Η πολιτική εξουσία είναι ένα περιττό κακό. Το «Κινητήρες της κυριαρχίας» (“Engines of Domination”), που αναμένεται να βγει online στις 17 Οκτωβρίου, εξηγεί γιατί και χτίζει ένα καλό επιχείρημα για τον αναρχισμό ως τη μόνη διέξοδο από το καπιταλιστικό χάος στο οποίο οι άρχουσες ελίτ έχουν φέρει την ανθρωπότητα. Αυτή είναι μια συζήτηση που οι άρχουσες τάξεις δεν μπορούν πλέον να αποφύγουν. Το ντοκιμαντέρ έχει παραχθεί από τον Mark Corske, τον Cari-Lee Miller και τον Justin Jezewski.
Ο Mark Corske, που είναι και ο συγγραφέας του βιβλίου Engines of Domination και το οποίο μεταφέρει τώρα σε μορφή ντοκιμαντέρ, θα είναι μαζί μας την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου στην εκπομπή «Δίχως Καβάτζαάτζα» στο OmniaTV, για να μας μιλήσει μέσω skype για το βιβλίο, τις ιδέες του και το επερχόμενο ντοκιμαντέρ.
Είναι πραγματική τιμή η άμεση ανταπόκρισή του στην πρόσκλησή μας, καθώς είναι ένας άνθρωπος που βίωσε τις επιπτώσεις της κυριαρχίας και των πολέμων από μικρή ηλικία και το βιβλίο, καθώς και το βασιζόμενο σε αυτό ντοκιμαντέρ, αποτελούν, όπως λέει και ο ίδιος, ένα δημιούργημα ψυχής και όχι στεγνής επιστημονικής ανάλυσης. O ίδιος πολιτικός φιλόσοφος και μαθηματικός έφυγε από το Ντένβερ των ΗΠΑ απ’όπου κατάγεται και ζει εδώ και χρόνια στο Tatos του Νέου Μεξικού, όπου δίδασκε για χρόνια μαθηματικά, φυσική και γενικές επιστήμες σε ένα εναλλακτικο ελευθεριακό σχολείο της περιοχής.
To βιβλίο, όπως και το ντοκιμαντέρ, παρουσιάζουν την θεωρία βάσει της οποίας η πολιτική εξουσία αποτελεί ένα μέσο που μετατρέπει τους ανθρώπους σε εργαλεία, μια μηχανή που μετατρέπει την ανθρώπινη ενέργεια σε προνόμιο για τους άρχοντες. Επινοηθείσα στην Εποχή του Χαλκού, εξαιρετικά εκλεπτυσμένη για έξι χιλιάδες χρόνια, σήμερα ο κινητήρας αυτός της εξουσίας έχει προκαλέσει μια ανθρώπινη έκτακτη ανάγκη που απειλεί να καταστρέψει τον κόσμο μας. Το ντοκιμαντέρ αυτό δημιουργεί ένα ισχυρό επιχείρημα ως προς το ότι υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να σωθεί το μέλλον. Οι οπλισμένες κεντρικές αρχές πρέπει να εξαλειφθούν, δίνοντας δρόμο και έδαφος για έναν κόσμο ειρηνικό μέσω των εθελοντικών κοινοτήτων – με άλλα λόγια, ένα επιχείρημα για τον αναρχισμό.
Η οικονομική ρύθμιση που επιβάλλεται στις μάζες των εργαζομένων είναι μια παταγώδης αποτυχία για τον απλό λόγο ότι καταστρέφει τους ανθρώπους.
Τόσο ο καπιταλισμός όσο και το κράτος, σε οποιαδήποτε μορφή, είναι ασυμβίβαστα με την ατομική ελευθερία της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, όπως έξηγησε ο Μπακούνιν, πριν από 150 χρόνια:
«Είναι η ιδιαιτερότητα του προνομίου και κάθε προνομιακής θέσης, να σκοτώνει τη διάνοια και την καρδιά του ανθρώπου. Ο προνομιούχος άνθρωπος, αν είναι προνομιούχος πολιτικά ή οικονομικά, είναι ένας άνθρωπος διεφθαρμένος στην διάνοια και την καρδιά».
