Η βιβλιοθήκη της φυλακής, παραμένει ανοιχτή για τους κρατούμενους καθημερινά
Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην Guardian πριν από ένα χρόνο και είναι αποτέλεσμα της πρωτογενούς έρευνας του αρθρογράφου Erwin James στη φυλακή του νησιού Bastoy, στη Νορβηγία. Η φυλακή Bastoy, είναι η μεγαλύτερη φυλακή χαμηλής ασφαλείας στη χώρα και καταλαμβάνει ολόκληρο το νησί, εκτός από τις βόρειες παραλίες του, που είναι ανοιχτές στο κοινό. Η φυλακή είναι οργανωμένη σαν μια μικρή κοινότητα, με περίπου 80 κτίρια, δρόμους, παραλίες, γήπεδο ποδοσφαίρου, καλλιεργήσιμη γη, πολιτισμικά κέντρα, ένα δάσος και ένα μικρό λιμάνι που λειτουργεί φέρυ μπόουτ καθημερινά.
Οι αξίες που διαμορφώνουν τη λειτουργία της φυλακής, ορίζονται ως ανθρωπιστικές- οικολογικές. Είναι μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση που στοχεύει στη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος για τους κρατουμένους μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και τη σχέση ανθρώπου-φύσης. Στόχος είναι να διδάξουν πώς οι άνθρωποι μπορούν να επηρεάσουν θετικά ο ένας τον άλλο μέσα από τη συμβίωση, αλλά και πως να αναπτύξουν μια οικολογική σχέση με τη φύση, μέσα από την ανακύκλωση και τις βιολογικές διαδικασίες.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια φάση αμερικανοποίησης του συστήματος φυλακών, με την ψήφιση της νομοθεσίας για φυλακές τύπου Γ’ που θα θέσουν σε εφαρμογη αυστηρά και αντισυνταγματικά μέτρα για τους κρατούμενους. Όμως, ας ρίξουμε μια ματιά στη Σκανδιναβική κουλτούρα, που η χαμηλή εγκληματικότητα και τα χαμηλά ποσοστά διάπραξης εγκλημάτων από πρώην κρατουμένους (recidivism) οφείλονται στις ανθρωπιστικές δομές της κοινωνίας αλλά και των φυλακών.
Του Erwin James
Στη φυλακή Bastoy, οι κρατούμενοι, κάποιοι από τους οποίους είναι δολοφόνοι και βιαστές, ζουν σε συνθήκες πολυτελείας, σύμφωνα με αυτούς που κριτικάρουν το σύστημα. Παρ’ όλα αυτά, η φυλακή αυτή έχει το χαμηλότερο ποσοστό επαναφοράς πρώην κρατουμένων στη φυλακή, σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Κρατούμενος που απολαμβάνει την ηλιοθεραπεία του.
Η πρώτη ένδειξη ότι στο Bastoy, που βρίσκεται 46 μίλια νοτιο-ανατολικά από το Όσλο, τα πράγματα είναι όντως διαφορετικά, φάνηκε αμέσως μετά την επιβίβασή μου στο φέρρυ της φυλακής. Ξαφνιάζομαι ελαφρά, όταν ο υπάλληλος του φέρρυ που με καλωσόρισε όταν επιβιβάστηκα πριν μερικά λεπτά, μου αποκαλύπτει, ενώ κάνουμε ψιλή κουβέντα για τον καιρό, ότι είναι κρατούμενος που εκτίει ποινή δεκατεσσάρων ετών για μεταφορά ναρκωτικών. Προσέχει την έκπληξή μου και χαμογελώντας, βγάζει το χοντρό του γάντι και προσφέροντας το χέρι του, μου λέει ‘Είμαι ο Πίτερ’. Πριν μεταφερθεί στο Bastoy, ο Πίτερ, βρισκόταν σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας για περίπου οκτώ χρόνια. ‘Εδώ μας δείχνουν εμπιστοσύνη και μας δίνουν ευθύνες’ μου λέει. ‘Μας συμπεριφέρονται σαν ενήλικες’. Δεν ήρθα εδώ για να ξεκινήσω τις συγκρίσεις, αλλά σκέφτομαι πώς θα αντιδρούσαν τα ΜΜΕ και οι πολιτικοί αν κάτι παρόμοιο υπήρχε στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες, φυσικά η Νορβηγία, έχει πληθυσμό λιγότερο από πέντε εκατομμύρια, που είναι το 1/12 του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου. Στη Νορβηγία οι κρατούμενοι είναι λιγότεροι από τεσσερις χιλιάδες, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο ο αριθμός αγγίζει τις ογδόντα τέσσερις χιλιάδες. Αλλά η κύρια διαφορά ανάμεσα στις δύο χώρες, είναι ο τρόπος συμπεριφοράς απέναντι στους κρατουμένους. Πριν από τέσσερα χρόνια με ειχαν καλέσει στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Skien, που βρίσκεται 20 μίλια βόρεια από το Όσλο. Είχα ακούσει ιστορίες για τη φιλελεύθερη κουλτούρα στις φυλακές της Νορβηγίας. Κατ’ ακρίβεια, το Skien, είναι ένα απροσπέλαστο φρούριο, τρομακτικό όπως κάθε άλλη φυλακή που έχω βρεθεί και στεγάζει ανθρώπους που έχουν διαπράξει τα πιο σοβαρά εγκλήματα στη χώρα. Πρόσφατα ήταν και το προσωρινό μέρος κράτησης του Anders Breivik του άνδρα που πήρε τη ζωή 77 ανθρώπων τον Ιούλιο του 2011.
