στιγμή είναι υπεύθυνος για τη δημοσίευση της έκθεσης.
Υπό την επίβλεψη του Modise ως διευθυντή φυλακής, περίπου 80 κρατούμενοι είχαν μεταχθεί σε κρατική φυλακή υψίστης ασφαλείας στο Kokstad, όπου στεγάστηκαν σε μονά κελιά. Οι συνθήκες μοιάζουν με απομόνωση: δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου φυσικό φως, οι κρατούμενοι μένουν στα κελιά τους 23 ώρες την ημέρα και δεν τους επιτρέπεται η επικοινωνία με συγκρατούμενους ή επισκέπτες. Οι κρατούμενοι στη φυλακή Kokstad έχουν δικαίωμα μόνο για ένα τηλεφώνημα κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, κάτι που εμποδίζει την πρόσβασή τους στην αστυνομία και τους δικηγόρους τους και δεν επιτρέπει την έναρξη ποινικών υποθέσεων. Αρκετοί κρατούμενοι που μίλησαν στο Wits Justice Project ανέφεραν πως η μεταφορά τους έγινε λόγω των ισχυρισμών για την συμμετοχή τους στην εξέγερση της φυλακής, αλλά δεν παρουσιάστηκε ποτέ κανένα έγκυρο στοιχειο ούτε κάποια επίσημη κατηγορία. Ένας κρατούμενος έφτασε στη φυλακή Mangaung μια μόλις μέρα πριν τη μεταφορά του στο Kokstad.
”Οι κρατούμενοι που μεταφέρθηκαν στο Kokstad ήταν αυτοί που ανακατηγοριοποιήθηκαν ως κρατούμενοι αυξημένου ρίσκου ασφαλείας με βάση τη συμπεριφορά τους. Το Kokstad είναι μια φυλακή υψίστης ασφαλείας όπου λόγω της υποδομής και των εγκαταστάσεων, θεωρείται φυσιολογικό το να κρατούνται οι έγκλειστοι ξεχωριστά. Οι μεταφορές σε διαφορετικά κέντρα κράτησης στη χώρα συνεχιζονται” απάντησε το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας.
Ο Modise επίσης αποκατέστησε τρεις δεσμοφύλακες που είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα από τον ελεγκτή λόγω σοβαρής συμπλοκής που προκάλεσε τύφλωση σε κρατούμενο. Το Wits Justice Project έχει το αρχείο του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τις επιστολές δικηγόρων που ανταλλάχθηκαν ανάμεσα στον ελεγκτή και τη διεύθυνση της φυλακής για το συγκεκριμένο περιστατικό.
Στα μέσα μέσα του Σεπτέμβρη του 2013, κάποιες εβδομάδες πριν την κατάληψη από το Τμήμα Σωφρονισμού, είχε ξεσπάσει εξέγερση μέσα στη φυλακή. Η απόλυση 330 υπαλλήλων είχε κάνει τη φυλακή πρακτικά μη-διαχειρίσιμη και οι κρατούμενοι ήταν κλεισμένοι μέσα στα κελιά μέχρι και 23 ώρες την ημέρα, οι επισκέψεις είχαν ανασταλθεί και δεν υπήρχε πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα και μέσα ενημέρωσης. Η Ομάδα Άμεσης Ασφάλειας (EST) καλέστηκε στο Buckley Hall, όπου οι κρατούμενοι είχαν βάλει φωτιά. Ένα μέλος της ομάδας EST είχε συμφωνα με ισχυρισμούς τραυματίσει ένα κρατούμενο στο μάτι με πλαστική σφαίρα από κοντινή απόσταση και τον είχε κτυπήσει στο αυτί με το όπλο του. Αργότερα έχασε την όραση από το ένα μάτι. Ο τραυματισμός καταγγέλθηκε στον επόπτη, που έθεσε σε διαθεσιμότητα τους υπαλλήλους της G4S. Ο Modise ανέκλησε τη διαθεσιμότητα. ”Ενόσω γίνονταν προετοιμασίες για την παράδοση της φυλακής πίσω στην G4S και συμφωνα με πληροφορίες από τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ζητήθηκε από τους συγκεκριμένους υπαλλήλους να επιστρέψουν στα καθήκοντά τους. Όμως σύμφωνα με περεταίρω διερεύνηση, πάρθηκε απόφαση που επικυρωνε τη διαθεσιμότητά τους”,απάντησε ο Wolela εκ μέρους του Τμήματος Σωφρονισμού. Οι δεσμοφύλακες λένε πως τα συγκεκριμένα άτομα δεν έχουν τεθεί σε διαθεσιμότητα απλά υπάρχει άρση των καθηκόντων τους στη φυλακή.
