Μετά την ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου στα Υψίπεδα του Γκολάν στη Συρία, που είναι υπό ισραηλινή κατοχή από το 1967, το Ισραήλ ζητά από τον Πρόεδρο Ομπάμα να αναγνωρίσει την προσάρτηση του εδάφους, γράφει ο Jonathan Cook. Για να παγιώσει τον έλεγχο του στην περιοχή, υπάρχουν σχέδια του Ισραήλ να τετραπλασιάσει τους εποίκους σε 100.000.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου εκμεταλλεύτηκε μια κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε την περασμένη εβδομάδα με τον Μπαράκ Ομπάμα – την πρώτη τους μετά από 13 μήνες – για να προβάλει την πιθανότητα διαμελισμού της Συρίας.
Σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους, ο Νετανιάχου υπέδειξε ότι η Ουάσιγκτον θα πρέπει να δώσει την αργοπορημένη ευλογία της στην παράνομη προσάρτηση των Υψωμάτων του Γκολάν στο Ισραήλ, τα οποία κατέλαβε και αφαίρεσε από τη Συρία κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1967.
Πηγές που βρίσκονταν κοντά στις συνομιλίες, δήλωσαν στην εφημερίδα Haaretz ότι ο Νετανιάχου υποστήριξε πως η Συρία δεν είναι πλέον ένα λειτουργικό κράτος, γεγονός που επιτρέπει έναν «διαφορετικό τρόπο σκέψης». Από το 2011, η κυβέρνηση του Μπασάρ αλ-Άσαντ έχει έρθει αντιμέτωπη με ομάδες ανταρτών που περιλαμβάνουν ομάδες συνδεδεμένες με ττην Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος (IS).
Την Τετάρτη, ανώνυμος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου επιβεβαίωσε ότι ο Νετανιάχου είχε εγείρει το θέμα στη συνάντηση. Ο αξιωματούχος είπε: «Νομίζω ότι ο πρόεδρος δεν θέωρησε ότι χρειάζεται απάντηση σε κάτι τέτοιο, δεν ήταν σαφές πόσο σοβαρός ήταν [ο Νετανιάχου] γι’αυτό το θέμα».
Ωστόσο, φαίνεται πως τα σχόλια του Νετανιάχου στον Ομπάμα είναι μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας από Ισραηλινούς αξιωματούχους εδώ και αρκετούς μήνες να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης της Ουάσιγκτον.
Μια ημέρα πριν από την συνάντηση του Νετανιάχου στο Λευκό Οίκο, ο Michael Oren, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στις ΗΠΑ, δημοσίευσε άρθρο άποψης στην ιστοσελίδα του CNN, όπου προέτρεπε τον Ομπάμα να εξετάσει την ισραηλινή κυριαρχία επί του Γκολάν.
Αν το Ισραήλ είχε παραδώσει πίσω την περιοχή στη Συρία σε προηγούμενες ειρηνευτικές συνομιλίες, έγραψε, «σήμερα η [λιβανέζικη πολιτοφυλακή] Χεζμπολάχ θα είχε θέσεις ακριβώς πάνω από τις ισραηλινές πόλεις και τα χωριά στη βόρεια Γαλιλαία» και το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) «θα είχε διεισδύσει ως την ανατολική ακτή της Θάλασσας της Γαλιλαίας».
«Δισεκατομμύρια βαρέλια» πετρελαίου
Ούτε ο Oren, ούτε προφανώς ο Νετανιάχου επεσήμαναν έναν άλλο λόγο για τον οποίο το Ισραήλ αγωνιά να κερδίσει την έγκριση των ΗΠΑ για την εκ των πραγμάτων προσάρτηση του Γκολάν το 1981, όταν πέρασε το Δίκαιο για τα Υψίπεδα του Γκολάν, επεκτείνοντας έτσι την ισχύ του ισραηλινού δικαίου και της διοίκησης σε όλη την περιοχή, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου.