Το φέρρυ της φυλακής.
Παρά τη σοβαρότητα των εγκλημάτων τους, βρήκα ότι η έλλειψη της ελευθερίας ήταν η μόνη τιμωρία γι’ αυτούς τους κρατούμενους. Στα κελιά υπήρχαν τηλεοράσεις, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τουαλέτες και ντουζ. Ενώ κάποιοι κρατούμενοι βρίσκονταν στην απομόνωση για διάφορους λόγους, η πλειονότητα των κρατουμένων έκτιαν την ποινή τους -21 χρόνια είναι η μέγιστη ποινή στη Νορβηγία- έχοντας την ευκαιρία για εκπαίδευση και σεμινάρια εκμάθησης ικανοτήτων. Αντί για πτέρυγες, η φυλακή ήταν διαμορφωμένη σε μικρές κοινότητες, περιορίζοντας την εξάπλωση της διαβρωτικής εγκληματικής υποκουλτούρας που χαρακτηρίζει τις αρχιτεκτονικά παραδοσιακές φυλακές. Ο δάσκαλος μου εξήγησε ότι όλες οι φυλακές στη Νορβηγία λειτουργούν με βάση τις ίδιες αρχές και πίστευε πως γι’ αυτό το λόγο η Νορβηγία έχει το χαμηλότερο ποσοστό επαναφυλάκισης πρώην κρατουμένων στην Ευρώπη, που είναι στο 30%, λιγότερο από το μισό του ποσοστού του Ηνωμένου Βασιλείου.
Καθώς το φέρρυ διασχίζει την παγωμένη πρωινή ομίχλη, ο Πίτερ μου λέει πως έχει ασκήσει έφεση ενάντια στη δικαστική απόφαση. Αν αυτό αποτύχει, θα βρίσκεται στο Bastoy για ακόμα δύο χρόνια μέχρι την ολοκλήρωση της ποινής του. Τον ρωτάω πώς είναι η ζωή στο νησί. ‘Θα δεις’, μου λέει, ‘είναι σαν να ζεις σε ένα χωριό, μια μικρή κοινότητα. Όλοι πρέπει να δουλέψουν, αλλά έχουμε και ελεύθερο χρόνο και πάμε για ψάρεμα και το καλοκαίρι για κολύμπι. Το ξέρουμε ότι είμαστε κρατούμενοι αλλά εδώ νιώθουμε άνθρωποι’.
Δεν ήμουνα σίγουρος τι να περιμένω στο Bastoy. Ένας αριθμός σχολιαστών έχει με διάφορους τρόπους περιγράψει τις συνθήκες που ζουν οι 115 κρατούμενοι του νησιού ως ‘πολυτέλείας’ και ‘σαν να κάνουν διακοπές’. Πάντοτε είμαι σκεπτικιστής απέναντι σε τέτοιες αναφορές των ΜΜΕ.