Το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας δεν είναι το μόνο που επιδεικνύει απάθεια στις σοβαρές κατηγορίες
Η G4S και τεσσερις Νοτιοαφρικανοί μέτοχοι αποτελούν την κοινοπραξία Bloemfontein Correctional Contracts (BCC), που ανέλαβε την οικοδόμιση, τη συντήρηση και τη λειτουργία της φυλακής υψίστης ασφαλείας Bloemfontein υπογράφοντας συμβόλαιο με το κράτος το 2000. Η G4S, η μεγαλύτερη εταιρία παροχής ασφάλειας παγκοσμίως που είναι ο μεγαλύτερος ιδιωτικός εργοδότης με εισοδήμα ύψους £7.4 δις, έχει ως καθήκον την καθημερινή διαχείρηση της φυλακής. Η ασφαλιστική εταιρία Old Mutual είναι ένας από τους τέσσερις μετόχους ενώ οι υπόλοιποι μέτοχοι παραμένουν μυστηριώδεις παρά το συσχετισμό τους με την Bloemfontein: η Fikile Mangaung, η Ten Alliance Mangaung και η Ekwezi Community Trust. Σύμφωνα με διάφορες πηγές οι εγχώριοι μέτοχοι ανησυχούν ολο και περισσότερο πως η BCC θα χάσει το συμβόλαιο αξίας 820 εκατομμυρίων. Ώθησαν τότε την Ένωση Αστυνομίας και Φυλακών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (POPCRU) να διαπραγματευτεί την επανένταξη των εργαζομένων που είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα κάτι που θα επέτρεπε στο Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας να παραδόσει τη φυλακή πίσω στην G4S.
Η Ένωση (POPCRU) έκανε μια επαναστροφή στον τρόπο προσέγγισης της G4S. Ο επαρχιακός γραμματέας της Ένωσης Lawrence Msinto δήλωσε στο σταθμό EWN πριν δύο χρόνια: ”Έχουμε πει αρκετά πλέον γι’ αυτή την ιδιωτική εταιρία από το Λονδίνο και το ιστορικό της υπόβαθρο. Ήρθε ο καιρός πιά να φύγει από τη χώρα και να παρέχουμε τις ίδιες υπηρεσίας κατευθείαν από τη Σωφρονιστική Υπηρεσία”. Όμως ένα χρόνο αργότερα ο Msinto άλλαξε αυτά που έλεγε. ”Το πρωταρχικό ενδιαφέρον μας ειναι να επαναφέρουμε τους εργαζόμενους πισω στην εργασία τους” είπε στο Wits Justice Project. Οι περισσότεροι από τους 330 δεσμοφύλακες που είχαν απολυθεί όντως επέστρεψαν στην παλιά τους δουλειά, αλλά κανένα από τα αιτήματά τους για αύξηση της ασφάλειας και του μισθού τους δεν ικανοποιήθηκε.