Τον περασμένο μήνα η Afek, μια ισραηλινή θυγατρική της Genie Energy, μιας πετρελαϊκής εταιρείας των ΗΠΑ, ανακοίνωσε ότι είχε βρει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου κάτω από το Γκολάν. Ο επικεφαλής γεωλόγος της Genie στο Ισραήλ, Yuval Bartov, δήλωσε ότι η εταιρεία πίστευε, πως το απόθεμα είχε «δυναμικό δισεκατομμυρίων βαρελιών». Εμπειρογνώμονες του διεθνούς δικαίου λένε, πως τυχόν έσοδα από ένα τέτοιο εύρημα στο Γκολάν θα πρέπει να επιστραφούν στη Συρία, αλλά το Ισραήλ έχει μέχρι στιγμής δείξει ότι θα αγνοήσει τις νόμιμες υποχρεώσεις του.
Το ισραηλινό υπουργείο ενέργειας και υδάτων έχει δώσει άδεια στην Afek να ανοίξει 10 δοκιμαστικές γεωτρήσεις στη διάρκεια τριών ετών σε μια περιοχή 400 τετραγωνικών χιλιομέτρων, περίπου το ένα τρίτο της συνολικής έκτασης του Γκολάν. Η Afek ισχυρίζεται ότι οι ανακαλύψεις που εντόπισε κατά το πρώτο έτος θα μπορούσαν να κάνουν το Ισραήλ ενεργειακά αυτόνομο, ικανοποιώντας στο άμεσο μέλλον τις ανάγκες κατανάλωσης του Ισραήλ, που κυμαίνονται στα 100 εκατομμύρια βαρέλια το χρόνο.
Το γεγονός αυτό θα ερχόταν να προστεθεί στα πρόσφατα ευρήματα του Ισραήλ, που αφορούν τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Μεσογείου, δίνοντάς του την δυνατότητα να γίνει εξαγωγέας φυσικού αερίου.
Αν οι ΗΠΑ αναγνωρίσουν την παράνομη προσάρτηση του Γκολάν στο Ισραήλ, θα άνοιγε πιθανώς ο δρόμος για το Ισραήλ να λεηλατήσει κάθε οικονομικά βιώσιμο απόθεμα που βρίσκεται εκεί.
Ο Νετανιάχου φαίνεται να τρέφει επί μακρόν επιθυμίες ν’ αξιοποίησει το πετρελαϊκό δυναμικό του Γκολάν. Το 1996, κατά την πρώτη θητεία του ως πρωθυπουργός, χορήγησε έγκριση για γεωτρήσεις στο Γκολάν στην ισραηλινή Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου. Διεθνής πίεση προκάλεσε σύντομα την απόσυρση εκείνης της άδειας.
Λεηλάτηση Πόρων
Σήμερα, 22.000 Σύροι Δρούζοι ζουν σε πέντε χωριά, μαζί με έναν ισάριθμους Εβραίους σε 30 παράνομους εποικισμούς.
Μια έρευνα του 2010 από την Haaretz αποκάλυψε ότι το Ισραήλ είχε πραγματοποιήσει συστηματικές απελάσεις περίπου 130.000 Σύρων το 1967 και είχε καταστρέψει 200 χωριά. Μόνο στους Δρούζους επιτράπηκε η παραμονή στην περιοχή, ώστε να μην εξαγριωθούν οι Δρούζοι πολίτες του Ισραήλ.
Ο Nizar Ayoub, διευθυντής του Marsad, κέντρου για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Δρούζων, που εδρεύει στο Γκολάν, είπε στη «Middle East Eye», ότι το Ισραήλ εδώ και καιρό εκμεταλλεύεται πόρους του Γκολάν: «Το Ισραήλ αντιμετώπιζε πάντα το Γκολάν ως περιοχή προς εκμετάλλευση και λεηλασία, από τα νερά του ως τη γεωργία και τον τουρισμό. Το Ισραήλ έχει απλώς αγνοήσει τις υποχρεώσεις του βάσει του διεθνούς δικαίου».
Το νερό της βροχής από τα Υψίπεδα του Γκολάν τροφοδοτεί τον Ιορδάνη ποταμό, καλύπτοντας το ένα τρίτο των αναγκών του Ισραήλ. Το εύφορο ηφαιστειακό έδαφος επιτρέπει στο Ισραήλ, να καλλιεργεί αμπέλια και περιβόλια και να βόσκει βοοειδή. Και το ορεινό ανάγλυφο του εδάφους, έχει καταστήσει την περιοχή ιδανικό μέρος για διακοπές, όπως χιονοδρομίες στο όρος Ερμών. Τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει επίσης εγκρίνει την κατασκευή σειράς μεγάλων αιολικών πάρκων.