Εξοπλισμός στο γυμναστήριο της φυλακής για καρδιο-αγγειακή γυμναστική
Ως ισοβίτης, είχα περάσει τα πρώτα οκτώ από τα είκοσι χρόνια της ποινής μου σε ένα κελί με μόνο ένα κρεβάτι, μια καρέκλα, ένα τραπέζι και ένα κουβά αντί για τουαλέτα. Εκείνη την περίοδο, είχα μπλεχτεί σε μεγάλο καβγά, είχα πολιορκηθεί από άλλους και είχα παρατηρήσει πολύ συχνές εκφάνσεις βίας. Αρκετές εκατοντάδες κρατούμενοι είχαν αυτοκτονήσει στη συγκεκριμένη φυλακή, έξι από τους οποίους γνώριζα καλά, ενώ ένας αριθμός απ’ αυτούς έγιναν θύματα ανθρωποκτονίας. Ταυτόχρονα, η εικόνα που προέβαλλαν τα ΜΜΕ ήταν ότι και εμείς ζούσαμε σε μια φυλακή ‘σαν να είχαμε πάει διακοπές’. Όταν εγκατέστησαν πραγματικές τουαλέτες στα κελιά και μερικά χρόνια αργότερα μας δόθηκαν μικρές τηλεοράσεις, οι τίτλοι ‘Φυλακές Πολυτελείας’ που φιγουράριζαν στα ΜΜΕ δεν σταμάτησαν ποτέ τουλάχιστον όσο εγώ ήμουν κρατούμενος.
Όσο ήμουν στη φυλακή μου φαινόταν ότι το μεγαλύτερο σκάνδαλο ήταν το τεράστιο ποσοστό διάπραξης εγκλημάτων από πρώην κρατούμενους, οι οποίοι κατέληγαν ξανά πίσω στη φυλακή. Το 2007, δεκατέσσερις φυλακές της Αγγλίας και της Ουαλίας, είχαν ποσοστό επαναφυλάκισης πρώην κρατουμένων πάνω από 70%. Με μέσο όρο κόστους £40 000 το χρόνο ανα κρατούμενο, μιλάμε για μια τεράστια οικονομική επένδυση στην αποτυχία- και ένα μεγάλο ρίσκο για τα μελλοντικά θύματα των αποφυλακισθέντων κρατουμένων. Αυτός είναι ο λόγος που ανυπομονώ να δω από κοντά το Bastoy, την πρώτη παγκοσμίως ‘ανθρώπινη- οικολογική φυλακή’.
Σπίτι κρατουμένων, με καθιστικό και τηλεόραση.
Ο Θόρμπιορν, ένας πενηνταοκτάχρονος δεσμοφύλακας που εργάζεται στο Bastoy εδώ και 17 χρόνια, με καλωσόρισε ζεστά μόλις πάτησα πόδι στη ξηρά. Περπατώντας στο παγωμένο, γεμάτο χιόνι μονοπάτι που οδηγεί στο κτίριο διοίκησης της φυλακής, μου εξηγεί πώς λειτουργεί η φυλακή. Υπάρχουν 70 μέλη προσωπικού στα 2.6 τετραγωνικά χιλιόμετρα της φυλακής, 35 από τα οποία είναι ένστολοι δεσμοφύλακες. Η κύρια δουλειά τους είναι να μετράνε τους κρατούμενους- μια φορά το πρωί, δύο κατά τη διάρκεια της μέρας στο χώρο εργασίας τους, μια στο χώρο συγκέντρωσης στις 5 το απόγευμα και τελευταια στις 11 το βράδυ μέσα στα σπίτια τους. Μόνο τέσσερις δεσμοφύλακες μένουν στο νησί μετά τις τέσσερις το απόγευμα. Ο Θόρμπιορν μου δείχνει με το χέρι του τα μικρά ξύλινα σπίτια, βαμμένα με ζωηρά χρώματα και σκορπισμένα εδώ κι εκεί στο χιονισμένο τοπίο. ‘Αυτά είναι τα σπίτια που μένουν οι κρατούμενοι’. Έχουν χωρητικότητα μέχρι έξι άτομα. Κάθε άντρας έχει το δικό του υπνοδωμάτιο και μοιράζονται την κουζίνα και άλλους κοινόχρηστους χώρους. ‘Η ιδέα πίσω από αυτό είναι να συνηθίσουν να ζουν στις συνθήκες που θα έχουν έξω από τη φυλακή’. Μόνο ένα γεύμα την ημέρα προσφέρεται στην τραπεζαρία. Οι άνδρες κερδίζουν ένα ποσό αντίστοιχο με έξι λίρες την ημέρα και το κράτος τους δίνει 70 λίρες το μήνα για να αγοράζουν υλικά από το σουπερμάρκετ του νησιού, για το πρόγευμα και το δείπνο που ετοιμάζουν οι ίδιοι.