Η Δικαστική Εποπτεία Σωφρονιστικών Υπηρεσιών (JICS) -μια κυβερνητική οργάνωση εποπτείας των φυλακών- έχει επίσης απαντήσει αδιάφορα στους ισχυρισμούς. Ανακοίνωσε τη διεξαγωγή μιας έρευνας σύντομα μετά τις αποκαλυπτικές δημοσιεύσεις, αλλά μέχρι σήμερα αυτή δεν είναι διαθέσιμη. ”Ο Mangaung παρέδοσε τις ιατρικές αναφορές κρατουμένων και συνεντεύξεις των μελών του ιατρικού προσωπικού που παραδέχτηκαν τη χορήγηση των ενέσιμων φαρμάκων. Αυτοί (ιατρικό προσωπικό και ψυχολόγος) εισηγήθηκαν πως η χορήγηση των φαρμάκων ήταν αναγκαία και ιατρικώς αποδεκτή,” έγραψε η Δικαστική Εποπτεία Σωφρονιστικών Υπηρεσιών (JICS) στην ετήσια έκθεση για το έτος 2013/1014. Παρά τις επανηλημμένες επικλήσεις η JICS απέρριψε να σχολιάσει επι του θέματος.
Η ιατρική αναγκαιότητα που επικαλέστηκε η JICS δεν στοιχειοθετείται από βίντεο που διέρρευσε στο WJP. Οι αναγκαστική χορήγηση φαρμάκων στον κρατούμενο Bheki Dlamini φάνηκε στο βίντεο. Ο ίδιος φορούσε χειροπέδες κι ακούγεται να φωνάζει ”Όχι δεν είμαι γαϊδούρι” την ώρα που τα μέλη του προσωπικού τον τραβούσαν μέσα σ’ ένα δωμάτιο. Αρκετοί άλλοι κρατούμενοι είπαν στο Wits Justice Project ότι τα φάρμακα τους χορηγήθηκαν ενάντια στη θέλησή τους κι ότι οι ίδιοι δεν είχαν ιστορικό ψυχικών διαταραχών.
Η Εθνική Διωκτική Αρχή (NPA) επίσης δεν έχει διερευνήσει καμία καταγγελία που κατατέθηκε στην αστυνομία από τους κρατούμενους στη φυλακή Mangaung. Ο Tebogo Meje κατήγγειλε την επίθεση στην αστυνομία, αλλα η υπόθεσή του όπως και πολλών άλλων, αφέθηκε λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. Δεν έχει ασκηθεί δίωξη εναντίον κανενός διεθυντή ή δεσμοφύλακα που σύμφωνα με ισχυρισμούς συμμετείχε στα περιστατικά βασανισμού.
Εν ολίγοις το Τμήμα Σωφρονιστικής Υπηρεσίας, η Δικαστική Εποπτεία Σωφρονιστικών Υπηρεσιών, η Εθνική Διωκτική Αρχή και η Ένωση Αστυνομίας και Φυλακών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όπως και οι μέτοχοι δεν έχουν κάνει κάποια προσπάθεια απόδοσης ευθυνών στην ξένη εταιρία με βάση τους ισχυρισμούς που αφορούν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπινων δικαιωμάτων στην Νότια Αφρική.
Η μόνη πηγή ανυπακοής στη Νότια Αφρική είναι το κοινοβούλιο. Την περασμένη χρονιά η Επιτροπή Χαρτοφυλακίου για τη Σωφρονιστική Υπηρεσία ζήτησε από τον Modise με βάση την αρμοδιότητα του ως Εθνικός Επίτροπος, το λόγο για τον οποίο η έκθεση του Τμήματος Σωφρονισμού δεν έχει ολοκληρωθεί και απαίτησε να ειδοποιήσει το κοινοβούλιο όταν αυτό γίνει. Ο βουλευτής James Selfe και μέλος της Επιτροπής είπε: ”Η επιτροπή έλαβε μια παραποιημένη προφορική αναφορά για την φυλακή Mangaung. Δεν έχει γίνει κάποια ενημέρωση μετά από αυτό. Αυτή η κατάσταση δεν είναι καθόλου ικανοποιητική κι εγώ έχω αναλάβει προσωπικά το ζήτημα μαζί με τον πρόεδρο της Βουλής”.
Πηγή Open Democracy
Μετάφραση BlackCat