Αυτό το ντοκιμαντέρ προσαρμόστηκε στις ιδέες του βιβλίου του Corske «Εngines of Domination». Μερικές ιδέες από το βιβλίο:
«Το τρέχον σύστημα έχει επίσης ως αποτέλεσμα την ψυχική, συναισθηματική και πνευματική υποβάθμιση. Η εταιρική κουλτούρα πνίγει τα παιδιά σε ψέματα και οδηγεί τη φαντασία τους σε ατροφία, καθώς οι λειτουργίες της δημόσιας εκπαίδευσης ως μέρος του βιομηχανικού συστήματος, παράγουν μαζικά εργαζόμενους και πολίτες». «Οι άνθρωποι εκπαιδεύονται στην υπακοή, τη συμμόρφωση, την ανταγωνιστικότητα και την εταιρική ταυτότητα. Είναι λειτουργικά αναλφάβητοι, δεν έχουν καμία φαντασία, περιέργεια ή ικανότητα να σκέφτονται αρχικά ή κριτικά και συνεχώς τους αποσπάται η προσοχή με την εταιρική ψυχαγωγία και τις προπαγανδιστικές ‘ειδήσεις’.»
Ο Corske γράφει ότι η σύγχρονη ιδέα της «προόδου» που εμφανίστηκε τον 18ο και 19ο αιώνα με τη νέα επιστημονική κοσμοθεωρία έχει χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει το σύστημα της Κυριαρχίας. Εκείνοι που απολαμβάνουν τα οφέλη από την πρόοδο αυτή, όμως, υποφέρουν σπάνια το κόστος της. Άλλωστε, «το κόστος, όπως η συστηματική υποδούλωση, η λεηλασία, η δολοφονία, και οι περιβαλλοντικές καταστροφές καθιστούν την ιδέα της προόδου δίχως νόημα».
«Ο μύθος της προόδου είναι σαν μια θρησκεία της οποίας κρυφός στόχος είναι πάντα η μεγαλύτερη εξουσία και τα προνόμια για όσους βρίσκονται στην εξουσία, επιτυγχάνεται με περισσότερη βία και καταστροφή και περισσότερο ανθρώπινο πόνο. Η υπέρτατη θεότητα σε αυτή τη θρησκεία είναι η «οικονομία» – συγκεκριμένα, η ιδιωτική περιουσία, ο πλούτος και το χρήμα.»
Ο Corske πιστεύει ότι «υπάρχουν πολλά λάθη που κάνουν οι άνθρωποι στην προσπάθειά τους να τα καταλάβουν όλα αυτά. Το πρώτο είναι ότι υποθέτουν πως το πρόβλημα είναι ότι οι λάθος άνθρωποι (π.χ. οι λευκοί Ευρωπαίοι άνδρες) σύστημα (π.χ. ο καπιταλισμός ή οι ΗΠΑ) είναι στην εξουσία, ενώ το ίδιο το σύστημα κυριαρχίας είναι το πρόβλημα. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι μια εκδοχή αυτού του λάθους.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η ανθρώπινη φύση είναι εγγενώς κακή: πεινασμένη για εξουσία, άπληστη και βίαιη αλλά ο Corske απομυθοποιεί την ιδέα αυτή, επισημαίνοντας ότι πριν από την έλευση της κυριαρχίας 6.000 χρόνια πριν οι άνθρωποι ζουν σε σχετικά ισότιμες ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ή στα νεολιθικά χωριά που χαρακτηρίζονται από κοινά μέσα βιοπορισμού. Ο ίδιος επισημαίνει ότι «είναι λάθος να αποδοθούν σε ολόκληρο το είδος μας οι χειρότερες συμπεριφορές ορισμένων ατόμων και ομάδων [αναφέρεται σε αυτό ως το θανάσιμο συλλογικό «εμείς» – τη θανάσιμη συλλογική ευθύνη]. Δεν είναι η ανθρωπότητα στο σύνολό της που τώρα αλλάζει το πρόσωπο του πλανήτη, που απελευθερώνει τις δυνάμεις της καταστροφής που θέτουν σε κίνδυνο το σύνολο της βιόσφαιρας – είναι μια φατρία της ανθρωπότητας με κυριαχία και δύναμη πάνω στους υπόλοιπους ανθρώπους. Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι είμαστε όλοι συνένοχοι σε αυτές τις καταστροφικές διεργασίες γιατί πληρώνουμε τους φόρους που τους χρηματοδοτούν και αγοράζουμε τα προϊόντα από εταιρείες που τους διευκολύνουν. Ο Corske παραδέχεται ότι παίζουν ρόλο, αλλά ότι δεν έχουμε πραγματικές εναλλακτικές λύσεις.