Μπορώ να καταλάβω γιατί για κάποιους ανθρώπους οι συνθήκες αυτές είναι αμφιλεγόμενες. Η κοινή αντίληψη της φυλακής είναι ότι αποτελεί ένα μέρος στερήσεων κι όχι ανέσεων.
Οι κρατούμενοι στη Νορβηγία, μπορούν να κάνουν αίτηση για μεταφορά στο Bastoy, όταν έχουν απομείνει τα τελευταία πέντε χρόνια της ποινής τους. Κάθε τύπου κρατούμενος, συμπεριλαμβανομένου κρατουμένων που έχουν καταδικαστεί για βιασμό και ανθρωποκτονία, μπορεί να γίνει δεκτός εφ’ όσον τηρεί τα κριτήρια, κυριότερο των οποίων είναι η αποφασιστικότητα για μια ζωή μακριά από το έγκλημα μετά την αποφυλάκιση.
Ρωτάω τον Θόρμπιον τι είδους δουλειές κάνουν οι κρατούμενοι στο νησί. Μου λέει για τη φάρμα όπου οι κρατούμενοι φροντίζουν πρόβατα, αγελάδες και κοτόπουλα ή καλλιεργούν φρούτα και λαχανικά. ‘Το περισσότερο από το φαγητό τους, το παράγουν οι ίδιοι’, μου λέει.
‘Ενας κρατούμενος που επισκευάζει ποδήλατα.
Άλλες δουλειές είναι στο πλυντήριο της φυλακής, στους στάβλους με τα άλογα που τραβούν το κάρο για τις μετακινήσεις στο νησί, στις επισκευές ποδηλάτων (πολλοί κρατούμενοι έχουν τα δικά τους ποδήλατα που αγόρασαν με τα δικά τους χρήματα), στη συντήρηση χώρου ή στο ξυλουργείο. Η δουλειά ξεκινά στις 8:30 και ήδη ακούω πριόνια και μηχανές να βουίζουν. Στο δρόμο, προσπερνάμε τους κόκκινους τηλεφωνικούς θαλάμους, απ’ όπου οι κρατούμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με την οικογένεια και με τους φίλους τους. Ένα μεγάλο κτίριο στα δεξιά μας στεγάζει το επισκεπτήριο, με ειδικά διαμορφωμένα οικογενειακά δωμάτια όπου οι κρατούμενοι μπορούν να κάνουν σεξ. Έπειτα ο δεσμοφύλακας με καταγράφει και μου παίρνει το κινητό και ο Θόρμπιορν με συνοδεύει στο γραφείο του διευθυντή των φυλακών, Άρνε Νίλσεν. ‘Θα σου πω κάτι΄, μου λέει πριν με αφήσει. ‘Ξέρεις, σ’ αυτό το νησί νιώθω πολύ πιο ασφαλής απ’ όσο νιώθω περπατώντας στους δρόμους του Όσλο’.
Από το παράθυρο του Νίλσεν, βλέπω την εκκλησία, το σχολείο και τη βιβλιοθήκη. Η ζωή για τους κρατούμενους είναι όσο νορμάλ θα μπορούσε να είναι η ζωή σε μια φυλακή. Υπάρχει η αίσθηση μιας θρησκευτικής κοινότητας, μια ειρήνη που κυριεύει στο χώρο, παρόλο που η απουσία των γυναικών (εκτός από κάποιους ένστολους φρουρούς) και των παιδιών είναι αισθητή. Ο Νίλσεν έχει ήδη πετάξει τον όρο ‘ένα μέρος για την ανάπτυξη της ευθύνης’ και μου βάζει ένα φλιτζάνι ζεστό τσάι.
Η αίθουσα ηλεκτρονικών υπολογιστών στο σχολείο της φυλακής.
‘Στις κλειστές φυλακές τους κρατάμε κλεισμένους σε ένα κελί για κάποια χρόνια και μετά τους αφήνουμε έξω, χωρίς να τους έχει δοθεί κάποια πραγματική ευθύνη εργασίας ή έστω του μαγειρέματος. Νομικά, το να πας στη φυλακή δεν έχει καμία σχέση με το να υποφέρεις. Η τιμωρία στηρίζεται στο ότι χάνεις την ελευθερία σου. Αν συμπεριφερόμαστε στους ανθρώπους σαν να είναι ζώα, τότε οι πιθανότητες είναι να συμπεριφέρονται σαν ζώα όταν αποφυλακιστούν. Εδώ προσέχουμε τους κρατούμενους ως άνθρωπους.’
