Καθώς η 5η Μαρτίου, επέτειος του θανάτου του Ούγκο Τσάβες πλησιάζει, οι αιματηρές φοιτητικές διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης συνεχίζονται σε εθνικό επίπεδο. Με εφαλτήριο τόσο την οικονομική κατάσταση, όσο και την ανασφάλεια που επικρατεί στην Βενεζουέλα, οι διαδηλωτές με την υποστήριξη της αντιπολιτευόμενης συμμαχίας (MUD) με επικεφαλής τον Leopoldo López και την Maria Corina Machado, καταλήγουν στο κύριο ζητούμενο που είναι η απομάκρυνση του Προέδρου Maduro απο την εξουσία.
Για πολλούς σχολιαστές -και για την ίδια την κυβέρνηση- οι κινητοποιήσεις σηματοδοτούν μια επανάληψη προηγούμενων γεγονότων. Όπως όταν η αντιπολίτευση πίεσε για την απομάκρυνση του Τσάβες με το αποτυχημένο πραξικόπημα το 2002, τις απεργίες του ιδιωτικού τομέα το 2002-3 και με το δημοψήφισμα κατά του Τσάβες το 2004. Η Maria Corina Machado, η οποία είχε υπογράψει το «Διάταγμα Carmona» το 2002 συμβάλλοντας στην προσωρινή διάλυση της κυβέρνησης Τσάβες, ήταν βασικός πρωταγωνιστής του δημοψηφίσματος του 2004. Η οργάνωση για την «κοινωνίας των πολιτών» (Súmate), της οποίας ηγείται, έλαβε χρηματοδότηση από το National Endowment for Democracy στην Ουάσιγκτον, παρουσία του Προέδρου Τζορτζ Μπους, τον Μάιο του 2005.
«Μάθημα εδιδάχθει»
Οι «Τσαβίστας» έμαθαν καλά το μάθημά τους, ύστερα απο τα γεγονότα της περιόδου 2002-2004! Όπως την σημασία της εδραίωσης της λαϊκής υποστήριξης (έδωσαν ιδιαίτερο βάρος σε πρωτοβουλίες κοινωνικής πολιτικής, “Missions”), την ανάγκη για ανάπτυξη αλληλεγγύης μεταξύ των περιφεριών (επιτάχυναν την ολοκλήρωση περιφερειακών πρωτοβουλίων, “ALBA”), την ικανότητα του ιδιωτικού τομέα να παραλύει κάθε οικονομική δραστηριότητα (εμβάθυναν τον ρόλο του κράτους στην οικονομία) και το επείγον της αντιμετώπισης ψευδών ειδήσεων σχετικά με τη χώρα (χρηματοδότησαν τα δημόσια ΜΜΕ και έθεσαν κανονισμούς δεοντολογίας και ποιότητας).
Και η αντιπολίτευση όμως, πήρε αντίστοιχα μαθήματα αποτυγχάνοντας να κινητοποιήσει την κοινή γνώμη τόσο με τα αντικυβερνητικά εργατικά συνδικάτα και τους ομίλους επιχειρήσεων, όσο και με την τοπική Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Επέλεξε τελικά να εναρμονιστεί με τις δημοκρατικές διαδικασίες, επιλέγοντας μια πιο μετριοπαθή προσέγγιση κι αφήνοντας αντισυνταγματικές τακτικές στο περιθώριο. Με αυτό τον τρόπο αποκόμισαν κάποια εκλογικά οφέλη στις εθνικές και περιφερειακές εκλογές μετά το 2008, καθώς επικεντρώθηκαν στις κλασσικές ανησυχίες των ψηφοφόρων. Πολιόρκησαν τους συμπαθούντες τον Τσάβες. Τους αντιμετώπισαν σαν αποξενωμένους από την κυβέρνηση και τους υποσχέθηκαν βελτιώσεις στην κοινωνική πολιτική (Missions). Την ίδια στιγμή τόνισαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο των ιδιωτικών ΜΜΕ, υποσχόμενοι την εισαγωγή κανονισμών εκπομπής ευρωπαϊκού στιλ.