«Είμαστε εξαναγκασμένοι να συμβάλλουμε στην καταστροφική διαδικασία που δεν έχουμε δημιουργήσει εμείς και στην οποία ποτέ δεν θα συναινούσαμε, αν μας δινόταν η ευκαιρία. Όταν μεγάλος αριθμός ανθρώπων μειώνει το ποσό της στήριξης που παρέχει, ζώντας μια λιτή ζωή, σημαντικές επιπτώσεις είναι πιθανές αλλά μια τέτοια ενέργεια είναι καλύτερο να λαμβάνεται και να πραγματοποιείται συλλογικά, όπως οι φορολογικές εξεγέρσεις, τα μποϊκοτάζ και οι απεργίες. Ενέργειες σαν αυτές μπορεί μερικές φορές να αναγκάσουν όσους βρίσκονται στην εξουσία να αλλάξουν συγκεκριμένες πολιτικές και πρακτικές για ένα διάστημα. Οι θεμελιώδεις θεσμοί πίσω από τις πολιτικές και τις πρακτικές είναι πολύ πιο δύσκολο να αλλάξουν, αν και μπορεί να συμβεί με τις ενέργειες των οργανωμένων ομάδων που ενεργούν με επαρκή νοημοσύνη και αποφασιστικότητα. Τέτοιες οργανωμένες δράσεις είναι η μόνη μας ελπίδα.»
Ο Corske, επίσης, υποστηρίζει την άποψη ότι η ανθρώπινη φύση περιέχει όλες τις δυνατότητες και ότι οι διαφορετικές κουλτούρες αναδεικνύουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Τα τρέχοντα συστήματα εξουσίας απαιτούν, επιτρέπουν και επιβραβεύουν τις χειρότερες δυνατότητες μας.
Ο κινητήρας της Κυριαρχίας έχει επτά συστατικά: 1) την γαιοκτησία – ιδιοκτησία με τη δύναμη των όπλων, 2) την δομή διοίκησης, 3) την βιομηχανία καταστροφής, 4) την καταναγκαστική εργασία, 5) την ταξική δομή, 6) τον έλεγο της σκέψης και 7) τις ανθρωποθυσίες. Οι τέσσερις πρώτες είναι απαραίτητες, οι τελευταίες τρεις χρησιμεύουν κυρίως για τη σταθεροποίηση της λειτουργίας του κινητήρα.
Για να αιχμαλωτίσεις μια ολόκληρη κοινότητα θα πρέπει να πάρεις τη γη τους – το σύστημα υποστήριξης της ζωής της – με τη βία. Οι κατακτημένοι άνθρωποι στη συνέχεια αναγκάζονται να προβούν σε ενέργειες που ωφελούν όσους βρίσκονται στην εξουσία για να λάβουν τα προς το ζην. Έτσι, η βασική συνιστώσα της Κυριαρχίας αντιστοιχεί στον θεμελιώδη θεσμό του πολιτισμού: την ατομική ιδιοκτησία της γης. Ο θεσμός αυτός έχει εξελιχθεί από την κυριαρχία των πρώτων βασιλέων και αυτοκρατόρων στην εξελιγμένη διαχείριση ακίνητης περιουσίας και της δημόσιας γης του σύγχρονου καπιταλισμού· εξευγενισμός, αλλά δεν έχει αλλάξει τη βασική λειτουργία του, που ήταν η ομηρία ζωών. Πράγματι, ο καπιταλισμός είναι πιο αδίστακτος από τη δουλοπαροικία, στο ότι ο σύγχρονος αστικός εργαζόμενος δεν έχει ανεξάρτητο μέσο υποστήριξης της ζωής του, ενώ ο δουλοπάροικος αφηνόταν να καλλιεργήσει ένα κομμάτι γης για τον εαυτό του και την οικογένειά του.
