της Ιωάννας Δρόσου
Εισφορά έως 10.000 ευρώ σε κάποιο κοινωφελές ίδρυμα υποχρεώνονται να καταβάλλουν κρατούμενοι προκειμένου να αποφυλακιστούν. Ο νόμος αυτός ήρθε ως «λύση» για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Όμως, για τον νομοθέτη, η ελευθερία δεν είναι ένα προνόμιο που δίνεται δωρεάν.
Οροθετικοί κρατούμενοι καταγγέλλουν στην «Εποχή» ότι παραμένουν στη φυλακή, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να καταβάλλουν προς το Χαμόγελο του Παιδιού το αντίτιμο της ελευθερίας που τους έχει οριστεί. Συγκεκριμένα, από τον Δ.Μ. απαιτούν 800 ευρώ, από τον Ι.Μ. 1.500 ευρώ, από τον Σ.Σ. 3.000 ευρώ και από τον Ι.Μ. 5.000 ευρώ. Μονάχα ένας κρατούμενος, ο Σ.Μ. είχε τη δυνατότητα να καταθέσει τα 800 ευρώ που του επιδικάστηκαν και αποφυλακίστηκε.
Τι και αν το 70% είναι άποροι
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή… Στον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 100, παρ.3) που περιγράφει την αναστολή υπό επιτήρηση προβλέπεται η αναστολή εκτέλεσης της ποινής σε όσους έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση με ποινή από 3 έως 5 έτη. Δηλαδή, όποιος καταδικαστεί για πλημμέλημα αντί να οδηγηθεί στη φυλακή, του επιδικάζονται κάποιοι περιοριστικοί όροι [π.χ. απαγόρευση εξόδου από τη χώρα ή αποκατάσταση της ζημιάς που προκλήθηκε] και αφήνεται ελεύθερος.
Ανάμεσα στους όρους που μπορεί να του επιβληθούν υπάρχει και ένας που υπαγορεύει την «προσφορά ποσού, ύψους μέχρι 10.000 ευρώ σε κοινωφελές ίδρυμα».
Επειδή στις φυλακές της χώρας υπάρχει σοβαρό πρόβλημα υπερπληθυσμού [σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης, στις αρχές Οκτωβρίου κρατούνταν 12.018 άνθρωποι, ενώ η χωρητικότητα των φυλακών είναι 9.286 θέσεις], την ίδια στιγμή που το 70% των κρατουμένων είναι άποροι [8.000 κρατούμενοι δεν έχουν τη δυνατότητα να προμηθευτούν ούτε τα στοιχειώδη είδη προσωπικής υγιεινής και ένδυσης] , τα τελευταία τέσσερα χρόνια το άρθρο 100 του Π.Κ. έχει διευρυνθεί και αφορά επιπλέον –και κατ’ εξαίρεση- όσους κρατούμενους έχουν καταδικαστεί σε κάθειρξη έως 10 χρόνια και έχουν εκτίσει τα 2/5 της ποινής τους.
Οι υπουργοί Δικαιοσύνης που έχουν λάβει αυτό το μέτρο αποσυμφόρησης των φυλακών διαβεβαίωναν από τα έδρανα της Βουλής ότι θα αποφυλακίζονταν χιλιάδες άνθρωποι. Και πράγματι, αν δεν υπήρχαν οι δεκάδες εξαιρέσεις από το ευεργετικό μέτρο, θα μπορούσαν να αποφυλακιστούν νωρίτερα αρκετές εκατοντάδες [Να σημειώσουμε ότι 839 άνθρωποι κρατούνται με ποινές φυλάκισης έως 5 χρόνια και 3.055 με ποινές κάθειρξης από 5 έως 10 χρόνια]. Όμως, ένας πρόσθετος λόγος που δεν αποφυλακίζονται είναι γιατί το δικαστήριο κρίνει ότι ο κάθε κρατούμενος προκειμένου να αποφυλακιστεί θα πρέπει να δώσει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό σε κάποιο κοινωφελές ίδρυμα που επιλέγει το δικαστήριο [η πλειοψηφία των υποθέσεων αφορά το Χαμόγελο του Παιδιού].