Από την άλλη όμως, λόμπι με έδρα τις ΗΠΑ, αντίθετα με τον προοδευτικό σοσιαλισμό του Τσάβες, βλέποντας με συμπάθεια τους «περιθωριοποιημένους ακραίους», αποφάσισαν ότι είχε έρθει η ώρα να δημιουργηθεί ένα νέο εργαλείο για την μετατόπιση του καθεστώτος. Οι φοιτητές των πανεπιστημίων του ιδιωτικού τομέα έγιναν η νέα εμπροσθοφυλακή της «προώθησης της δημοκρατίας».
Άνοδος της Φοιτητικής Αντιπολίτευσης
Το 2008, η αμερικανική Cato Institute απένειμε το βραβείο «Milton Friedman» (500.000 δολάρια) στον φοιτητή Yon Goicoechea για τον ηγετικό του ρόλο του στην κινητοποίηση των διαμαρτυριών κατά της αναστολής της άδειας του ιδιωτικού τηλεοπτικού σταθμού RCTV. Την ίδια στιγμή ιδρύματα των ΗΠΑ χρηματοδότησαν με 45 εκατομύρια δολάρια προγράμματα «προσέγγισης της νεολαίας» που διοργανώθηκαν απο ομάδες της αντιπολίτευσης.
Με οικονομική υποστήριξη και κατάρτιση στα media, οι φοιτητές της Βενεζουέλας και το ευθυγραμμισμένο με την αντιπολίτευση Juventud Activa Venezuela Unida (JAVU) άρχισαν να κινητοποιούνται θορυβωδώς, εστιάζοντας μετά το 2010, σχετικά με την εικαζόμενη λογοκρισία από το κράτος στα ιδιωτικά ΜΜΕ [1], καθώς και στην νομοθεσία για την δημοκρατική διοίκηση των πανεπιστημίων. Το τελευταίο παρουσιάστηκε ως απειλή για την αυτονομία των πανεπιστημίων και ορισμένα δημόσια ιδρύματα, όπως το Universidad Central de Venezuela, οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο της αντιπολίτευσης. [2]
Το 2011, ακτιβιστές του JAVU πραγματοποίησαν απεργία πείνας για τη στήριξη των «πολιτικών κρατουμένων» [3], και απαίτησαν να παρέμβει ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών. Οι διαμαρτυρίες για το 2012 επικεντρώθηκαν στην υποχρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και το 2013 οργανώθηκαν διαδηλώσεις έξω από την πρεσβεία της Κούβας, αρχικά για την επιστροφή του Τσάβες από τη χημειοθεραπεία στην Αβάνα και στη συνέχεια για να αμφισβητηθεί το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του Απριλίου. [4]
Ανυπόμονοι χαλίφηδες.
Οι σημερινές διαδηλώσεις είναι σημαντικές για δύο λόγους. Κατ ‘αρχάς, σηματοδοτούν το “πάντρεμα” του φοιτητικού κινήματος με τα ακραία στοιχεία του MUD. Ο López και η Machado οργάνωσαν τις διαδηλώσεις μαζί με την φοιτητική ηγεσία, [5], και ιδίως αυτές της 12ης Φεβρουαρίου (Ημέρα της νεολαίας της Βενεζουέλας), η οποία τιμά το ρόλο ττης νεολαίας στη μάχη la Victoria του 1814.
Απογοητευμένοι από την αργή πρόοδο της εκλογικής οδού, ο López και η Machado αμφισβητούν τη θέση του Henrique Capriles ως ηγέτη του MUD, παρόλο που τους νίκησε στο συνέδριο του κόμματος για το χρίσμα το 2012. Αντίθετα με τον Capriles, που τις τελευταίες εβδομάδες ξεκίνησε διάλογο με τον Πρόεδρο Maduro για το θέμα της δημόσιας ασφάλειας (μετά την δολοφονία της πρώην Μις Βενεζουέλα Monica Spear), οι ασυμβίβαστοι López και Machado έχουν επιδιώξει να καλλιεργήσουν στον κόσμο αντικυβερνητικά συναισθήματα.