Ο Ayoub είπε ότι το Ισραήλ έχει εκμεταλλευτεί τις συγκρούσεις στη Συρία για να προχωρήσει την ανεύρεση πετρελαίου στο Γκολάν, αλλά μια τέτοια κίνηση απορρίφθηκε από τον τοπικό πληθυσμό των Δρούζων: «Ακόμα και αν ο Νετανιάχου μπορούσε να πείσει τους Αμερικανούς να συμφωνήσουν [σχετικά με την αναγνώριση], δεν είναι δική τους η απόφαση. Οι μόνοι που μπορούν να αποφασίσουν να αλλάξουν την κυριαρχία του Γκολάν είναι ο συριακός λαός».
Τετραπλασιάζοντας τους Εβραίους εποίκους στους 100.000
Αξιωματούχοι κοντά στον Νετανιάχου προωθούν αλλαγή της κατάστασης στο Γκολάν από τις αρχές του καλοκαιριού.
Τον Ιούνιο ο Naftali Bennett, επικεφαλής του κόμματος “Jewish Home” που υπερασπίζεται τους εποικισμούς, και Υπουργός παιδείας στον τρέχοντα συνασπισμό του Νετανιάχου, έθεσε το ζήτημα του μέλλοντος του Γκολάν στη διάσκεψη Herzliya, μια ετήσια σύσκεψη των ελίτ της πολιτικής, της ακαδημαϊκής κοινότητας και του τομέα ασφάλειας του Ισραήλ. Το συνέδριο παρακολούθησε επίσης ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ.
Ο Bennett προέτρεψε τη διεθνή κοινότητα «να επιδείξει το ήθος της» αναγνωρίζοντας την ισραηλινή κυριαρχία στο Γκολάν. Και πρόσθεσε: «Μέχρι σήμερα, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει αναγνωρίσει το Γκολάν ως μέρος του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των φίλων μας, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Είναι καιρός ο κόσμος να πάει με την σωστή πλευρά – την πλευρά του Ισραήλ». Το Ισραήλ, ανέφερε, θα προσπαθήσει να τετραπλασιάσει τον πληθυσμό των εποίκων του Γκολάν σε 100.000 με οικονομικά κίνητρα.
Ένα μήνα αργότερα ο Zvi Hauser,ο πρώην Γραμματέας της κυβέρνησης Νετανιάχου, έγραψε άρθρο γνώμης στη Haaretz υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ πρέπει να αδράξει την πρώτη του ευκαιρία από το 1967 «για τη διεξαγωγή εποικοδομητικού διαλόγου με τη διεθνή κοινότητα για μια αλλαγή στα σύνορα της Μέσης Ανατολής». Η αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας στα Υψίπεδα του Γκολάν θα μπορούσε, είπε, να παρουσιαστεί ως εξυπηρέτηση του «παγκόσμιου ενδιαφέροντος για σταθεροποίηση της περιοχής».
Ο Hauser πρόσθεσε ότι το Ισραήλ πρέπει να ζητήσει το Γκολάν ως «αποζημίωση» για την πρόσφατη συμφωνία του Ομπάμα με το Ιράν για τα πυρηνικά. Μια τέτοια αξίωση θα μπορούσε να βασιστεί, είπε, στη «δέσμευση» του προεδρου των ΗΠΑ Τζέραλντ Φορντ το 1975, που αναγνώριζε την «ανάγκη» του Ισραήλ «να παραμείνει στα Υψίπεδα του Γκολάν, ακόμη και σε καιρό ειρήνης».
Στο άρθρο του στο CNN την περασμένη Κυριακή, ο Όρεν, ένα ευρέως σεβαστό πρόσωπο στην Ουάσινγκτον, υποστήριξε ότι, χωρίς την ισραηλινή κυριαρχία στο Γκολάν, το Ιράν και η Χεζμπολάχ θα αποτελέσουν την βάση από όπου μπορούν να ξεκινήσουν ένοπλες επιθέσεις κατά του Ισραήλ. «Για πρώτη φορά σε περισσότερο από 40 χρόνια, το Γκολάν θα μπορούσε και πάλι να αποτελέσει καταλύτη για πόλεμο», έγραψε.