Ο Νίλσεν, κλινικός ψυχολόγος στο επάγγελμα, απορρίπτει κάθε υπαινιγμό ότι διοικεί ένα μέρος διακοπών. Νιώθω ήδη την ενόχλησή του. ‘Δεν αλλάζεις τους ανθρώπους με την εξουσία’, μου λέει. ‘Για το θύμα, ο θύτης είναι στη φυλακή. Αυτό είναι δικαιοσύνη για το θύμα. Δεν είμαι βλάκας. Είμαι ρεαλιστής. Αυτό που δίνω στους κρατούμενους είναι σεβασμός, έτσι μαθαίνουν κι αυτοί να σέβονται τους άλλους. Αλλά τους προσέχουμε όλη την ώρα. Είναι σημαντικό να υπάρχουν όσες λιγότερες πιθανότητες γίνεται να διαπράξουν κάποιο έγκλημα όταν αποφυλακιστούν. Κι αυτό είναι δικαιοσύνη για την κοινωνία’.
To νησί Bastoy
Το ποσοστό επαναφυλάκισης κρατουμένων από το Bastoy μιλά από μόνο του. Μόλις στο 16%, είναι το χαμηλότερο της Ευρώπης. Αλλά ποιοί είναι οι κρατούμενοι στο Bastoy; Μήπως είναι τα καλά παιδιά του συστήματος;
Ο Χεσσλ είναι 23 ετών και εκτίει ποινή έντεκα χρόνων για ανθρωποκτονία. ‘Ήταν φόνος για εκδίκηση’, μου λέει. ‘Εύχομαι να μην το είχα κάνει, αλλά τώρα πρέπει να πληρώσω για το έγκλημά μου’. Μικροκαμωμένος και ξανθός, μου λέει ότι μπαινοβγαίνει στις φυλακές από δεκαπέντε ετών. Τα ναρκωτικά του κατέστρεψαν τη ζωή και τον οδήγησαν στο έγκλημα. Στο Bastoy, υπάρχουν τρεις χρυσοί κανόνες: απαγορεύεται η βία, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Εδώ εργάζεται στους στάβλους όπου φροντίζει τα άλογα και του έχουν μείνει τέσσερα χρόνια στη φυλακή. Πώς βλέπει το μέλλον; ‘Τώρα δεν έχω καμία επιθυμία για ναρκωτικά. Όταν βγω έξω θέλω να ζήσω και να κάνω οικογένεια. Εδώ μαθαίνω τον τρόπο για να μπορέσω να τα κάνω όλα αυτά’.
Ο Χεσσλ παίζει κιθάρα και κάνει πρόβες με άλλους κρατούμενους στo μουσικό τους συγκρότημα, το Bastoy BluesBand. Πέρσι είχαν πάρει άδεια για να συμμετάσχουν σε ένα μουσικό φεστιβάλ, μαζί με τους ZZ Top. Ο δάσκαλος του συγκροτήματος είναι ο Μπιόρν. Κάποτε ήταν κι αυτός κρατούμενος στο Bastoy για πέντε χρόνια για βία κατά της συζύγου του σε μια ‘στιγμή τρέλας’. Τώρα επιστρέφει μια φορά τη βδομάδα για να διδάξει κιθάρα. ‘Γνωρίζω καλά την ικανότητα των ανθρώπων να αλλάξουν’, μου λέει.
{"video":"http://www.youtube.com/watch?v=ENz1XgR9Gug","width":"800","height":"450"}
Ο Μπιόρν, πρώην κοινωνικός ερευνητής, έχει διασυνδέσεις στις οικοδομές όπου είχε προηγουμένως εργαστεί και του υποσχέθηκαν να δίνουν δουλειά σε μουσικούς του Bastoy BluesBand που θα δείξουν αξιοπιστία και δέσμευση. ‘Δεν το κάνουμε μόνο για τη μουσική’ μου λέει, ‘αλλά για να δώσουμε μια ευκαιρία στους ανθρώπους να αποδείξουν ότι αξίζουν’.