Το φοιτητικό κίνημα έχει αγκαλιάσει την τακτική των López και Machado, απειλώντας να παραμείνουν στους δρόμους μέχρι να φύγει ο Maduro απο το προεδρικό γραφείο. Κι όλα αυτά σε ένα πλαίσιο αυξανόμενης έντασης, με τις δυνάμεις ασφαλείας να κάνουν επιδρομές σε αποθήκες του ιδιωτικού τομέα, μετά απο φήμες για τεχνητή έλλειψη τροφίμων, καθώς και με την παρακολούθηση ηχογραφημένης συνομιλία μεταξύ ενός πρώην πρέσβη της Βενεζουέλας κι ενός ναυάρχου εν αποστρατεία όπου συζητούνται σχέδια για βία «παρόμοια της 11ης Απριλίου». [6]
Το επόμενο χαρακτηριστικό που χρήζει διερεύνησης, σχετίζεται με το ρόλο των social media. Αν και πάντα οι κινητοποιήσεις οδηγούσαν σε ξεσπάσματα βίας, με δύο θανάτους φοιτητών το 2010, δεν είχαν λάβει το ίδιο επίπεδο προσοχής με τις διαδηλώσεις αυτού του Φλεβάρη. Μία ένδειξη της ενορχηστρωμένης εκστρατείας ήταν η φρενήρης δραστηριότητα από τη νεολαία της αντιπολίτευσης στο Twitter, το οποίο φαίνεται να έχει αντικαταστήσει τα κάποτε δραστήρια, αλλά τώρα πιο ήρεμα, ιδιωτικά ΜΜΕ [7] που θα μπορούσαν παραδοσιακά να κινητοποιήσουν τη διεθνή προσοχή.
Παρά τους ισχυρισμούς ότι τα social media «δημοκρατικοποιούν» τα ΜΜΕ, είναι σαφές ότι στην περίπτωση της Βενεζουέλας ισχύει το αντίθετο, γεγονός που επιδεινώνει την τάση για παραπληροφόρηση και παραπλάνηση. Τηλεοπτικοί σταθμοί του εξωτερικού και μπλόγκερ αναπαράγουν – χωρίς επαλήθευση – ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης και εικόνες με τραυματισμένους φοιτητές που υποστηρίζεται ότι χτυπήθηκαν από την αστυνομία και απο υποστηρικτές της κυβέρνησης. Σε άρθρο της εφημερίδας Guardian [8] αναφέρονται tweets ακτιβιστών της αντιπολίτευσης που υποστηρίζουν ότι φιλοκυβερνητικές συμμορίες «αφέθηκαν» να επιτεθούν σε διαδηλωτές. Δεν υποβλήθηκαν αποδεικτικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν αυτή την εξαιρετικά σοβαρή κατηγορία. Επίσης, η αναφορά της εφημερίδας σχετικά με τη σύλληψη 30 φοιτητών στις 12 Φεβρουαρίου, μετά από σοβαρά επεισόδια, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας οδοφράγματος, καύσης ελαστικών και επιθέσεων με βόμβες μολότοφ, έγινε σαν να επρόκειτο για μια σκανδαλώδη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το συγκεκριμένο άρθο έκανε tweet η Machado. Κάπου εδώ αξίζει να γίνει αναφορά στις συλλήψεις 153 φοιτητών στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων ενάντια στις αυξήσεις των διδάκτρων, το 2010!
Οι εικόνες που διαδώθηκαν, για παράδειγμα, σε μια ακτιβίστρια του Πράσινου Κινήματος στο Ιράν και στη συνέχεια στους χιλιάδες followers της με το tag line «προσευχόμαστε για τους μαθητές της Βενεζουέλας», δείχνουν την αιγυπτιακή αστυνομία και όχι της Βενεζουέλας, να να επιδίδεται σε ξυλοδαρμούς διαδηλωτών. Η ίδια εικόνα δημοσιεύτηκε από την ισπανική εφημερίδα ABC. [9] Οι φωτογραφίες και τα βίντεο με την αστυνομία της Χιλής, της Αργεντινής και της Βουλγαρίας να καταστέλουν διαδηλώσεις και να πραγματοποιούν συλλήψεις, έχουν κυκλοφορήσει και δημοσιεύονται σαν αστυνομικές επιθέσεις στη Βενεζουέλα. [10] Άλλη μία αναπαραγόμενη εικόνα δείχνει την Policia Metropolitana της Βενεζουέλας να παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις, αν κι έχει διαλυθεί απο το 2011! Το Twitter πλεόν χρησιμοποιείται για να αγορεύουν σχολιαστές, συμπεριλαμβανομένης της συγγραφέως του συγκεκριμένου άρθρου, η οποία ελέγχοντας τους λογαριασμούς των καταχρηστικών επικριτών της βρήκε τους περισσότερους να τουϊτάρουν μόνο για μια μέρα και σε αυτό το διάστημα να έχουν συσσωρεύσει περίπου 40.000 followers. [11]
«Μάθημα δεν εδιδάχθει!»