Πρόσθεσε επίσης, ότι το Ισραήλ έχει «μεταμορφώσει την περιοχή που ήταν κάποτε ένα άγονο πεδίο μάχης σε κόμβο γεωργίας υψηλής τεχνολογίας, οινοποιείων παγκόσμιας κλάσης και παρθένων φυσικών καταφυγίων». Δεν ανέφερε την πρόσφατη ανακάλυψη πετρελαίου.
«Εδραίωση της θέσης» του Ισραήλ
Πριν γενικευθούν οι συγκρούσεις στη Συρία, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι το 60% με 70% των Ισραηλινών απέρριπταν το ενδεχόμενο επιστροφής του Γκολάν στη Συρία, έστω και αν κάτι τέτοιο θα εξασφάλιζε ειρήνη με τη Δαμασκό. Τα ποσοστά είναι πιθανό να είναι υψηλότερα τώρα.
Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου είπε στη Haaretz, ότι η αναγνώριση της προσάρτησης του Γκολάν στο Ισραήλ, θα διαταράξει την πολιτική των ΗΠΑ, αφού θα δείξει ότι οι δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ ήταν «σύμμαχοι με τους ανθρώπους που θέλουν να παραδώσουν το Γκολάν».
Ωστόσο, ένα πρόσφατο άρθρο του Frederic Hof, εμπειρογνώμονα για την Συρία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ επί Χίλαρι Κλίντον, άφησε να εννοηθεί ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι μπορεί να αλλάξουν την άποψή τους. Ανέφερε ότι οι προσπάθειες των ΗΠΑ – πριν το 2011 και το ξέσπασμα της σύγκρουσης – για άσκηση πίεσης στο Ισραήλ ώστε να επιστρέψει το Γκολάν, στο πλαίσιο των συνομιλιών για μια συνθήκη ειρήνης με τον Ασάντ, αποδείχθηκαν «μεγάλο λάθος». Αντ ‘αυτού, ο πόλεμος στη Συρία έχει «εδραιώσει τη θέση του Ισραήλ» στο Γκολάν.
Στην ιστοσελίδα της, η θυγατρική της εταιρείας Genie, Afek, ισχυρίζεται ότι η γεώτρηση στα κατεχόμενα Υψίπεδα του Γκολάν θα βγάλει «ισραηλινό πετρέλαιο». Οι δύο εταιρείες περιλαμβάνουν πρόσωπα, που έχουν στενούς προσωπικούς δεσμούς με τον Νετανιάχου και επιρροή υψηλού επιπέδου στην Ουάσιγκτον.
Ο ιδρυτής της Genie, Howard Jonas, ένας Αμερικανός Εβραίος εκατομμυριούχος, έκανε πολιτικές συνεισφορές στην πρόσφατη εκστρατεία του Νετανιάχου για τις προκριματικές του κόμματος Λικούντ. Η «στρατηγική συμβουλευτική επιτροπή» της περιλαμβάνει τον Ντικ Τσένι, αντιπρόεδρο των ΗΠΑ υπό τον Τζορτζ Μπους και θεωρούμενο ευρέως ως αρχιτέκτονα της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ το 2003.
Ο μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης Ρούπερτ Μέρντοχ, είναι επίσης σύμβουλος στην εταιρεία. Ελέγχει μεγάλο μέρος των δεξιών αγγλόφωνων μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του ειδησεογραφικού τηλεοπτικού σταθμού των ΗΠΑ, Fox News. Τον Σεπτέμβριο, η Genie πρόσθεσε στους ανθρώπους της τον Λάρι Σάμερς, ανώτερο στέλεχος υπό τους Δημοκρατικούς προέδρους Μπιλ Κλίντον και Ομπάμα, και τον James Woolsey, πρώην διευθυντή της CIA που έγινε νεοσυντηρητικός υποστηρικτής της εισβολής στο Ιράκ.
Ο πρόεδρος της Afek, της ισραηλινής θυγατρικής της Genie, είναι o Εffi Eitam, ακροδεξιός πρώην στρατηγός και υπουργός, που ζει σε παράνομο εποικισμό στο Γκολάν. Οι ακροδεξιές απόψεις του περιλαμβάνουν απαιτήσεις για απέλαση των Παλαιστινίων από τα κατεχόμενα εδάφη καθως και της μεγάλης μειονότητας των παλαιστινιακής εθνικότητας πολιτών από το Ισραήλ.