Αποφασίζουν και διατάζουν
Ο οροθετικός κρατούμενος Δ.Μ., του οποίου επιβλήθηκε το ποσό των 800 ευρώ, δηλώνει στην «Ε» ότι εδώ και δύο μήνες βρίσκεται στη φυλακή παρότι το δικαστήριο ενέκρινε την υπό όρους αποφυλάκισή του. Καθώς ο ένας από αυτούς τους όρους δεν μπορεί να ικανοποιηθεί θα παραμείνει έγκλειστος για επτά μήνες επιπλέον, έως ότου συμπληρώσει τα 3/5 της ποινής του που απαιτούνται για την αποφυλάκισή του. Όταν τον ρωτήσαμε γιατί δεν ζήτησε τροποποίηση του όρου από το δικαστήριο, καθώς είναι άπορος αλλά και ασθενής, μας είπε «στα δικαστήρια αυτά δεν πάμε εμείς και ούτε έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε δικηγόρο. Μόνοι τους τα κάνουν, μόνοι τους αποφασίζουν. Δεν κοιτάνε την κάθε υπόθεση ξεχωριστά. Αποφασίζουν το ποσό και σε διατάζουν να το πληρώσεις, αλλιώς δεν βγαίνεις από εδώ μέσα».
Κων/νος Γιαννόπουλος: “Γνωρίζαμε ότι πρόκειται για ειδεχθή εγκλήματα”
Πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν από αυτές τις υποθέσεις. Γιατί να υποχρεώνεται κάποιος κρατούμενος να καταβάλλει ένα ποσό σε κοινωφελές ίδρυμα προκειμένου να αποφυλακιστεί; Με ποιο κριτήριο επιλέγεται από το δικαστήριο σε ποιον θα δοθεί αυτός ο όρος αποφυλάκισης και ποιο θα είναι το ποσό; Πώς επιλέγεται το κοινωφελές ίδρυμα; Γιατί το ίδρυμα δέχεται αυτή την υποχρεωτική φιλανθρωπία;
Όσον αφορά το τελευταίο ερώτημα, επικοινωνήσαμε με το Χαμόγελο του Παιδιού προκειμένου να μάθουμε τη θέση του οργανισμού. Ο πρόεδρος του ΔΣ, Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος, δήλωσε σχετικά «Όταν ενημερωθήκαμε ότι θα υπάρξει νόμος για να καταβάλλουν κρατούμενοι με βαριά αδικήματα ένα ποσό σε κοινωφελή ιδρύματα μπήκαμε στο ηθικό δίλημμα αν θα πρέπει να δεχόμαστε αυτά τα χρήματα. Τότε μάθαμε από ένα αντίστοιχο ίδρυμα στη Γαλλία, όπου έχει ψηφιστεί αυτός ο νόμος, ότι όλα τα χρήματα πήγαιναν σε δομές για εγκλήματα κατά των παιδιών. Έτσι και εμείς, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, δεχόμαστε αυτές τις προσφορές και όλα τα χρήματα να δίνονται στο κέντρο ψυχικής υγείας παιδιών που έχουν υποστεί βασανισμό ή κακοποίηση».
Στη συνέχεια της συνομιλίας μας ενημερώσαμε τον κ. Γιαννόπουλο ότι η μεγάλη πλειοψηφία των κρατουμένων έχουν καταδικαστεί σε 10 χρόνια κάθειρξη σύμφωνα με το νόμο για τα ναρκωτικά ή για κλοπές και ότι όσοι καταδικάζονται για «βαριά αδικήματα» συνήθως έχουν ισόβια. Όταν ο κ. Γιαννόπουλος άκουσε ότι έχουμε στα χέρια μας τις υποθέσεις τεσσάρων οροθετικών κρατουμένων πρόσθεσε:
«Δεν γνωρίζω περιπτώσεις ανθρώπων που βρίσκονται στη φυλακή επειδή είναι χρήστες ναρκωτικών, γεγονός που είναι απαράδεκτο. Αυτό που εμείς γνωρίζαμε είναι ότι πρόκειται για ειδεχθή εγκλήματα. Δεν θέλουμε να παίρνουμε χρήματα πατώντας επί πτωμάτων. Δεν είναι δυνατόν να ζητάνε χρήματα από ανθρώπους που δεν έχουν να τα δώσουν. Όσον αφορά τις περιπτώσεις των οροθετικών κρατουμένων, δεν κατανοώ γιατί είναι αυτοί στη φυλακή. Θα έπρεπε να είναι έξω, χωρίς κανένα όρο, για να παλέψουν για τη ζωή τους».
