Πώς να φτιάξετε «διακινητές»: έρευνα με βάση 81 διαφορετικές δίκες

Οι ελληνικές φυλακές γεμίζουν εδώ και μια δεκαετία, αργά αλλά μεθοδικά, με κρατούμενους που έχουν προφυλακιστεί ή καταδικαστεί ως «διακινητές».

Οι κατηγορίες που αντιμετωπίζουν όσοι πρόσφυγες και μετανάστες συλλαμβάνονται, βασίζονται σε ελάχιστα ή καθόλου πραγματικά στοιχεία· κυρίως σε καταθέσεις ανδρών της ΕΛ.ΑΣ. ή του Λιμενικού Σώματος. Οι συλλήψεις γίνονται με τυχαία επιλογή κάποιων από μια ομάδα, ενίοτε με ενοχοποιητικό «στοιχείο» το αν ήταν στο τιμόνι του σκάφους ή του οχήματος που μετέφερε την ομάδα, ή αν έστειλε στίγμα GPS.

Αυτό είναι το συμπέρασμα μελέτης που πραγματοποιήθηκε από την οργάνωση borderline-europe, με βάση 81 υποθέσεις, 95 ατόμων συνολικά, που συνελήφθησαν και δικάστηκαν στην Ελλάδα για παράνομη διακίνηση σε οκτώ διαφορετικές τοποθεσίες, και συγκεκριμένα στην Κομοτηνή, τη Θεσσαλονίκη, τη Ρόδο, τη Σάμο, τη Λέσβο, την Κρήτη, τη Σύρο και την Καλαμάτα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε η έρευνα, έως τον Φεβρουάριο του 2023 οι κρατούμενοι με κατηγορίες ή καταδίκες για «διακίνηση» στις ελληνικές φυλακές είχαν φτάσει τα 2.154 άτομα, αποτελώντας σταθερά από το 2022 τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα φυλακισμένων.

Τα κύρια ευρήματα της έρευνας

• Η σύλληψη οδηγών σκαφών / αυτοκινήτων ή άλλων ατόμων που επιβαίνουν σε αυτά για το αδίκημα της λαθρεμπορίας αποτελεί συνήθη πρακτική των οργάνων επιβολής του νόμου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πραγματική συμμετοχή ή πρόθεση των κατηγορουμένων.
• Τα ίδια τα θύματα διακίνησης, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων άσυλο, καταδικάζονται συστηματικά για λαθρεμπορία επειδή (υποτίθεται ότι) οδήγησαν ή βοήθησαν στην οδήγηση του σκάφους ή του αυτοκινήτου.
• Τουλάχιστον 1374 άτομα συνελήφθησαν για παράνομη διακίνηση το 2022.
• Οι συλλήψεις και οι προκαταρκτικές έρευνες βρίθουν σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων αυθαίρετων συλλήψεων, βίας και εξαναγκασμού, ελάχιστης έως μηδενικής πρόσβασης σε διερμηνεία ή νομική υποστήριξη, καθώς και προβλημάτων πρόσβασης στη διαδικασία αίτησης ασύλου κατά τη διάρκεια της κράτησης.
• Το 84% των περιπτώσεων υποβάλλεται σε προσωρινή κράτηση, η οποία διαρκεί κατά μέσο όρο 8 μήνες. Έως τις 28 Φεβρουαρίου 2023 υπάρχουν 634 άτομα σε προφυλάκιση για παράνομη διακίνηση.
• Οι αποφάσεις εκδίδονται με βάση περιορισμένης έκτασης και αμφισβητήσιμα στοιχεία, όπως η κατάθεση ενός μόνο αστυνομικού ή αξιωματικού της ακτοφυλακής- οι αστυνομικοί ή αξιωματικοί της ακτοφυλακής που έδωσαν την κατάθεση στην οποία βασίστηκαν οι κατηγορίες δεν προσήλθαν στο 68% του συνόλου των καταγεγραμμένων υποθέσεων για να υποβληθούν σε αντεξέταση.
• Κατά μέσο όρο, οι δίκες διαρκούν 37 λεπτά, τα οποία μειώνονται σε 17 λεπτά στις δίκες με οριζόμενους από το κράτος δικηγόρους – η συντομότερη δίκη που καταγράψαμε διήρκεσε 6 λεπτά.
• Οι δίκες οδηγούν σε μέση ποινή φυλάκισης 46 ετών και πρόστιμο 332.209 ευρώ.
• Το 52% του συνόλου των καταδικασθέντων εκτίει ποινή φυλάκισης από 15 χρόνια έως ισόβια.
• Έως τις 28 Φεβρουαρίου 2023 υπάρχουν 2154 άτομα που κρατούνται στις ελληνικές φυλακές με την κατηγορία της παράνομης διακίνησης (η οποία παραμένει η δεύτερη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα κατά είδος εγκλήματος), ενώ σχεδόν το 90% αυτών είναι υπήκοοι τρίτων χωρών (1897).

Σαφείς ομοιότητες και με το ναυάγιο της Πύλου

Τα ευρήματα της έκθεσης έρχονται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τις πληροφορίες που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς για διάφορες υποθέσεις, όπως π.χ. του Αλί Μπ. που έχει φυλακιστεί με πολλαπλές ποινές και αναμένει την δίκη του σε δεύτερο βαθμό.

Η έκθεση επίσης περιγράφει λεπτομερώς τις πρακτικές των ελληνικών αρχών, τις οποίες βλέπουμε σε πλήρη εξέλιξη και στην υπόθεση της Πύλου. Ενισχύεται έτσι η θέση ότι οι 9 Αιγύπτιοι που έχουν συλληφθεί ως δήθεν «διακινητές» για το ναυάγιο της Πύλου είναι θύματα εφαρμογής της ίδιας τακτικής από το Λιμενικό Σώμα, με στόχο πάντα να κατηγορούνται κάποιοι για την άφιξη μιας ομάδας προσφύγων και μεταναστών.

Χαρακτηριστικό είναι το συμπέρασμα, από τη σύγκριση στοιχείων των 81 υποθέσεων, σχετικά με το πώς γίνονται οι συλλήψεις:

ΠΩΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ: «ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ

Οι συλλήψεις γίνονται συνήθως όταν οι αστυνομικοί ή οι αξιωματικοί της ακτοφυλακής γίνονται μάρτυρες του ατόμου ή των ατόμων που οδηγούν το όχημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η σύλληψη πραγματοποιείται αμέσως κατά την άφιξη ή κατά την περισυλλογή ή διάσωση από την αστυνομία ή την ακτοφυλακή- η μαρτυρία του αξιωματικού και μόνο είναι αρκετή για να απαγγελθούν κατηγορίες κατά του/των ατόμου/ων. Επιπλέον, τα πορίσματά μας αποκαλύπτουν επίσης ότι οι συλλήψεις γίνονται με βάση αυθαίρετα κριτήρια, όπως:

– Το άτομο είναι το μόνο που μιλάει αγγλικά
– Το άτομο είναι το μόνο που δεν μιλάει αγγλικά
– Το άτομο είναι τουρκικής υπηκοότητας
– Το άτομο είναι το μόνο με διαφορετική εθνικότητα από την υπόλοιπη ομάδα.
– Το άτομο έστειλε ένα σήμα GPS καθοδόν
– Το άτομο που καθόταν δίπλα στο πηδάλιο

Έκθεση borderline-europe, σελ. 19

Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση εδώ: