Προσπαθώ εδώ και μέρες να συγκεντρώσω τις σκέψεις μου και να γράψω κάτι για το τρίτο μνημόνιο (το επωνομαζόμενο και Αριστερό, μεγάλη η χάρη του) αλλά δυσκολεύομαι. Νοιώθω ακόμα το μούδιασμα που διαπέρασε το 61,3% των Ελλήνων μόλις συνειδητοποίησαν ότι ο αγώνας τους ξεπουλήθηκε και ευτελίστηκε.
Ίσως η πρώτη σκέψη είναι ότι παιδιά, χάσαμε. Ηττηθήκαμε κατά κράτος.
Ποιοι είμαστε εμείς που χάσαμε;
Σίγουρα όχι μόνο οι ΣΥΡΙΖΑίοι. Το 61,3% του κόσμου που ψήφισε ΟΧΙ δεν ήταν ΣΥΡΙΖΑίοι, με καμία Παναγία.
Ίσως να δούμε άνοδο και στη Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα αν και πιστεύω ότι κυρίως, θα δούμε ένα 15% μεγαλύτερη αποχή από τις επόμενες εκλογές και ένα ικανό κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ να μετατοπίζεται στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, προσπαθήστε να το δείτε και λίγο πλατύτερα: δεν είναι καν μόνο οι Έλληνες που ηττήθηκαν. Είναι όλοι οι λαοί που είχαν ελπίδα πως η Ελλάδα θα καταφέρει να αντισταθεί.
H ζημιά που έκανε η συμφωνία του Τσίπρα είναι Ευρωπαϊκή, ίσως και παγκόσμια (σε δεύτερη φάση, εκτιμώντας τα μεσο-μακροπρόθεσμα γεγονότα).
Το πρώτο αποτέλεσμα που διαβλέπω είναι ο καταποντισμός των Ισπανών Podemos. Με ποια αξιοπιστία και με ποια ελπίδα για διαπραγμάτευση μπορούν να τους ψηφίσουν οι Ισπανοί;
Το δεύτερο είναι η κατακόρυφη άνοδος της Μαρίν Λε Πεν. Οι Γάλλοι δεν ψήφισαν το Front Nationale επειδή έγιναν ξαφνικά όλοι φασίστες. Το ψηφίζουν επειδή δεν έχουν καμία αξιόπιστη εναλλακτική που να δηλώνει έτοιμη να σταματήσει την υποταγή στη Μέρκελ. Τα δύο κόμματα που κυριαρχούν στη Γαλλική πολιτική σκηνή είναι κάτι σαν το δικό μας ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ: έχουν χάσει προ πολλού την αξιοπιστία τους και την αυτοτέλειά τους. Οι πρόεδροι που αναδεικνύουν είναι οι εντολοδόχοι της Μέρκελ και αυτό έχει γίνει πασίδηλο με τον τρόπο που φέρεται ο Ολάντ.
Συνεπώς, τι πρέπει να ψηφίσουν οι Γάλλοι για να σταματήσει αυτό; Έχουν κάποια αξιόπιστη αριστερή πρόταση; Και τελικά, ακόμα κι αν είχαν, πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι μετά από αυτό που είδανε να συμβαίνει με τον Τσίπρα;
Δεν μπορώ να καταλάβω ποιος θα εκπλαγεί όταν εκλεγεί πανηγυρικά η φασίστρια Μαρίν Λε Πεν σε μία από τις χώρες που αποτελούν την καρδιά της Ευρώπης και που εξαιρετικά δύσκολα μπορεί να εκδιωχθεί. Χωρίς την Ελλάδα υπήρξε ανετότατα η ΕΟΚ (κάποτε) και θα μπορεί εύκολα να υπάρξει η ΕΕ (κάποτε), εάν το αποφασίσει. Αλλά χωρίς τη Γαλλία, θα διαλυθεί, όπερ σημαίνει ότι το άρθρο που προβλέπει ότι μία χώρα μπορεί να τιμωρηθεί για το μη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κλπ (πρόβλεψη που μπήκε εξαιτίας της συγκυβέρνησης με τον φασίστα Χάιντερ στην Αυστρία) θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί στην περίπτωση της Γαλλίας.