Η δεύτερη απαίτηση της Κυριαρχίας είναι μια ιεραρχική στρατιωτική και διοικητική δομή με περίτεχνα συστήματα γραπτού δικαίου: τυποποιημένες εντολές και κυρώσεις για ανυπακοή. Στη σύγχρονη εποχή το Κράτος αναλαμβάνει όλο και περισσότερο το ρόλο του μονάρχη, μερικές φορές κάτω από έναν τύραννο, μερικές φορές κάτω από μια πιο σύνθετη αρχή που ελέγχεται από ένα άτομο σε περιόδους πολέμου.
Η βιομηχανία της καταστροφής παρέχει όπλα, οχήματα, φυλακές κλπ – το υλικό που απαιτείται για το σύστημα της Κυριαρχίας. Αρχίζοντας με το βιομηχανικό καπιταλισμό του 19ου αιώνα, οι βιομηχανίες καταστροφής άρχισαν να ιδιωτικοποιούνται, κάνοντας τον πόλεμο μια ιδιαίτερα κερδοφόρα επιχείρηση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, τα ζωτικής σημασίας αντικείμενα και τα καταναλωτικά προϊόντα είναι επίσης μέρος του υλικού της Κυριαρχίας, αφού χωρίς τη μαζική κατανάλωση, το σύστημα της εταιρικής εξουσίας δεν μπορεί να λειτουργήσει. Το σύνολο της οικονομίας έχει γίνει μια γιγαντιαία βιομηχανία καταστροφής.
Η τέταρτη βασική συνιστώσα της Κυριαρχίας είναι η καταναγκαστική εργασία – η εργασία γίνεται κάτω από σκληρή υποταγή όπως η δουλεία, το σχέδιο εργασίας, η δουλοπαροικία, τα συμβόλαια χρέους, η φορολογία, η στράτευση, οι φυλακές. Το δουλεμπόριο αποτελεί μια μεγάλη βιομηχανία από την Εποχή του Χαλκού, η οποία δείχνει ότι η ανθρώπινη ενέργεια είναι ο πρωταρχικός θησαυρός των βασικών προϊόντων της Κυριαρχίας. Όταν οι πολυεθνικές εταιρείες υποχρέωσαν τις κυβερνήσεις του Τρίτου Κόσμου, να στερήσουν από τους ιθαγενείς τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους και στη συνέχεια να τους χρησιμοποιήσουν σε θέσεις μισθωτής σκλαβιάς, αυτή είναι καταναγκαστική εργασία. Όταν οι άνθρωποι παρασύρονται σε χρέος μέσω πιστωτικών καρτών ή δανείων, χωρίς την κατανόηση της τοκογλυφίας που υφίστανται, θα πρέπει να οδηγηθούν στην καταναγκαστική εργασία για να πληρώσουν τα χρέη τους.
Είναι αδύνατο να αναγκάσει κανείς άμεσα έναν ολόκληρο πληθυσμό στην υπακοή και, όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση της σκληρής υποταγής, τόσο μικρότερη η σταθερότητα της. Η Κυριαρχία δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά εάν μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δεν αποδέχεται ή δεν εγκρίνει το σύστημα εξουσίας. Ακριβώς όπως η σκληρή υποδούλωση λειτουργεί μέσω απειλών, η ταξική δομή λειτουργεί μέσω κινήτρων. Απειλή και κίνητρο λειτουργούν μαζί και η απληστία καλλιεργείται ως ένα εργαλείο ελέγχου. Οι διαιρέσεις ανάμεσα στις τάξεις και οι εσωτερικές διχόνοιες στις κατώτερες τάξεις κάνουν τον ενωτική πάλη ενάντια στους κυβερνήτες αδύνατη.
«Ο νέος συνδυασμός ιδιωτικού πλούτου και κρατικής εξουσίας προσθέτει ένα σημαντικό μηχανισμό για την ανάπτυξη της σύγχρονης Κυριαρχίας», λέει ο Corske.