Ο Capriles καθοδήγησε την αντιπολίτευση αναγνωρίζοντας ότι οι απλοί ψηφοφόροι αποθούνται από την βίαιη διαμαρτυρία και την αταξία. Είναι αλήθεια ότι μια τέτοια στρατηγική θα πάρει χρόνο για να φέρει αποτελέσματα, αλλά επιτρέπει στο MUD να οικοδομήσει μια εκλογική βάση με την αξιοπιστία του ως εναλλακτική πολιτική λύση. Αυτή η σκληρή δουλειά θα αναιρεθεί από μια επιστροφή σε αντισυνταγματικές δραστηριότητες. Οι φοιτητές και οι ακραίοι του MUD δεν προσφέρουν κανένα σχέδιο διακυβέρνησης, με το «salida» σαν hashtag , ούτε στρατηγική, σύμφωνα με μια blogger της αντιπολίτευσης.
Ακριβώς όπως και το 2002, οι ακραίοι έχουν ξεχάσει ότι οι άνθρωποι που πρέπει να πείσουν, είναι οι ψηφοφόροι της Βενεζουέλας κι όχι η διεθνής κοινή γνώμη. Δεν μπορεί να υπάρξει σύντομος δρόμος για την αντικατάσταση ενός κινήματος και μιας κυβέρνηση που είναι πραγματικά δημοφιλής. Η προσπάθεια ανατροπής ενός καθεστώτος είναι απο τη μία περιττή, όταν υπάρχει η επιλογή ενός δημοψηφίσματος και από την άλλη ανεύθυνη, όταν το αποτέλεσμα της βίαιης αλλαγής θα είναι μόνο ένας κύκλος βίας. Τέλος , οι δημοσιογράφοι έχουν ακόμη να μάθουν ότι τα έγκυρα ρεπορτάζ απαιτούν διασταυρωμένα γεγονότα κι όχι ανακυκλούμενα κι ανεξέλεγκτα τιτιβίσματα από το Twitter – ένα μηχανισμό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για την προώθηση αυταπάτης, όσο και για τη δημοκρατία.
[1] http://www.csmonitor.com/World/terrorism-security/2010/0126/Venezuelan-students-protest-Chavez-s-TV-censorship; http://www.huffingtonpost.com/2010/02/05/venezuelan-police-break-u_n_450824.html; http://venezuelanalysis.com/news/5104
[2] http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-12071995
[3] http://venezuelanalysis.com/news/6021
[4] http://www.huffingtonpost.com/2013/04/15/venezuela-protests-studen_n_3087449.html
[7] http://globovision.com/articulo/comunicado-de-globovision-a-la-opinion-publica-8
[9]http://multimedia.telesurtv.net/web/telesur/#!en/video/prueba-delcy-rodriguez-que-medios-manipulan-realidad-venezolana
[10] http://drdawgsblawg.ca/2014/02/constructing-venezuela-protests-a-photo-gallery.shtml#disqus_thread and http://www.tumblr.com/search/venezuela
[11] http://www.keywebdata.com/?p=525; http://www.nbcnews.com/technology/1-10-twitter-accounts-fake-say-researchers-2D11655362
Δημοσιεύθηκε στις : Πέμ 20 Φεβρουαρίου 2014
Συντάκτης : Dr Julia Buxton (Professor of Comparative Politics in the School of Public Policy, CEU, Budapest.)
Πηγή : LAB
Μετάφραση – προσαρμογή : tr.libre