Ο Σβεν, ένα άλλο μέλος της μπάντας, έχει καταδικαστεί για ανθρωποκτονία σε 8 χρόνια φυλάκισης. Ο 29χρονος ήταν ένας άνεργος εργάτης πριν την καταδίκη του. Τώρα εργάζεται στο ξυλουργείο και περιμένει να δει αν η αίτησή του να γίνει ‘πατέρας’ του σπιτιού, που στεγάζει πέντε άνδρες, θα γίνει δεκτή. ‘Μου αρέσει να έχω ευθύνες΄, λέει, ‘Δεν νοιάστηκα ποτέ για άλλους ανθρώπους πριν έρθω εδώ’.
Η δεσμοφύλακας που με συστήνει στη μπάντα ονομάζεται Ράτσι. ‘Είμαι πολύ περήφανη που είμαι δεσμοφύλακας εδώ και η οικογένειά μου είναι περήφανη για μένα’. Η εκπαίδευση για να γίνει κάποιος δεσμοφύλακας διαρκεί τρία χρόνια στη Νορβηγία. Με κοιτάζει καχύποπτα όταν της λέω ότι στη Βρετανία η εκπαίδευση γίνεται σε έξι εβδομάδες. ‘Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα για να μάθει κανείς για τους ανθρώπους που έρχονται στη φυλακή’, λέει. ‘Πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί έγιναν εγκληματίες και μετά να τους βοηθήσουμε να αλλάξουν. Εγώ ακόμα μαθαίνω’.
Τέλος, συστήνομαι στον Βίντορ, ο οποίος, σε ηλικία 72 ετών είναι ο μεγαλύτερος κρατούμενος στο νησί. Εργάζεται στα πλυντήρια και είναι ο ‘πατέρας’ του σπιτιού που μοιράζεται μαζί με άλλους τέσσερις κρατούμενους. Δεν έχω ρωτήσει κανένα κρατούμενο γιατί βρίσκεται εκεί. Οι πληροφορίες προσφέρονται από τους ίδιους οικειοθελώς. Ο Βίντορ κάνει το ίδιο. Μου λέει ότι είναι μέσα για δεκαπέντε χρόνια για διπλή ανθρωποκτονία. Υπάρχει μια βαθιά λύπη στα μάτια του, ακόμα κι όταν χαμογελάει. ‘Οι φονιάδες σαν εμένα δεν έχουν πουθενά να κρυφτούν’. Μου λέει ότι μετά τα εγκλήματά του ήταν ‘στο πάτωμα’. Στην αρχή έκλαιγε πολύ. ‘Αν υπήρχε θανατική ποινή, θα έλεγα, ναι, σας παρακαλώ πάρτε με’. Παραδέχεται ότι η φυλακή τον βοήθησε πολύ. ‘Με βοήθησαν να καταλάβω γιατί έκανα ό,τι έκανα αλλά με βοήθησαν και ν’ αρχίσω να ζω ξανά’. Τώρα μελετάει φιλοσοφία και ιδιαίτερα Νίτσε. ‘Χαίρομαι που μ΄ άφησαν να έρθω εδώ. Είναι ένα υγιές μέρος για να ζήσει κάποιος. Θα είμαι 74 όταν βγω έξω. Αν τα καταφέρω μέχρι τα 84 και μετά πω το αντίο, θα είμαι πολύ χαρούμενος’.
Παίρνοντας το φέρρυ πίσω στη ξηρά, σκέφτομαι όλα όσα είδα και άκουσα. Το Bastoy δεν είναι ένα μέρος διακοπών. Κάποιες στιγμές νιώθω ότι είδα στιγμιότυπα από το μέλλον- ένα ποινικό σύστημα σχεδιασμένο για να θεραπεύει και όχι για να πληγώνει, να γεννάει την ελπίδα και όχι την απελπισία. Πιστεύω ότι όλες οι κοινωνίες θα χρειάζονται πάντα φυλακές υψίστης ασφαλείας. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει με βάση το Νορβηγικό μοντέλο. Όπως λέει ο Νίλσεν, δικαιοσύνη για την κοινωνία είναι όταν οι κρατούμενοι βγουν από τη φυλακή και δεν προκαλέσουν κακό σε άλλους ανθρώπους.
Θα χρειαζόταν πολύ κουράγιο από μέρους των πολιτικών και αυτοπεποίθηση από μέρους της κοινωνίας για να εξάγει αυτό το μοντέλο έξω από τα σύνορα της Νορβηγίας. Ταυτόχρονα, ελπίζω αυτοί που καθορίζουν τη μοίρα του κόσμου να κοιτάξουν τη μεγάλη αυτή επάνάσταση στο ποινικό σύστημα που συμβαίνει στο νησί αυτό.