Δεν είναι ούτε δυνατό ούτε αναγκαίο, σύμφωνα με τον Corske, να «οργανωθεί αυστηρά ολόκληρο το σύνολο του πληθυσμού – το μόνο που χρειάζεται είναι να ενσταλάξει κανεις τη στάση της υπακοής και της συμμόρφωσης στην πλειοψηφία» μαζί με μια γενική αίσθηση ότι οι ουσιαστικοί και λεπτοί λόγοι για τη δημόσια πολιτική είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξιχνίαστοι. «Ο μοντέρνος τρόπος ελέγχου σκέψης καταφέρνει θαυμάσια να προωθήσει αυτές τις απόψεις, αρχίζοντας με την υποχρεωτική δημόσια εκπαίδευση σε εταιρικά ελεγχόμενα σχολεία. Επίσημα ψέματα που βγαίνουν από τους κυρίαρχους μέσω των καθεστωτικών ΜΜΕ, τα εταιρικά μέσα ενημέρωσης τα μεταδίδουν, δημιουργούνται δήθεν συζητήσεις» μεταξύ προσεκτικά επιλεγμένων «εμπειρογνωμόνων». Είναι μια βίαιη μορφή κακοποίησης που έχει οδηγήσει θα έλεγα σε μια μαζική ψύχωση.»
Η Ισπανία στη δεκαετία του 1930 έδειξε τη δύναμη των αναρχικών ιδεών. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930 ένα μεγάλο μέρος της ισπανικής οικονομίας είχε τεθεί υπό τον έλεγχο των εργαζομένων – τα τρία τέταρτα των βιομηχανιών και περισσότερο από το ήμισυ της γης στην Αραγονία και την Καταλονία. Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος (1936-1939) συνέθλιψε αυτή την περιφρόνηση της εξουσίας και των προνομίων.
«Η αίσθηση ότι είμαστε ανίσχυροι», λέει ο Corske, «είναι το μεγαλύτερο όπλο της Κυριαρχίας εναντίον μας κι εμείς πρέπει να το αψηφούμε με όλες μας τις δυνάμεις.» Ελπίδα για εκείνον σημαίνει «να ενεργούμε ως αν τα πράγματα να μην είναι απελπιστικά και μπορούμε να ξεκινήσουμε από αυτή τη στιγμή». Ο Corske θεωρεί την ευημερία του ανθρώπου «ως το απόλυτο πρότυπο του καλού», ορίζοντάς την ως την αναγκαία προϋπόθεση για τις σταθερές ακμάζουσες κοινότητες στις οποίες τα άτομα μπορούν να οδηγηθούν σε μια ασφαλή και ικανοποιητική ζωή. «Μια ενέργεια είναι καλή», λέει, «στο βαθμό που στηρίζει και προάγει την ανθρώπινη ευημερία και κακή, στο βαθμό που αυτή την μειώνει ή την εμποδίζει».
Οι αναρχικοί πιστεύουν ότι η ειρηνική εθελοντική κοινότητα είναι όχι μόνο δυνατή αλλά είναι ο φυσικός τρόπος για το είδος μας. Πιστεύουν ότι, αν οι οπλισμένες κεντρικές εξουσίες μειωθούν και τελικά καταργηθούν, μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο που να επιτυγχάνει τη μέγιστη δυνατή ευημερία για όλους. Δεδομένου ότι οι κοινότητες ήταν ως επί το πλείστον ειρηνικές, εθελοντικές και ισότιμες μέχρι 6.000 χρόνια πριν, ο αναρχισμός δεν είναι καθόλου μια νέα ιδέα: είναι ο τρόπος της ζωής στον οποίο οι πρόγονοί μας άνθισαν καθ’ όλες τις περιόδους πριν ξεκινήσει η Κυριαρχία.
Περισσότερα για αυτή την υπέροχη και ουσιαστική δουλειά από τον ίδιο τον Mark Corske την Τετάρτη 15/10 στην εκπομπή «Δίχως Καβάτζα» στις 21:30. H συζήτηση-συνέντευξη θα γίνει στα αγγλικά και στη συνέχεια η εκπομπή θα υποτιτλιστεί.
(κείμενο και μετάφραση των αποσπασμάτων από το βιβλίο του Corske : Sylvia)
(Τα αποσπάσματα του βιβλίου μπορείτε να τα βρείτε εδω: http://wegotthenumbers.org/possibilities/anarchism/corskes-engines-of-domination/)
Το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ :
{"video":"https://www.youtube.com/watch?v=h01UTR7EXfQ","width":"800","height":"450"}