Απρόσφορο και δυσανάλογο μέτρο
Ο Κωνσταντίνος Κοσμάτος, λέκτορας στη Νομική σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, σχολίασε σχετικά: «Η πρόσθετη προϋπόθεση σχετικά με την υποχρέωση καταβολής χρηματικού ποσού σε κοινωφελές ίδρυμα αποτελεί απολύτως απρόσφορο μέτρο σε σχέση με τον σκοπό της υφ’ όρον απόλυσης. Ιδίως η επιβολή της σε οροθετικούς κρατουμένους συνιστά δυσανάλογο μέτρο που δημιουργεί τις προϋποθέσεις υποτροπής τους».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η Κλειώ Παπαντολέων, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που πρόσθεσε: «Οι κατά καιρούς ρυθμίσεις για την αποσυμφόρηση των φυλακών στέφονται από παροιμιώδη αποτυχία: Μόνο το γεγονός ότι εισάγονται σχεδόν κάθε χρόνο, εδώ και μία δεκαετία, οι ίδιες –κατά τ’ άλλα εξαιρετικού χαρακτήρα- ρυθμίσεις, συνιστά αφεαυτού του απόδειξη. Είναι λοιπόν σαφές ότι ο νομοθέτης αδυνατεί να διαβάσει τις αδυναμίες αυτών ρυθμίσεων, μία εκ των οποίων είναι η εμμονή στις “εγχρήματες” εναλλακτικές ποινές ή όρους απόλυσης. Εμμονή, ανεξαρτήτως αδικήματος και παρά το γεγονός ότι επανειλημμένα στις Αιτιολογικές Εκθέσεις διαπιστώνεται ότι υψηλότατο ποσοστό κρατουμένων είναι άποροι. Είναι ενδεικτικό λοιπόν, ότι ενώ θα μπορούσε να προτιμηθεί η κοινωφελής εργασία στα ιδρύματα αυτά -και όχι μόνο σε αυτά- ώστε να επωφεληθεί ο κρίσιμος πληθυσμός των φυλακών, η δε ρύθμιση αυτή να ενταχθεί στη λογική κοινωνικής επανένταξης, επιβάλλονται υψηλά χρηματικά ποσά ως εξαναγκαστική φιλανθρωπία με αντάλλαγμα την ελευθερία, σε άπορους, ενίοτε και άρρωστους, έγκλειστους. Είναι τουλάχιστον άστοχη, αν όχι τραγελαφική, η μετατροπή προσώπων που χρήζουν προνοιακής φροντίδας σε γενναιόδωρους “χορηγούς” των οργανώσεων πρόνοιας.»
Ζητήσαμε από το υπουργείο Δικαιοσύνης να τοποθετηθεί επί του θέματος. Αρκέστηκε στην παραδοχή ότι πρόκειται για θέμα του δικαστηρίου που θα εξετάσει την κάθε υπόθεση και θα κρίνει αν και κατά πόσο πρέπει να επιβληθεί στον κατηγορούμενο ο συγκεκριμένος όρος επιτήρησης. Όσον αφορά την αναγκαιότητα αποσυμφόρησης των φυλακών, σχολίασε ότι στο πλαίσιο αυτό ψηφίστηκε το «βραχιολάκι»!
Υποκρισία
Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων που προσπαθεί να συγκεντρώσει τις περιπτώσεις κρατουμένων στους οποίους έχει επιβληθεί αυτός ο όρος δήλωσε στην «Ε»:
«Ειλικρινά αναρωτιόμαστε από πότε η δωρεά σε κοινωφελή ιδρύματα μετατράπηκε σε χρηματική ποινή. Γιατί ένας κρατούμενος για να είναι ελεύθερος πρέπει να υποχρεωθεί να γίνει φιλάνθρωπος; Και γιατί τα ιδρύματα αυτά δέχονται να εισπράξουν ποσά από ανθρώπους που βρίσκονται υπό εκβιασμό; Είναι απαράδεκτη αυτή η λογική και πρέπει άμεσα αυτό το εδάφιο του νόμου να αποσυρθεί. Αν μη τι άλλο είναι υποκρισία να παραδέχεται το υπουργείο ότι το 70% των κρατουμένων είναι άποροι και παρ’ όλα αυτά να απαιτεί από τους κρατούμενους να πληρώσουν για την αποφυλάκισή τους. Η στήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων είναι επιλογή και όχι υποχρέωση για όλο τον κόσμο. Για τους κρατούμενους γιατί πρέπει να είναι αντίτιμο της ελευθερίας;»
αναδημοσίευση από epohi