Θα μου πείτε, φταίει ο Τσίπρας;
Ναι, φταίει ο Τσίπρας. Επειδή είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, όλα τα Ευρωπαϊκά ΜΜΕ έχουν την Ελλάδα κάθε μέρα στο επίκεντρο. ΚΑΘΕ γαμημένη μέρα είμαστε στις ειδήσεις τους, στις εφημερίδες τους, στις πολιτικές συζητήσεις κλπ.
Και οι πολίτες αυτών των χωρών, που δεν έχουν όλες τις πληροφορίες, που απλά πασχίζουν να βγάλουν ένα νόημα από τα συμφραζόμενα, βγάζουν αυτό: η Αριστερή λύση (ως “Ριζοσπαστικό” κόμμα τον αναφέρουν τον ΣΥΡΙΖΑ, ενίοτε και ως κομμουνιστικό) δεν περπάτησε. Συμβιβάστηκε, υπέκυψε, ηττήθηκε, υπέγραψε ως άλλος δηλωσίας και τώρα η κατάσταση στην Ελλάδα είναι ακόμα χειρότερη, και τώρα πρέπει να τους δανείσουμε κι άλλα, και τώρα είμαστε αναγκασμένοι όλοι να δεχθούμε ότι κουμάντο θα μας κάνει η Μέρκελ.
Άρα;
Άρα, σε κάθε χώρα θα υπάρξουν διαφορετικές απαντήσεις. Άλλοι θα βρουν καταφύγιο σε κάτι καλύτερο, άλλοι θα πέσουν στα χέρια του φασισμού. Θα εξαρτηθεί από την ιστορία τους, την πολιτική τους κατάσταση, το βαθμό ωριμότητας της διαφθοράς, το επίπεδο ζωής των κατοίκων, τις φυλετικές ομάδες που έχουν το βασικότερο πολιτικό λόγο και άλλους συσχετισμούς που εμείς είναι εξαιρετικά δύσκολο να διανοηθούμε.
Δεν θα εξαρτηθεί από τα ΜΜΕ τους: παίζουν όλοι στον ίδιο ρυθμό. Οι όποιες μικρές παρεκκλίσεις είναι εύκολο να ελεγχθούν και να μπουκωθούν με διαφήμιση ή δικαστικά. Όσοι διαθέτουν μέσα από τα κάτω, αυτο-οργάνωση, ισχυρά κοινωνικά δίκτυα (ηλεκτρονικά και από τα άλλα, τα ανθρώπινα), θα έχουν και μεγαλύτερη ελπίδα.
Δεν θα μάθουν ποτέ οι πολίτες τους ότι οι κυβερνήσεις τους απαίτησαν από την Ελλάδα να αμνηστεύσει τον επικεφαλής της Ελ.Στατ. για τις υπηρεσίες που τους παρέχει (όποιες κι αν είναι αυτές). Ούτε ότι μας πιέζουν για να μην πληρώνουν εισφορά αλληλεγγύης οι δήμαρχοι και λοιποί προύχοντες. Αυτά δεν θα τους τα εξηγήσει ποτέ κανείς γιατί δεν πρέπει να πονηρευτούν.
Θα τους πουν όμως ότι “οι Έλληνες είναι τόσο ανίκανοι που περιορίζουν το βάρος του ψωμιού που μπορεί να πουλήσει ένας φούρναρης κι εμείς θα τους σώσουμε από τον κακό εαυτό τους”. Και θα το χάψουν. Γιατί να μην το χάψουν; Σάμπως όταν μας λένε εμάς μαλακίες για άλλους συν-Ευρωπαίους μας, δεν σπεύδουμε να τις καταπιούμε αμάσητες;
Για σκεφτείτε λίγο, εσείς πόσες βλακείες έχετε καταπιεί αμάσητες και χωρίς να το ψάξετε ποτέ, εφόσον αφορούν έναν άλλο λαό; Ειδικά έναν που δεν επισκεφθήκατε ποτέ, δεν μπήκατε καν στον κόπο να διασταυρώσετε τη συγκεκριμένη είδηση ή να ρωτήσετε κάποιον από εκεί εάν ισχύει.