Αφού ο Eitam βγήκε από το ισραηλινό κοινοβούλιο το 2009, ο Νετανιάχου τον έστειλε ως «ειδικό απεσταλμένο» σε αμερικανικές πανεπιστημιουπόλεις, ως μέλος ενός «καραβανιού για τη δημοκρατία».
Το διεθνές δίκαιο παραβιάζεται.
Η Hala Khoury Bisharat, μια καθηγήτρια διεθνούς δικαίου στο Carmel Academic College, κοντά στη Χάιφα, δήλωσε ότι θα ήταν δύσκολο να πειστούν οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την παράνομη προσάρτηση του Γκολάν στο Ισραήλ. «Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές στο ότι δεν είναι ποτέ αποδεκτή η απόκτηση εδάφους διά του πολέμου», είπε στην Middle East Eye. «Θα ήταν πολύ προβληματικό για τις ΗΠΑ να το κάνουν αυτό».
Πρόσθεσε ότι το Ισραήλ, ως κατακτητής, υποχρεώθηκε από τους κανονισμούς της Χάγης του 1907, να «προστατέψει το κεφάλαιο» των φυσικών πόρων του κατεχόμενου τμήματος και δεν είχε το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται το πετρέλαιο στο Γκολάν προς όφελός του.
Το γραφείο του πρωθυπουργού δεν ήταν διαθέσιμο για κάποιο σχόλιο σχετικά με τις συζητήσεις Νετανιάχου – Ομπάμα ή για ν’ απαντήσει στις κατηγορίες ότι οι ενέργειες στο Γκολάν παραβίαζαν το διεθνές δίκαιο.
Από την ίδρυσή του το Ισραήλ έχει προχωρήσει σε περίπου 530 ερευνητικές γεωτρήσεις, αλλά καμία δεν έχει δείξει εμπορικά αποδοτικές ποσότητες πετρελαίου. Το Ισραήλ είχε για λίγο πρόσβαση σε σημαντικές ποσότητες πετρελαίου μετά τον πόλεμο του 1967, όταν τα πεδία που κατέλαβε στο Σινά κάλυπταν τα δύο τρίτα των εγχώριων αναγκών. Το Ισραήλ αναγκάστηκε τελικά να παραδώσει τις πετρελαιοπηγές πίσω στην Αίγυπτο.
Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ έχει ανακαλύψει μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, υποδαυλίζοντας εντάσεις με τις γειτονικές χώρες, κυρίως τον Λίβανο, που υποστήριξε ότι το Ισραήλ προχωρά σε γεωτρήσεις σε περιοχές όπου τα θαλάσσια σύνορα αμφισβητούνται.
Τα ισραηλινά δικαστήρια είναι απίθανο να θέσουν εμπόδια στις εργασίες γεωτρήσεων στο Γκολάν. Σε μια απόφαση στα τέλη του 2011, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ δημιούργησε μια νέα αρχή, αυτήν της «παρατεταμένης κατοχής», για να δικαιολογήσει την κλοπή των παλαιστινιακών πόρων, όπως την εξορυγμένη πέτρα, στη Δυτική Όχθη. Το δικαστικό αυτό προηγούμενο θα μπορούσε να επεκταθεί και στο Γκολάν.
Η μόνη αντίδραση μέχρι τώρα έχει έρθει από ισραηλινές περιβαλλοντικές ομάδες. Έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι η εξόρυξη πετρελαίου, ειδικά αν χρησιμοποιηθεί η μέθοδος “fracking”, θα μπορούσε να μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα ή να προκαλέσει σεισμούς σε μια σεισμογενή περιοχή.
Ο Yuval Arbel, εμπειρογνώμονας υπόγειων υδάτων με την EcoPeace Μidle East, ανέφερε ότι τα αποθέματα πετρελαίου του Γκολάν είναι πιθανό να έχουν τη μορφή “tight oil”, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εξόρυξη. Το Ισραήλ θα πρέπει πιθανώς να εγκαταστήσει ένα πλέγμα, με γεωτρήσεις ανά μισό χιλιόμετρο.
Γεγονός που, όπως είπε στην Middle East Eye, θα αυξήσει τις πιθανότητες διαρροών που θα μπορούσαν να φτάσουν στην κοντινή Θάλασσα της Γαλιλαίας, απειλώντας την κύρια πηγή πόσιμου νερού του Ισραήλ.
(μετάφραση: Σύλβια Βαρνάβα | επιμέλεια: Λουκάς Σταμέλλος)