Κρατούμενοι και ζώα μοιράζονται μαζί τη φύση (ως γάτα δεν μπορούσα να μην το βάλω)
Σημείωση από Black Cat
Το κείμενο, είναι ένα καλά δομημένο κομμάτι, ένα κράμα εμπειρίας και πρωτογενούς έρευνας. Όμως είναι ατελές, διότι αποτυγχάνει να προβάλει τα οικονομικά συμφέροντα των ιδιωτικών φυλακών στο Ηνωμένο Βασίλειο που καθοδηγούν τις πολιτικές αποφάσεις που έχουν παρθεί για τη λειτουργία των φυλακών. Δεν κάνει λόγο για τις ιδιωτικοποιήσεις στη Βρετανία σε αντίθεση με τις λειτουργίες του κοινωνικού κράτους στη Νορβηγία. Παρόλο που εμπειρικές έρευνες με μετρήσεις της ποιότητας ζωής των κρατουμένων πριν και μετά τις ιδιωτικοποιήσεις δείχνουν τεράστιες μειώσεις στην ποιότητα ζωής και τη ψυχολογία των κρατουμένων, κανείς δεν καταδικάζει τη G4S ή τη Serco ανοιχτά. Δεν είναι ότι αυτοί που βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων δεν γνωρίζουν, είναι ότι δεν τους νοιάζει. Ενώ κάνει κάποιες συγκρίσεις και ασκεί κάποια κριτική, αυτά είναι σε ένα επιφανειακό επίπεδο, αφου αμφισβητεί το ποινικό σύστημα ως κάτι αυτόνομο, αλλά δεν αμφισβητεί την κοινωνία της οποίας ειναι παράγωγο. Η άποψή του ότι οι φυλακές υψίστης ασφαλείας θα είναι πάντοτε απαραίτητες, είναι ένα συμπέρασμα ασχετο με το όλο άρθρο που δεν στηρίζεται σε κανένα επιχείρημα.
Η φυλακή στο νησί Bastoy, μια πολύ πιο εξελιγμένη και ανθρωπιστική εκδοχή των ελληνικών αγροτικών φυλακών, ίσως να είναι το μέλλον του ρεφορμισμού αν οι ρεφορμιστές παλέψουν γι’ αυτό. Όμως ας αναλογιστεί ο κάθε ρεφορμιστής, ότι αν η εγκληματικότητα ήταν θέμα προσωπικών επιλογών, τότε οι φυλακές θα ήταν ο πιο πετυχημένος θεσμός της κοινωνίας, αφού εξοστρακίζοντας τους ‘επικίνδυνους’ δεν θα υπήρχε καθόλου εγκληματικότητα. Αφού η εγκληματικότητα συνεχίζει να υπάρχει άρα και οι φυλακές έχουν αποτύχει. Γιατί λειτουργεί το Bastoy; Γιατί είναι μια μορφή τελειοποιημένης κοινωνίας: κανείς δεν είναι άνεργος, δεν υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, όλοι αμοίβονται το ίδιο ασχέτως με την ειδίκευσή τους, καλλιεργείται ο σεβασμός για τον άνθρωπο και τη φύση, κανείς δεν ζει απομονωμένος με τη μοναξιά του, υπάρχει παιδεία για τη σημαντικότητα των υγιών ανθρωπίνων σχέσεων, βρίσκονται κοντά στη φύση, έχουν ελεύθερο χρόνο και τα μέσα για να τον αξιοποιήσουν όπως θέλουν, υπάρχει σεβασμός, υπάρχει στήριξη για αυτο-βελτίωση, μειώνονται οι αυτο-καταστροφικές τάσεις λόγω απουσίας αλκοόλ-ναρκωτικών, κι όλοι θέλουν να ζήσουν ειρηνικά μεταξύ τους. Αν δημιουργούσαμε ολόκληρη την κοινωνία με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν θα υπήρχε εγκληματικότητα.
Πηγές
Οι φωτογραφίες και οι πληροφορίες για τη φυλακή είναι απο την ιστοσελίδα της http://www.bastoyfengsel.no/English/
Το άρθρο προέρχεται απο εδώ http://www.theguardian.com/society/2013/feb/25/norwegian-prison-inmates-treated-like-people