Ένα απλό παράδειγμα: πριν μερικές ημέρες ήμουνα στη Βιέννη. Με τεράστια έκπληξη διαπίστωσα ότι όχι απλά έχει τασάκια στα τραπέζια (σε μπαρ, καφέ, εστιατόρια, παντού) οπότε οι πελάτες καπνίζουν ελεύθερα, αλλά καπνίζουν και τα γκαρσόνια με την ίδια άνεση.
Πόσες φορές έχουμε ακούσει για τους άλλους Ευρωπαίους που δεν καπνίζουν και “μόνο οι Έλληνες” είναι έτσι ή αλλιώς; Οι διατυπώσεις μας γίνονται συνήθως ελαφρά τη καρδία, χωρίς να έχουμε ιδέα τι λέμε και εάν ισχύει. Πιστεύουμε ότι έτσι πρέπει να είναι, άρα γιατί να μην είναι;
Αλλά πλατειάζω πάλι.
Δυστυχώς, οι εξελίξεις στην Ελλάδα αποτελούν ένα πολύ σοβαρό χτύπημα για την αριστερά παγκοσμίως. Επειδή η Ελλάδα θα συμπαρασύρει άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και αυτές με τη σειρά τους θα επηρεάσουν τις εξελίξεις σε όλο τον κόσμο.
Βλέποντας για λίγο τη μεγάλη εικόνα, είμαστε ο Δούρειος Ίππος για την παγκόσμια ήττα των εργατών, των μη-προνομιούχων, των προλετάριων που θα ήθελαν να σηκώσουν κεφάλι.
Και αυτή, κατά τη γνώμη μου, είναι η ιστορική ευθύνη που θα βαρύνει για πάντα τον Τσίπρα (προσωπικά) και τη σημερινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ (συλλογικά).
Είτε αυτό προέκυψε από δόλο (λιγότερο πιθανό, θέλω να πιστεύω) είτε από απειρία και ανικανότητα (υποτίμηση του αντιπάλου ή του διακυβεύματος) τελικά δεν έχει και τόση σημασία. Το αποτέλεσμα δυστυχώς, θα είναι συντριπτικό σαν οδοστρωτήρας.
Λυπάμαι, χάσαμε.
Τώρα, κάπως πρέπει να το διαχειριστούμε. Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει πρώτα να παραδεχθούμε την ήττα.
Για κάποιους το πρόβλημα έγκειται στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Ίσως να είναι μία καλή στιγμή για να τεθεί και αυτό το ερώτημα: δουλεύει αυτό το σύστημα; Και εάν όχι, ποια είναι η εναλλακτική που μπορούμε να προτείνουμε;
Δεν είμαι σε θέση να απαντήσω. Η γενιά μου μεγάλωσε σε έναν κόσμο που θα γινόταν καλύτερος, πιο δίκαιος, πιο ανθρώπινος. Ακούω τη Γώγου να λέει:
“Και τη δουλειά
θα τη διαλέγουμε
δε θά `μαστε άλογα να μας κοιτάνε στα δόντια.
Οι άνθρωποι – σκέψου! – θα μιλάνε με χρώματα
κι άλλοι με νότες
Να φυλάξεις μοναχά
σε μια μεγάλη φιάλη με νερό
λέξεις κι έννοιες σαν κι αυτές
απροσάρμοστοι καταπίεση μοναξιά τιμή κέρδος εξευτελισμός
για το μάθημα της ιστορίας.”
και θυμάμαι ότι πράγματι, έτσι πιστεύαμε.
Οι αξίες μας έχουν συνθλιβεί και τώρα πρέπει να ανακαλύψουμε νέες. Ή να τις χτίσουμε από το μηδέν. Όχι όμως σαν “Έλληνες που πάμε να κάνουμε την επανάσταση” επειδή (ίσως αυτό προσπαθώ να εξηγήσω τόση ώρα) δεν είμαστε πλέον μόνο αυτό.
